Цагдаа нар хууль бус ангийн хэргийг сейфэндээ хийгээд ор тас мартчихдаг

-ТӨВ АЙМАГТ ХОЁР ЖИЛИЙН ДОТОР 69 БУГА БУУДУУЛЖЭЭ-

Ховордсон амьтдыг агнасан, эд эрхтнийг нь хууль бусаар наймаалж байгаа хэргийн араас цагдаа нар явах сонир­холгүй, яваад ч урамгүй байдаг ажээ. Араас нь яваад хэрэгтнийг илрүүл­лээ гэхэд өнөөх хэрэг нь прокурор, шүүхийн ша­танд торгуулсан болоод замхардаг болохоор үр дүн байдаггүй гэдгийг энэ талын хэрэг мөрддөг цаг­даа­гийн албан хаагчид онцолж байна лээ. “Ховор амьтан хөнөөчихсөн болол­той. Эд эрхтэн нь алга бай­на” гэх мэдээл­лийг хөдөө сумын иргэд цагдаа нарт мэдэгдлээ гэхэд хэргийн газарт очиж үзээд бүрт­гэчи­хээд л яваад өгдөг жишиг тогтсон гэдгийг олон эх сурвалж баталж буй. Төв аймгийн Аргалант, Алтан­бу­лаг су­мын нутаг дархан цаазат Хустайн нурууны цогцол­бор газарт гарсан 40 гаруй бугын хэрэг илрэх­гүй байгаа нь үүнтэй хол­боотой юм билээ. Төв аймгийн цагдаагийн газ­рын албан хаагчид энэ хэрэг дээр хойрго хандаж, ажлаа хийгээ­гүй нь то­дорхой байна. Энэ хэрэг дээр ажиллаж байсан мөрдөн байцаагч Хус­тайн нуруунд гарсан бугын хэрэг дээр  хавтаст хэрэг нээ­гээд сейфэндээ хийгээд март­чих­сан бо­лолто.

Дээрх хэргийн араас нэ­хэл дагуул болох газар байхгүй бо­лохоор хэдэн жилээр ч мартаж болно. Хэрэв Төв аймгийн цагдаа нар ажлаа хийсэн бол хэргийн газарт гэмт этгээдүүдийн үлдээсэн эд мөрийн баримтаар, гар хурууны хээгээр нь бариад авах боломж бүрэн байсан байгаа юм. Бугын хэрэг дээр Төв аймгийн Цаг­даа­гийн газрын албан хаагчид хэрхэн ажиллаж байгаа талаар сурвал­ж­ла­хаар тус газрыг зорив. Гэвч Төв аймгийн цагдаагийн газрын Мөр­дөн бай­цаах тасгийн дарга Чулуун­баа­тар “Хэргийн талаар тодорхой мэдээлэл өгөх боломжгүй. Хустайн нуруунд гар­сан бугын хэрэг дээр Улсын мөрдөн бай­цаах газар болон Эрүүгийн цагдаагийн газ­рын албан хаагч нартай хамтарч аж­лын хэсэг гарган шалгаж байна” гээд  халгаасангүй.

ДАРХАН ЦААЗАТ БАТХААН УУЛАНД 39 БУГА АГНАСАН ХЭРЭГ ГАРЧЭЭ

Хоёр жилийн хугацаанд Төв аймгийн нутаг дэвсгэрт ховордсон ан агнасан 11 хэрэг бүртгэгдсэн байна. Үүнээс ес нь буга агнасан хэрэг. Хоёр нь аргаль, баавгай буудаж эд эрхтнийг нь авсан үйл­дэл. Төв айм­гийн нутаг дэвсгэрт хоёр жилийн хуга­цаанд  69 буга хяд­жээ. Үүний 49 бугыг агнасан гэмт этгээ­дүүд ба­ригд­сан юм билээ. 2010 оны нэгдү­гээр сараас эхлэн Төв айм­гийн сумдаар бэлчээрт явж байсан ма­лыг буудаад газар дээр нь өв­чиж, гэдсийг нь хаяад, бөгс, цээж бол­гон ачиж явдаг гэмт хэрэг удаа да­раалан гарсан байдаг. Мөн Төв айм­гийн Эрдэнэсант сумын нутаг дархан цаазат Батхаан уул­наас удаа дараагийн үйлдлээр 39 тооны буга калибр маркийн буугаар буу­даж чив, сүүл, хээл, эврийг нь авсан хэрэг гарсан байна. Хэргийн мө­рөөр шалгахад Налайх дүүр­гийн Хонхорт амьдардаг Ж.Мөнх­бат, Р.Энхтөр, Д.Чинзориг, Б.Нэр­гүй, Г.Мягмар нарын 28 бүлэг этгээд уг хэргийг үйлдсэн болох нь тогтоогджээ. Тэд бэлчээрт явж байхад нь буудсан мал болон бугаа ченж Д.Цэнд-Аюуш нарын найман ченжид  өгдөг байсан юм билээ. Улмаар тэд цаашаа  хята­дуу­дад өндөр үнээр борлуулдаг байжээ. Шүүхийн шатанд дээрх хэ­рэг шийд­эг­дэж, Ж.Мөнхбат, Р.Энх­төр, Д.Чин­зо­риг, Б.Нэргүй нарт гурваас таван жи­лийн ял өгчээ. Харин тэднээс худалдаж авсан ченжүүд тор­гуул­сан болоод өнгөр­сөн байгаа юм. Зарим нь хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дууссан нэ­рээр шийтгэл авалгүй өнгөрчээ.

ХУУЛЬ БУС АНГИЙН ТАЛААР МЭДЭЭЛЭЛ ӨГСӨН ГЭРЧИЙН ЭРХИЙГ ХАМГААЛБАЛ ОЛОН ХЭРЭГ ИЛЭРНЭ

Мөн Хустайн нуруунд гарсан хэрэг байгаа юм. Энэ талаар тус газрын хамгаалалтын албаны дарга Ш.Тогтохсүрэн “Хустайн нурууны цогцолбор газрын бай­цааг­чид өнгөрсөн жил  согоо бууд­сан хоёр иргэнийг барьж, Төв аймгийн цагдаад өгсөн байдаг. Тэд­нийг шүүх хурал болж Хус­тайн нурууны цогцолбор газрын  бай­галь хамгаалагч гэрчээр оролц­сон юм. Гэтэл шүүгч нь хэрэгтнийг биш манай байгаль хамгаалагчийг ял­лах шахуу юм болж, “Чи байгаль хам­гаалагч юм бол амьтнаа алуу-лах­гүй хамгаалах үүрэгтэй. Үүргээ биелүүлээгүй байна” хэмээн бу­руут­гаж байгаа юм. Хэргийн хол­бог­догч сэтгэцийн өвчтэй болж, хэ­рэг хариуцах чадваргүй гээд уг хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон бай­на лээ” гэв. Тэрбээр цааш нь “Тэр үед ах, дүү хоёул явсан. Хэргийн газарт тэр дор нь цагдаагийнхан очсон. Бид ч бичлэг хийсэн. Гэтэл тэд сүүлд нь “Бид согоо алаагүй, цагдаагийнхан шуудайтай мах машинд авчирч тавиад, биднийг алсан болгож, зодож хүчээр хийгээ­гүй хэрэг хүлээлгэсэн” гэх мэт худал зүйл ярьсан байсан. Хэрэгт хол­богд­сон нөхрийн дүү нь нэг дээд сургуулийн захирал юм байна лээ. Ахыг нь хэрэг хүлээх чадваргүй, дүүг нь согоо алаагүй, зүгээр л машин барьж явсан” гээд тэднийг ямар ч шийтгэлгүй гаргасан. Бай­галь хамгаалагч үүргээ сайн бие­лүүлж, хэрэгтнийг илрүүлсэн. Тэ­гээд шүүх хуралд гэрчээр оролц­сон. Гэ­тэл гэрчээ буруутгаж байгаа юм. Ийм байдлаас болж, хүмүүс гэрч бо­лохоос ихээхэн зайлс­хийд­гийг нуух аргагүй. Хэрвээ гэрчийн эрхийг хамгаалдаг байсан бол хулгайн ангийн цөөнгүй хэрэг илрэх бай­сан. Ядаж л хулгайн ангийн эрхтэн зараад явж байгаа этгээдийн та­лаар иргэд айхгүйгээр цагдаад мэдэгддэг болно шүү дээ. Ер нь сэтгэцийн өвчтэй хүн галт зэвсэг хэрэглэх эрхгүй шүү дээ” гэлээ. Илэрсэн гурав дахь хэрэг нь тухайн үедээ шуугиан дэгдээж байсан  Сүхбаатар дүүргийн VII хороонд оршин суух Г.Ганчимэг гэх эмэгтэй, түүний нөхөр Н.Оюун­баа­тар нарын хэрэг. Тэд 14-64 УБИ улсын дугаартай “Лексус-470″ маркийн авто­ма­шин­даа баавгайн 52 ширхэг савар, бөхөнгийн эвэр 11, хүдрийн заар 15, согооны сүүл 124, бугын чив 60 ширхгийг тээвэр­лэж яваад хоёр жилийн өмнө цагдаа нарт бариг­даж байсан. Гэвч энэ хэрэг хэрхэн замхарсан та­лаар өмнөх дугаар­таа дэлгэрэнгүй бичсэн билээ.

ЭД ЭРХТНИЙ НАЙМАА “ЦЭЦЭГЛЭХ”  ШАЛТГААН НЬ ХУУЛИЙН ЗААЛТ

Ховордсон амьтдын эд эрхт­ний наймаа хүчээ авч байгаа шалт­гаан нь Хуулийн заалтын дутуу дулимаг, хэтэрхий хөнгөн ял, шийт­гэл­тэй­гээс болж байгааг албаны­хан учир­лаж байв. Зарим нэг хууль хяналтынхан ч үүнийг дэмжиж ажилладаг болол­той. Эрүүгийн хуулийн 155.1.Гэмт хэрэг үйлдэж олсон эд хөрөнгө гэдгийг мэдсээр байж урьдчилан амлалгүйгээр авсан, хадгалсан, борлуулсан бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэм­жээг таваас тавь дахин нэмэг­дүүл­сэн­тэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр тор­гох, эсхүл нэгээс гурван сар хүртэл хуга­цаа­гаар баривчлах ял шийтгэнэ.

155.2.Гэмт хэрэг үйлдэж олсон эд хөрөнгө гэдгийг мэдсээр байж урьдчилан амлалгүйгээр бор­луу­лах зорилгоор авсан буюу бор­луул­сан бол хөдөлмөрийн хөлс­ний доод хэмжээг тавин нэгээс нэг зуу дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэм­жээний төгрөгөөр торгох, эсхүл гур­­ваас дээш зургаан сар хүртэл ху­­га­цаагаар баривчлах ял шийт­гэнэ гэж бий.

Энэ заалт түүхий эдийн ченж нарт олз болж,  ховордсон амьтдын  эд эрхтний наймаанд хэнээс ч айхгүйгээр ханцуй шамлан орох том шалтгаан нь болж байна. Ба­ригд­лаа гэхэд уч­рыг нь олж ядаад байх юмгүй. Ердөө л торгууль, эс­вэл хэдхэн сар саатуулагдах шийт­гэл­тэй боло­хоор тэр.

Түүхий эд худалдан авдаг ченж нар хууль бус ангийн эд эрхтнийг анчдаас хямд үнээр худалдан авч, харийнханд тэр тусмаа хятадуудад үнэ хүргэн тушаадаг дамжуулагчид.  Хэрэв ингэж байгаад баригдлаа гэхэд айх юм байхгүй. Сүлжээ хэрэг гээд цагдаа нар шалгаж байгаа нэртэй хавтаст хэргээ ширээндээ хадгалж байх зуур хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дуусчихдаг гэнэ. Шүү­хээс хэрэг нь  таслагдлаа гэхэд торгуулах юм уу анх удаа гэмт хэрэг үйлдэж байгаа гээд Өршөөлийн хуульд хамраг­даад суллагдаад явчихдаг гэсэн. Эсвэл гэнэт шалгаж байсан хэрэг нь хэрэгсэхгүй болох шаард­ла­га­тай болоод явчихдаг байна. Бай­дал ийм байхад цагдаа­гийнхан ч цаг заваа гарздаж, үүний араас нэ­хэл дагал болох шаард­лагагүй бай­даг бололтой. Энэ нь эргээд дэлхийд ховордсон, улаан номонд орсон амьтад руу буу шагайх, харийнхны бэлэн өгөөш болох замыг шулуутгаж байгаа хэрэг юм.

Э.ХҮРЭЛБААТАР