ТҮЦ-үүдийг зайлуулбал түмэн хүн хоолгүй болно

Автобусны буудлуу­дын дэргэдэх ТҮЦ-үүдийг байхгүй болгох гэнэ. Нийс­лэлийн Засаг дар­гын гаргасан “Улаанбаа­тар хотын автозамын хэт ачаал­лаас урьдчилан сэр­гий­лэх зарим арга хэм­жээнд нэмэлт оруулах тухай” захирамжийн гу­рав­­ду­гаарт “Нийтийн тээв­рийн автобусны зог­соолын арч­лалт хам­гаа­лалт, өдөр тутмын цэвэр­лэгээ үйлчилгээг сайж­руулж, автобусны зогсоо­лын тал­бай дээр байр­шиж байгаа түргэн үйл­чил­гээ­ний цэгүүдийг 2012 оны аравдугаар сард баг­таан нүүлгэн шил­жүү­лэхийг дүүргүүдийн Засаг дарга нарт үүрэг бол­го­сугай” гэжээ. Уг захирамж энэ сарын 18-ны өдөр гарсан аж. Ийм захирамж гарсныг дуул­сан эсэхийг авто бусны буудал орчмын ТҮЦ-ийн эздээс асуухад ихэнх нь “Энэ талаар ярьж, хэлж ирсэн хүн одоохондоо га­раагүй байна. Одоо яанаа. Тэгвэл удахгүй газрын албаныхан ирэх юм байна. Баахан бүдүүлэг хүмүүс байдаг юм” гэж байв. Харин зарим нь “Дан­даа л ингэж өвчигнөж байдаг юм. Ийм олон гэр бүлийг орлогогүй болгочихгүй байлгүй дээ” гэлцэв. Тэд Нийслэлийн газрын албанд жил бүр 100 мянган төгрөг, хог хаягдлын хураамж гэж улиралд 25500 төгрөг, сар бүр татварын газар зургаан мянган төгрөг төлдөг гэнэ. Тэдний яриагаар нэг ТҮЦ өдөрт 500-600 мянган төгрөгийн бараа татаж сардаа 800 мянгаас 1.5 сая төгрөгийн ашигтай ажилла­даг аж. Тамхи, ундаанаас орло­гын­хоо ихэнхийг бүрдүүлдэг бай­на. Өвөл орлого нь бага зэрэг мууддаг гэнэ. Ерөн­хийдөө орлого сайтай боло­хоор автобусны ойрол­цоох зарим ТҮЦ-ийг сарын 700 мянгаас нэг сая төгрөгөөр түрээсэлдэг хүмүүс ч байдаг байна.

ТҮЦ-үүдийг яагаад зайлуулах болсон талаар Чингэлтэй дүүргийн газар зохион байгуулагч Д.Энхтө­рөөс тодруулахад “Нийслэлийн захирагчийн албанаас төв зам дагуу байгаа зөвшөөрөлгүй павильон, контейнер ТҮЦ-үүдийг зай­луулах “Хашаа” хөтөлбөр дө­рөв дэх жилдээ хэрэгжиж байна. Энэ хү­рээнд манай дүүрэг Хүнсний нэгдү­гээр дэлгүүрийн ойролцоо, “Тэнгис” кино театрын өмнөх гээд автобус­ны буудлуудын ойролцоох ТҮЦ-үүдийг буулгасан. Энэ ажлыг Мэргэжлийн хяналтын газартай хамтарч хийж байгаа. ТҮЦ-үүд боловсон нойлгүй, өнгө үзэмжгүй наад захын шаардлага хангадаг­гүй. Тиймээс ер нь цаашдаа түргэн үйлчилгээний цэгүүдийг байхгүй болгоно гэж ойлгох хэрэгтэй” гэв. Оронд нь юу барихыг сонирхтол автобус явах чиглэл заасан сам­бар, сүүдрэвч, сандал зэргийг нэр­лэлээ.

Энэ талаар Нийтийн тээв­рийн газрын мэргэжилтэн Ц.Мяг­марсүрэнгээс тод­руул­лаа.

-ТҮЦ-үүдийг хааш нь нүүлгэх вэ?

-Хаашаа шилжүүлэхийг мэ­дэх­гүй. Ямар ч байсан захирамж гар­сан. Тиймээс манай зүгээс нүү гэсэн шаардлага тавина. Автобус­ны буудлаас хаашаа нүүхийг нь газрын алба шийднэ.

-Автобусны буудал дээр ху­далдааны цэг байхад юу нь болохгүй гэж. Цаана нь олон хүний амьдралбайгаа шүү дээ…

-Автобусны буудлын дэргэдэх ТҮЦ-ийн араар нь хүмүүс бие зас­чих­даг. Тэр нь өвөл хөлдөж гулгаа­тай болохоос гадна зун нь эвгүй үнэр танартай болдог. Тиймээс өвчин гарах эрс­дэл­тэй. Ер нь ТҮЦ байр­ласан газрын ойр орчных нь бай­гууллагуудаас шээс, баас үнэр­тээд байна гэсэн санал гомдол ирдэг.

-Нүүлгэчихээд оронд нь өөрс­­дөө дэлгүүр барих гээд байгаа юм биш үү?

-Үгүй. Нийтийн тээврийн стан­дартыг өнгөрсөн жил шинэчлэхэд автобусны зогсоолд түргэн үйл­чилгээний төв байна гэсэн заалт нь хасагдсан. Тиймээс хойшид автобусны буудлын ойрол­цоо үйл­чилгээ эрхлэх зөвшөөрөл өгөх­гүй гэв.

Харин ТҮЦ-ийн эзэд өөр зүйл ярьж байв. МУИС-ийн ойрол­цоох ТҮЦ ажиллуулдаг н.Май­цэцэг­тэйярилцлаа.

-Хэзээнээс ТҮЦ ажиллуулж эхэлсэн бэ. ТҮЦ-үүдийг нүүл­гэх болсныг мэдсэн үү?

-Мэдээгүй. 2002 оноос хойш ажиллуулж байна. Би өдөрт 600 мянган төгрөгийн орлого олдог. Бид чинь дам дамаа Бөмбөгөрийн худалдаачдыг тэтгэж байдаг. Энд хурааж багтахгүй болохоор өдөр болгон бараандаа явдаг. Тиймээс чанаргүй, хугацаа хэтэрсэн зүйл байхгүй. Би ШУТИС-ийг нийтийн хоолны технологич мэргэжлээр төгссөн хүн. Одоо ТҮЦ ажиллуу­лаад л явж байна. Ашигтай болоод энэ ажлыг хийж байгаа хэрэг шүү дээ. Нэг ТҮЦ-ийн ард олон хүний амь­жиргаа байдаг. Би гурван оюу­тан өдрийн 15 мянгаар ажиллуулж, сургалтын төлбөрийг нь төлдөг. Бас нэгж зарсан орлогынхоо аш­гийг аав, ээждээ өгдөг. Нэгжнээс гуравхан хувийн ашиг авдаг ч олон зуун мянгаар ороод байхаар сард 300 мянган  төгрөг болдог. Хэрэв үүнийг ажиллуулахгүй бол хэн тэр хоёр хөгшинд мөнгө өгөх юм бэ.

-Бохир заваан болохоор зай­луулж оронд нь сандал самбар байрлуулна гэж байна лээ?

-Тэгвэл харин ч бүр заваарна. Энэ чинь хүнтэй юм болохоор ойр орчмоо харин ч анхаардаг. ТҮЦ­үүд чинь ойр орчмынхоо албан газруудтай гэрээтэй байдаг. Манайхан гэхэд “Зочин бууз”-ын ариун цэврийн өрөөг ашиг­ла­даг. Э.Бат-Үүл баатрыг хотын дарга болоход нь дэмжиж байсан. Бид­нийг хамгаалах хүн гэж бодсон чинь ийм зүйл хийж байдаг. Хэрэв ТҮЦ-ийг хаачихвал бид яаж амьд­рах вэ. Сард сая төгрөгийн цалин өгөх газар олдохгүй. Сарын 300 мянган төгрөгөөр тогооч хийгээд хэдэн хүүхдээ тэжээж ч чадахгүй шүү дээ. Харин энэ ТҮЦ-ийг ажил­луу­лаад оюутан хүүхдүүдийнхээ төлбөрийг төлөөд явж байвал хэрэгтэй дээ.

“Ардын эрх”-ийн автобусны буудлын дэргэд ТҮЦ ажил­луул­даг Д.Саранчимэгтэй ярилцлаа.

-Та хэдэн жил ТҮЦ ажил­луулж байна вэ?

-Одоо 20 жил болох гэж байна. Энэ ТҮЦ-ийхээ хүчинд л амьдарч байна. Би 48 хүрч байгаа. Хэрэв ТҮЦ-ийг маань хураачихвал ажил олдохгүй. Хүүхдүүдийн маань гу­рав нь оюутан. Хэрвээ орлогогүй болчихвол сургуу­лиасаа гарахаас өөр аргагүй бол­но шүү дээ. Энд хэлэхэд өвөл ТҮЦ маш хэрэгтэй. Согтуу хүн унаад өгөхөд босгодог, цагдаа руу залгаж хүн хөлдөж үхэх нь гэж мэдээлдэг. Бие мууд­лаа ус байна уу гээд л хүрээд ирнэ. Би өчнөөн олон хүнийг болохоо бай­лаа гээд цагдаа, эмнэлэгт өгч байсан. Гэмт хэрэг ч бага гардаг. Зодоон, осол гарлаа гэхэд иргэн хүнийхээ хувьд мэдээлнэ шүү дээ.

-Бохир, өнгө үзэмжгүй бо­лохоор шилжүүлнэ гэж байгаа. Тохижилтдоо анхаарч чадаж байна уу?

-Гоё сайхан болгож бололгүй яахав. Бид тохижуулъя гэвэл тохи­жуулна. Гэтэл дулааны шугам солино, зам засна гээд хөдөлгөдөг. Ийш тийш нь зөө гэдэг. Согтуу жолооч, автобус ТҮЦ рүү мөргөх нь ч бий. Тэглээ гээд ийм ажил хийж дөрвөн хүүхдээ тэжээхгүй өөр яах билээ.