Зайсанг там болгосон “Бөхбат” гэгч компанид хууль үйлчилдэггүй бололтой

Богд хан уул дэлхийн хамгийн анхны дархлагдсан газар. Зайсангийн ам, Зайсан толгой ч энэ дархан цаазат бүсэд ордог. Гэтэл өдгөө тус аманд хэн нэгний эзэмшилд багтаагүй газар үгүй болсон бөгөөд Зайсан толгойг тал талаас нь хэмлээд эхэлжээ. Үнэндээ тус газарт хэдэн баячууд амьдардгаас гад­на ойр хавийн их, дээд сур­гууль, түүнд суралцагч оюут­нууд, нутгийн гэгдэх 400 гаруй оршин суугч бий.

Тусгай хамгаалалттай газ­рыг хамгаалах тухай жу­­рамд зааснаар эдгээр га­зарт барилга байгууламж бос­гох нь бүү хэл байнгын харуул ажиллаж, бүс рүү нэвтэрсэн хэнийг ч шалгах ёстой. Гэтэл тайван цагийн энэ үед хэдэн барилгын ком­­панийн харгайгаар тэр хавийн газар сэндийчлэгдэн, Зайсан толгойгоос хэмлэн байж газар тэгшлэн, барилга босгож байна.

Ялангуяа, өвөл, зунгүй уул хадыг нураах болсон “Бөхбат” ХХК-ийн үйл ажил­лагаанаас болж тэр ха­вийн баячууд ч тайван бай­хаа больжээ. Иймэрхүү гомдол зөвхөн зун гардаг байсан бол одоо дөрвөн ули­рал дамнасан хэрүүл нь дуу­саагүй байна. Үнэндээ хууль бус үйл ажиллагаа явуулж, та­нил тал, ах дүү, хамаатан сад­наараа иргэдийг ихэд хо­хироож буй талаар ма­най сонинд хандсан юм. Хуу­­лийг гууль болгох гэж байгаа юм бол яах гэж хууль гар­гадаг юм бол оо. Даварсан ба­рил­­гын компаниудын үйл ажил­лагааг хараад бүр гайх­шаа барах юм.

Энэ компани 2004 оны тавдугаар сарын 21-нд Туул голын хамгаалалтын бүсэд нэг га газар авсан аж. Тэр газартаа 24 айлын зургаан давхар хоёр орон сууц барьжээ. Хамгийн гол нь Газрын албанаас энэ үйлдлийг нь хууль бус хэ­мээн үзэж, тухайн үед бөөн хэл ам таталсан гэдэг. Учир нь тус компанийн барьсан барилга чанарын шаардлага хангаагүй хэ­­мээх дүгнэлт гарсан бай­на. Тиймээс МХЕГ-аас барил­гыг нураах шаардлага тавь­сан ч биелүүлээгүй. Ту­хайлбал, МХЕГ-аас тус ком­панийн гаргасан зөрч­лийг тодорхойлж, албан тоот явуулсан боловч хэ­рэг­­жүү­лэлгүй, барилгыг барь­сан байна. Үүнд барилга угс­рал­тын ажил эрхлэх, үр­гэлж­лүү­лэх зөвшөөрөлд аялал жуулч­лалын зориу­лалтаар авсан. Гэтэл 8 айлын хоёр орон сууц, 16-н айлын нэг, 36 таун хаус гэж тусгасан байжээ. Харин Улаанбаатар хотын ерөнхий архитектор н.Хүрэлбаатарын баталсан ерөнхий төлөвлөгөөнд таун хаус 36, орон сууц гурав гэж тусгасныг мэргэжлийн байгууллага зөрчил гэж акт тогтоосон байдаг аж. Авагдах  арга хэмжээ хуулийн үндэслэл нь бол ТХГН-ийн 43.2, гэтэл энэ нь хэрэгжиж байгаа зүйл огт байхгүй нь инээдтэй юм.

Тэр ч бүү хэл 2007 оны арав­дугаар сарын 23-нд Н.Энх­туяагийн нэр дээр да­­хин газар авч, эзэмшлээ том­­руулжээ. Тэдний энэ да­варсан үйлдэл газрын мар­­гаанаар дуусаагүй. Ир­гэдийн амьдрах бүсэд уул овоо шиг их шороо асгасан бөгөөд тухай бүрт “Одоо тэгшиллээ” гэх хариултыг өгсөөр өнөөдрийг хүрчээ. Тэнд айл амьдрах байтугай ургамал ургах нөхцөлгүй болсон аж.

Дээр нэр нь дурдагдсан Н.Энхтуяа гэгч нь “Бөхбат” компанийн захирлын эхнэр юм билээ. Тус компанийн бу­руугаас болж иргэд хо­хирсон хэрэг 2007 онд гарч байсан. Энэ явдал Зай­санд болоогүй ч тэдний барил­гын үйл ажиллагаатай шууд холбоотой. Тухайн үед Баянгол дүүргийн XI хо­роо­ны нутаг дэвсгэрт байрлах нийтийн орон сууцны 77-1 дүгээр байрны 60 тоот хоёр өрөө байрны эзэн орон сууц­ныхаа талбайг Улсын мэргэжлийн хяналтын газ­раас хэмжүүлсэн байна. Гэ­тэл худалдаж авсан хэмжээ бүхий талбайнаас таван ам метр талбай сох дутах нь тэр ээ. Таван ам метр талбай гэдэг бол хоёр сая гаруй төгрөг гэсэн үг. Бүр тодорхой хэлбэл, “Бөхбат” компани ху­далдан авагчаасаа хоёр сая төгрөг залилжээ. Гэх­дээ зөвхөн нэг худалдан аваг­чаасаа бус, 76 иргэнээс. Учир нь, тус орон сууцны барилга 76 айлынх аж.

Мэргэжлийн хя­налтын газрын хот байгуулалтын хя­налтын улсын ахлах бай­цаагч Ж.Нэргүй гарын үсэг зурсан баримт дээр тус хоёр өрөө байрны талбайг 65.72 ам метр гэж бичжээ. Гэтэл худалдан  авагчийн мөнгө төл­сөн  гэрээнд тус­гагд­санаар бол орон сууцны талбай 70.7 ам метр аж.

Улсын ахлах байцаагч Мон­гол Улсын Дэд бүтцийн сай­дын 2001 оны 190 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Орон сууцны барилгын зу­раг төсөл төлөвлөх норм ба дүрэм”, мөн “Орон сууц, ний­тийн байрны сууцны тал­бай, өрөө тасалгааны ашиг­тай талбай, барилгын эз­лэхүүн, барилгажих тал­бай, барилгын давхрыг тоо­цох дүрэм”-ийн заалтын да­­гуу хэмжсэн гэж өөрийн дүг­­нэлтээ баталж. Харин “Бөх­­бат” компани болохоор орон сууцаа 70.7 ам метр талбайтай гээд ам метр тут­мыг 420 ам.доллараар үнэ­лэн, 29.694 ам.доллар худал­дан авагчаас авчихсан байх юм.

Ийм өөдгүй замналтай ком­панид барилгын эрх ол­го­соор байгаа нь бас л хачир­халтай. Яах аргагүй ардаа том татаастай нь илэр­хий гэгд­дэг “Бөхбат” ком­па­нийн эзэд өдгөө булхай, луйв­раа­саа ичихээ байтлаа “цай­сан” бололтой. Тухайлбал доорх хүс­нэгтээр хууль бус га­зар авч зориулалтыг нь өөр­чил­сөн барилгын компани болон иргэдэд экологийн хо­хирол тооцжээ.

“Өглөөний сонин”