Шинзо абэд ямар хариу барих бол?

Наран улсын Ерөнхий сайд долоон жилийн дараа Монголд хөл тавилаа. Япон, Монголын хэвлэ­лүүд ноён Шинзо Абэг манай улсад ирэхээс өмнө  айлчлалын эргэн тойронд урьдчилсан таамаг дэвшүүлсээр байв. Япон улс манай хамгийн том хандивлагч орон. Нарны зам, Нарны гүүр гээд то­моохон бүтээн байгуу­лалтыг барьсан. Дарханд газрын тосны үйлдвэр барихаар болсон. Мөн Хөшигтийн хөндийд шинэ нисэх онгоцны буу­дал барихаар төлөвлөсөн. Нэлээд хэдэн жилийн өм­нө энэ тухай хоёр талын айлчлалын хүрээнд ярь­саар байлаа. Японы тал Монголд том, том хөрөнгө оруулалт хийсэн юм. Түү­ний­хээ хариуд уул уурхайн салбарт хамтрах саналтай байдаг тухай хоёр талын хэвлэл Ш.Абэг ирэхээс өмнө уралдан бичсээр бай­лаа. Тэрээр Ерөнхиий сайд Н.Алтанхуягтай уулзахдаа “Уул уурхай танайд байна, харин технологи нь ма­найд байна” гэж хэлжээ. Үүнийг дипломат маягийн санал гэж томъёолох нь бий. Тавантолгойн хөрөнгө оруулагчдыг шалгаруулах үед Японы компани, ОХУ, Хятадтай хамтарсан консорциум байгуулан тендерт өрсөлдөж байсан. Энэ удаад ч тэд сонирхлоо татаж аваагүй нь Ш.Абэ­гийн Зүүн хойд Ази дахь анхны айлчлал Монгол Улс байсан гэдгээр нотолж болно.

Тэрээр Монголд гэнэ­тийн айлчлал хийсэн гэхэд болно. Төрийн тэргүүнүү­дийн айлчлалыг дипломат шугамаар бараг жилийн өмнөөс бэлддэг. Харин Ш.Абэ өнгөрсөн арван­хоёрдугаар сард Ерөнхий сайдын албанд очсон хүн. Тэгэхээр өнгөрсөн нэг, хоёрдугаар сард түүний Монгол дахь айлчлалын тов гарсан байж таарна. Айлчлалыг шахуу төлөв­лөгөөний дагуу бэлдсэн нь мэдээж. Ш.Абэ Монголыг ийн сонгосон нь манай уул уурхайтай холбоотой гэхээс илүү хоёр Солон­гос, Хятад­тай холбон олон улсын хэв­лэлүүд тойм­лосон байна. Учир нь Япон улс хойд, Урд Солонгос­той таатай харил­цаатай биш байгаа. Мөн Хятад­тай газар нутгийн маргаан нь нэлээд ширүүсч буй.

Үе, үеийн Японы Ерөн­хий сайд гадаад айлч­лалынхаа нэг, хоёрдугаарт манай өмнөд хөрш Хята­дыг сонгодог байсан бол Ш.Абэ энэ удаад Монго­лыг сонгосон нь  дээрх асуудлуудтай холбоотой гэх. Түүний гадаад гурав дахь айлчлал нь Монгол Улс боллоо. Харин зүүн хойд Азидаа анхны айлч­лал байв. Ази дахь байр суурь нь тийм ч таатай биш байгаа Япон орон газрын баялгаараа олон орны сонирхлыг татаж буй Монголтой ойр байгааг Ш.Абэгийн айлч­лал гэр­чилнэ гэх хэвлэлийн тойм ч байна. Тэрээр Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгч, УИХ-ын даргатай уулзах үеэрээ стратегийн түншлэл хөгжүүлэх, уул уурхайн салбарт хамтран ажиллах саналаа нуугаагүй. Манай төрийн тэргүүнүүд ч гадаа­дын хөрөнгө оруулагчдад таатай хандахаар хууль эрх зүйн орчноо засч зал­руулж буйгаа хэлсэн байна.

Тодруулбал, Ноён Шин­зо Абэ УИХ-ын дарга З.Энхболдод бараал­хах үеэр “Аливаа хөрөнгө оруу­лалт харилцан ашиг­тай байх ёстой. Япончууд Монголын эрдэс баялгийн салбарт хамтран ажиллах, хөрөнгө оруулах сонир­холтой байна. Хоёр улсын парламент хоорондын хам­­тын ажиллагааг өргө­жүүлэн хөгжүүлэхэд Япо­ны парламент дахь най­рамдлын бүлгүүд онцгой үүрэг гүйцэтгэж, дэмжлэг үзүүлж ирсэн” гэж онцол­жээ.  УИХ-ын дарга З.Энх­болд гадаадын хө­рөнгө оруулагчдыг татах, хөрөнгө оруулалтыг нэ­мэх зорил­гоор Зас­гийн газар Стра­тегийн ач холбогдол бүхий аж ахуйн нэгжид гадаадын хөрөнгө оруулалтыг зохи­цуу­лах тухай хуулийн ши­нэ төс­лийг өргөн мэ­дүү­лээд бай­гааг хэлжээ. Энэ төс­лийг дөнгөж өнгөрсөн пүрэв гаригт өргөн барьсан юм.

Дипломат харилцаа тог­тоосноос хойшхи 40 жилийн хугацаанд найр­саг харилцаатай явж ир­сэн Монгол, Япон хоёр улс 2010 оноос хойш стра­тегийн түншлэлийн хам­тын ажиллагаа хөгжүүлж буй бөгөөд Ерөнхий сайд Шинзо Абэ үүнд ихээхэн  ач холбогдол өгч байгаа аж. 1982 оноос улс төрийн карьерээ эхлүүлж, өндөр албанд олон жил ажиллаж байгаа Ш.Абэ хоёр дахь удаагаа Японы Ерөнхий сайдаар сонгогдсон юм.

“Гуравдагч хөрш” Япон улстай хөгжүүлж буй найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагаанд Монгол Улсын Засгийн газар улс төрийн өндөр ач холбогдол өгдгийг Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг хэвлэлийн­хэнд мэдээлэл хийхдээ мэдэгдсэн. Япон улстай Стратегийн түнш­лэлийн харилцаа, хамтын ажил­лагаа хөгжүүлэх нь Мон­гол Улсын гадаад бод­логын тэргүүлэх чиг­лэ­лийн нэг гэдгийг ч тэрээр онцолжээ.

Хоёр орны хувийн хэвш­лийн хамтын ажил­лагааг дэмжихээр “Экс­пор­тын зээлийн шугам нээх тухай хэлэлцээр” байгуулахаар тохиролцож, стратегийн түншлэлийн харилцааг эрчимжүүлэн хөгжүүлэх зорилготой дунд хугацааны хөтөлбөр байгуулах нь зүйтэй гэж санал нэгджээ. Энэ хө­төлбөрт ирэх дөрвөн жилд хэрэгжүүлэх дээд төвш­ний харилцан айлчлал, эдийн засгийн хамтын ажил­лагаа, тухайлбал нүүрс болон дэд бүтэц зэ­рэг салбарт хамтран хэрэг­жүүлэх төсөл хөтөлбөр, соёл, боловсрол, олон ул­сын тавцан дахь хоёр орны хамтын ажиллагааны чиг­лэлүүдийг тусгахаар тө­лөвлөжээ. Гэхдээ зөвхөн уул уурхайн салбараар хязгаарлахгүй бусад олон салбарт оруулах Японы хөрөнгө оруулалтыг сай­шаан хүлээн авч, дэмжиж ажиллахаа Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг илэрхийлсэн байна.

Ерөнхий сайд Ш.Абэ Японы гадаад бодлого дахь Монгол Улсын ач холбог­дол өсч байгааг тэмдэг­лээд манай орны дунд, урт хугацааны хөгжлийн зо­рилтуудыг хэрэгжүүлэхэд тусалж, хамтран ажил­лахаа илэрхийлжээ. Ту­хайлбал, сургалт онош­логооны эмнэлэг байгуу­лах, Шинэ олон улсын онгоцны буудлын ажлыг эхлүүлэх, Дархан хотод Газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах зэрэг чиглэлд дэмжлэг туслал­цаа үзүүлж хамтран ажил­лахаа мэдэгдсэн байна.

Японы Ерөнхий сайд Ш.Абэгийн айлчлал амрал­тын хоёр өдөр болж, товчхон хөтөлбөрөөр үр­гэлжлээд өчигдөр орой өндөрлөв. Айлчлалын ха­риу, үр дүн өнөө, мар­гаашдаа гардаггүй. Хэдэн сар, жилийн дараа эсвэл дараагийн харилцан айлч­лалуудаар шийдэгддэг. Монгол Улс  Шинзо Абэгийн айлчлалд ямар хариу өгөх, ямар салбарт тэдний хө­рөнгө оруулалтыг татах эсэхийг өнөөдөр шийдэх­гүй ч уулзалтуудын той­моос үзэхэд манайх нэлээд нааштай хандах нь тодор­хой байна. Угаас япо­нуу­дад татгалзах шалтгаан Монголд байхгүй. Хөрөнгө оруулалт багасч буй энэ үед “гуйж” ирсэн япо­нуудад үгүй гэсэн хариу өгөхгүй болов уу.

Айлчлал бүрийг ма­найхан алга ташиж угтаад үддэг үе өнгөрчээ. Саяхан Тони Блейрийг ирэхэд эсэргүүцэгчид уриа лоозон барьж Төрийн ордон тойрч зогссон байв. Мөн Ш.Абэ-г ирэх үеэр цөмийн энер­гийн хог хаягдлыг Монголд булш­лахыг эсэргүүцдэг хүмүүс Төв номын сан­гийн урд жагссан байв. Японы цөмийн хог хаягд­лыг Монгодд булшлах ту­хай албан бус яриа, мэдээлэл гарсаар удсан. Үүнийг эсэр­гүүцэгчид Японы Ерөн­хий сайдын айлч­лалыг ч анажээ.