МАН-ын бүлэг “ЖДҮ-гийн хэрэг”-ийн талаар ингэж ярьжээ

Тэгвэл уг асуудлыг УИХ-ын Байнгын хороод, Нэгдсэн чуулганаар хэлэлцэхийн өмнөх өдөр буюу 2018 оны арваннэгдүгээр сарын 6-нд УИХ дахь МАН-ын бүлгээр хэлэлцжээ. Тэр хурал дээр МАН-ын гишүүд юу гэж ярьж, ямар байр суурь илэрхийлж байсныг “Зууны мэдээ” сонин хүргэж байна.

МАН-ын бүлгийн хуралдаан Төрийн ордны “Жанжин Д.Сүхбаатар” танхимд болжээ. Хуралдаанд Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх, МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Амарбаясгалан, бүлгийн Ажлын албаны дарга Н.Энхтайван, зөвлөх Б.Санжмятав, Н.Хажидсүрэн, Б.Жамбал, Ц.Энхжаргал, Л.Эрдэнэбаяр, ахлах референт Б.Ариунзаяа, Г.Ихбаяр, Ба.Цэцэгдэлгэр, референт Бс.Цэцэгдэлгэр нар оролцжээ.

Харин УИХ гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ, Н.Учрал, Л.Энхболд, Чөлөөтэй: Ц.Гарамжав, Д.Сумъяабазар нар өвчтэй, Г.Занданшатар, Л.Мөнхбаатар, Д.Цогтбаатар, Б.Энх-Амгалан нар гадаадад, Н.Номтойбаяр, Ц.Цогзолмаа, Н.Цэрэнбат, Б.Чойжилсүрэн нар томилолттой, Т.Аюурсайхан, С.Батболд, Ж.Ганбаатар, Г.Мөнхцэцэг, Д.Сарангэрэл, А.Сүхбат, Б.Ундармаа, Л.Элдэв-Очир нар хуралдаа очоогүй байна. МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа хуралдааныг удирдаж, хэлэлцэх асуудлыг танилцуулаад “…Энэ хуулийн хугацаатай. 48 цагийн дотор шийдэх ёстой. Ингээд маргаашийн 12:00 цаг гэхэд энэ асуудлыг хэлэлцсэн байх учиртай. Тиймээс өнөөдөр бүлгээр хэлэлцэж шийдвэрээ гаргая” гэв.

Дараа нь УИХ-ын дарга М.Энхболд прокурорын бичгийг танилцуулж “…Би өчигдөр энэ бичгийг бол ирсний дараа Намын даргад танилцуулсан. Бас зарим дарга нар ярилцаад, ямар ч байсан Засгийн газраас, сайдаас чөлөөлүүлэх энэ асуудлыг өнөөдөр шийдье гэж тохирсон. Одоо бүлгийн хурлын дараа Халдашгүй байдлын дэд хороо, Хууль зүйн байнгын хороо, Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хуралдаад маргааш өглөө 9:00 цагаас чуулганы нэгдсэн хуралдааныг хуралдуулаад, энэ асуудлыг хуульд заасан хугацаанд нь багтаан шийдвэрлэе гээд холбогдох хүмүүс бэлтгэлээ хангаж байгаа” гэв.

УИХ-ын гишүүн Б.Батзоригийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх эсэх талаар хамгийн түрүүнд үг хэлсэн хүн нь УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат байв. Тэрээр “…Энэ их амаргүй асуудал. Бид 65 дотроосоо нэгийгээ явуулсан. Одоо 64 дотроосоо дахиад нэгийгээ явуулах уу, үгүй юу гэдэг асуудал ярих гэж байна. Хэцүү асуудал шүү дээ. Намын Удирдах зөвлөлийг хуралдуулах ёстой гэж би бодож байна.

Дараа нь Бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа санал хэлэх гишүүдийн нэрсийг авсан байна. Ингээд гишүүд дараалан байр сууриа илэрхийлсэн юм.

УИХ-ын гишүүн Ё.Баатарбилэг “…Бид нэгийгээ явуулах тухай ярихаас өмнө Намын дарга, Ерөнхий сайд ямар байр суурьтай байгааг сонсмоор байна. 2016 онд бид нар УИХ-ын сонгуульд баахан хариуцлага яриад гарч ирсэн. Чингис, Самурай бонд, Хөгжлийн банк өчнөөн олон зуун тэрбумаар нь зувчуулаад бүр алга болгоод, хулгайлаад идчихсэн юмыг хариуцлага тооцуулна гэж гарч ирээд, нэг ч хүнтэй хариуцлага тооцоогүй. Хариуцлага тооцох гэж байгаа юм шиг болж ирээд хуйвалдаж алга болсоор байгаад өнөөг хүрлээ шүү дээ. Ямар нь ингэж болоод, ямар нь ном журмаараа ажлаа хийж явж байгаад, ийм байдалд ордог юм бэ. Тэгээд ч ганцхан Батзориг гэдэг хүний асуудал биш. Үнэхээр түүндээ тулаад Батзориг гишүүний бүрэн эрх нь түдгэлзэхдээ тулаад явах юм бол энэ Засгийн газрын асуудлын эхлэл болно шүү.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун “…ЖДҮ-гийн зээлийн асуудлаар нийгэмд жинхэнэ давалгаа үүсчихээд байна л даа. Үүнийг би зөв гэж байгаа юм биш. Ний нуугүй хэлэхэд ийм олон гишүүдээс гадна төрийн алба хашдаг томчууд, прокурор, цагдаагийнхнаас авахуулаад ийм хүмүүс ЖДҮ-гээс зээл авсныг сонсоод гайхаж байна. Тэгэхдээ энэ ганцхан энэ жил биш. Урьд өмнө хоёр, гурван жилийн өмнө ч гэсэн яг л ингэж авч байсан. Энэ болгоныг гаргах хэрэгтэй. Үүн дээр сөрөг хүчин, Ерөнхийлөгч хүртэл алгаа үрээд, алга ташаад ёстой шархан дээр нь давс үрнэ гэгч болж байх шиг байна. Өнөөдөр Ерөнхий сайд маань индэр дээрээс “…Уучлалт гуйх хэрэгтэй. Уучлалт гуйхгүй бол тэр хүмүүсийг сонгуульд дэвшүүлэхгүй шүү” гэж хэллээ. Одоо уучлалтыг ээлж ээлжээр, нэг нэгээрээ уучлалт гуйх юм уу. Эсвэл нийлж байгаад гуйх юм уу. Үүнийг бас асуучихъя. Ер нь уучлалт гуйна гэдэг чинь бас л нэг улс төрийн асуудал. Өнгөрсөн борооны хойноос цув нөмөрнө гэгч болно доо. ЖДҮ-ээс зээл авчихаад зориулалт бусаар банк бус руу явуулчихсан, уул уурхай, худалдаа наймаа руу оруулчихсан хүмүүс уучлалт гуйх хэрэгтэй шүү” гэв.

Түүний дараа УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат “…Хувь хүнийхээ хувьд энэ чинь хүн чанарын асуудал шүү дээ. Хүний амьдралын асуудал. Маш хэцүү шүү дээ. Аваад үлдэх юм бол хулгайч нар нийлж байгаад, хулгайчийг хамгааллаа гэдэг ийм PR-ийг чинь бэлдсэн байж байгаа шүү дээ. Тийм юм явуулаад эхэлсэн. Тэгвэл одоо УИХ тарах асуудал тавьсан байгаа. УИХ тар, энэ бүтэхгүй юм байна гээд маргаашнаас эхлээд нийгэм шуугих ийм хоёр үнэхээр их хүнд асуудлын дунд бид нар байна. Үүн дээр улс төрийн шийдвэрийг намын Удирдах зөвлөлөөс гаргах ёстой. Яг үүн дээр, бас Батзориг сайдын асуудал дээр Намын дарга ямар байр суурьтай байгаа вэ. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга ямар байр суурьтай байгаа юм бэ. Үүнийг бид нар сонсохгүйгээр цаашаа явах боломжгүй” гэж байр сууриа илэрхийлэв.

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн “…УИХ дээрээ үүрээд гарчихъя гэж байгаа юм байна гэж ойлголоо. 2020 онд бид нар ялахгүй шүү. Хоорондоо муудалцах юм гарна. Жаахан байр суурьтай, тавтиртай байж сур. Үндсэн эрх ашиг дээрээ харин гэрээ шатаачихгүй авч үлдэх хэрэгтэй дээ. Тийм учраас заавал намаараа оруулах гээд хэрэггүй байх. УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийн асуудлыг хувь хүн гэж ойлгож болохгүй. Үнэхээр зайлшгүй нотлогдсон, газар дээрээ нотлогдсон бол өөр хэрэг л дээ. Шалгах хэмжээнд нэгнийгээ, ялангуяа ард түмний төлөөллийг бүрэн эрхээс нь түдгэлзүүлэх учир дутагдалтай. Дараа нь яах юм бэ. Одоо нотлогдсонгүй гэх юм уу, юу гэх юм бэ. Аль эсвэл казино шиг янз бүрийн тэлээ, үзэг болоод явчих юм уу. Бидэнд өмнөх туршлага бий. УИХ бол ард түмний төлөө явж байгаа хүн дархлаатай байх ёстой. Үүнийг буруугаар ашигладаг байж болохгүй. Ер нь тэгээд сүүлийн үед ажиглаад байхад төмсөгдөнө гэдэг юмаар бүх юмыг хумих, магадгүй Үндсэн хуулийг тэр чигээр нь явуулах, Ерөнхийлөгчийн засаглалтай болох гэдэг юм уу, иймэрхүү юмнууд үнэртээд эхэлж байна шүү дээ” гэв.

Түүний дараа УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр “…Өнгөрсөн парламентад АН-ын Баярцогтын 10 сая долларын оффшорын асуудал нь гарч ирэхэд УИХ-ын дэд даргаас нь чөлөөлөөд, улс төрийн хариуцлага тооцлоо гэж явсан. Энэ бодитой жишээ байна шүү дээ. Сая сайдын асуудал буюу улс төрийн хариуцлага хүлээчихлээ. Нэг асуудал дээр дараалан хариуцлага хүлээлгэж болохгүй. Тэгэхээр Батзоригийгоо бид авч үлдэх ёстой. Хэлэлцээд байх шаардлагагүй.

Харин Үнэ тогтворжуулах, Хөгжлийн банк, АСЕМ гээд олон асуудлууд яагаад ингээд чимээгүй болчихов оо. Хоёр жил боллоо. Бямбацогтыг Хууль зүйн сайд байхад би “…Энэ нөхөр ажлаа хийхгүй байна” гэж шүүмжилж байсан. Одоо та бүгдээс асуумаар байна. Энд ямар ч хариуцлагууд яригдахгүй байна. Ор тас хулгайлчихсан, хууран мэхэлчихсэн, ашигласан, завшсан юмнууд хэдэн зуун тэрбумаар байна шүү дээ. Бодитой. Гэтэл зээл гэдэг асуудал дээр шуугиан, цохилт болоод байна. Худлаа хэлж, хулгай хийсэн биш. Барьцаа хөрөнгийг нь тавиад төсөл хөтөлбөрийг нь бичээд авсан ажил шүү дээ. Дээрээс нь хуулийн байгууллага ямар хурдан шуурхай болчихов оо. Цаана нь өөр улс төртэй юм нь мэдрэгдээд байна” гэсэн.

УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт “…Анх ЖДҮХС-гийн асуудал гарч эхэлж байхад би хэлж байсан. “…Ходоод хагаравч тогоон дотроо шүү. Битгий бие биеэ гөвөөд байгаач. Ийм байдлаар асуудалд битгий хандаач. Том эрх ашиг, том бодлого, эв нэгдэл гэдэг юмаа бодооч ээ” гэдгийг хэлж байсан. Энэ 65-ын бүлэг дотроо ойлголцчихмоор байна. Энэ байдал нь УИХ-ын нэр хүнд, УИХ дахь 65-ын бүлэг, цаашлаад МАН-ын нэр хүндийг унагаах гол шалтгаан болчихоод байна.

Бид төрөө мэдэж, мэдэрч хүндэтгэлтэй хандаж явахгүй бол хүн болгон УИХ руу нулимдаг хогийн сав болж байна. Тэгээд УИХ-ын гишүүд нь бие биеэ гөвөөд эхэлдэг. Тэгээд УИХ-аа муухай харагдуулдаг. Батзориг сайдын хувьд асуудалгүй. Сая улс төрийн хариуцлага хүлээсэн” гэсэн байр суурийг илэрхийлэв.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир “…ЖДҮ-гийн зээл гэж өнгөрсөн жил 60 тэрбумыг тавьсан. Өөрөөр хэдэн зуун тэрбумаар нь идэж уусан юмнууд байгаа. Тэр нөхдүүд зэрэгцэж суучихаад хусаад байгаа. Хэдэн их наядаар нь концессын гэрээ зурсан хүмүүс байж байгаа. Тэд нарыг гаргаж яагаад шийдэж болдоггүй юм бэ гэж би бодоод байгаа. Гэтэл бид гөвүүлээд, янз янзаар хэлүүлээд, янз янзаар балбуулаад байдаг. Хууль хяналтын байгууллага ч гэсэн үүнийгээ хумихгүй бол сүүлдээ юу ч болж байгаа юм бүү мэд. Тэгээд ер нь Засгийн газрын сайд хийх хүн цаашдаа олдох юм уу, үгүй юм уу. Ингээд нэг нэгээр нь аваачаад түүгээд, цөмөөд, цаашдаа яах юм бэ. Тийм болохоор Батзориг сайдыг авч үлдэнэ гэдэг дээр авч үлдэх нь зүйтэй.  Яах вэ, намын нэр хүнд гэдэг юм яригдах байх. Тэртэй тэргүй дууссан хэрэг. УИХ-ын гишүүнээс нь түдгэлзүүлэх асуудал амаргүй асуудал шүү дээ” гэлээ.

Ерөнхий сайд, МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх “…Батзориг сайдын хувьд бүгдээрээ ойлгож байгаа. Би ч гэсэн Ерөнхий сайдын хувьд их харамсаж байна. Уг нь ажлаа их сайн хийж байсан сайд. Гай газар дороос гэдэгтэй адилхан энэ ЖДҮ-гийн асуудал үүслээ. Яасан ийснийг нь би одоо хэлж чадахгүй. Зээл  авчихсан хүмүүсийг хувьдаа ашиглаад, зориулалтын бусаар зарцуулчихсан юм гайгүй болов уу гэж найдаж байгаа. Хамгийн гол нь ёс зүйн алдаа болчихож байгаа юм. Хариуцлагатай албан тушаал хашиж байгаад, хувийнхаа компанид, хувийнхаа нэр дээр, гэр бүлдээ зээл авчихсан. Яах ч аргагүй ёс зүйн алдаа. Олон түмэн ингэж харж байгаа. Сонгогч олон чинь ингэж бодож байна. Бид зөв зүйл гэж бодлоо гэхэд нийгэм үүнийг чинь буруу гэж харж байна. 98 хувь нь буруу гэж байна лээ. Би энэ чиглэлээр судалгаа хийлгэсэн. 98 хувь нь шүү. Хоёр хувь нь “…Мэдэхгүй” гэсэн хариулт өгсөн. Сүүлийн үед жаахан судалгаанууд хийгээд байгаа. Хэрэг эрхлэх газраас ч хийж байна, судалгааны байгууллагуудаар ч хийлгэж байна. Одоо барин тавин юм ярьсны хооронд барагцаатай ярья гэж бодоод бас шинжлэх ухаанч байя гэсэн үүднээс судалгаа хийгээд, нийгмийн сэтгэл зүйг бас жаахан хараад байгаа. Түүн дээр тийм дүгнэлт хэлж байна лээ шүү.

Би өнөөдөр Намын даргын хувьд үүн дээр байр сууриа илэрхийлсэн. Ер нь би энэ чиглэлээр ерөөсөө дуугараагүй өнөөдрийг хүрсэн. Дуугарах гэхээр юугаа ч ярих билээ. Хуйхаа маажиж “…Бидний зөв” гэж ярилтай нь биш. “..Хөөрхий манай муу ядарсан хэдэн гишүүн та нартай адилхан ядуу зүдүү амьдралтай. Жирийн иргэнээс дутаад байх юу байх вэ. Адилхан амьдралаа залгуулж явж байгаа юм. Тэгээд авсан байна лээ” гэж хэлэлтэй биш. “…Аж ахуй эрхэлж байгаа нь аж ахуйдаа авсан байна лээ” гэж хэлэлтэй биш. Хэлэх үг олдохгүй ийм асуулт, ийм хариулт болж байна. Тийм учраас миний нөхдүүд үүнийг зөвөөр ойлгох ёстой. Ондоо багтааж авсан зээлээ төл. Дээрээс нь уучлалт гуй. Энэ

бол ёс зүйн асуудал. Ёс суртахууны асуудал. Цаашид дэг жаяг тогтоно. Улс төрийн соёл бий болно.

Одоо нийгэм шударга ёсыг хүсээд байгаа. Над руу маш олон хүмүүс мессеж бичиж байгаа. Би өглөө зарим нэг дарга нарт танилцуулж байсан юм. Ард түмэн ядуу зүдүү байна. Амьдрал ахуй нь тарчиг байна. Тэгэхдээ түүнээс илүүтэй шударга ёс, сахилга хариуцлага, дэг журамгүй байгаа байдалд бухимдаж байна. Тэр тусмаа ажил төрөл хийж байгаа хариуцлагатай албан тушаалтнууд ийм асуудалд холбогдоод байгаад дээд зэргээр бухимдаж байгаа.

Одоо би жаахан хатуу байна гэж бодож байгаа шүү. Хайрлах нэгийг нь зөндөө хайрласан. Хамгаалах нэгийг нь хамгаалсан. Одоо ард түмэн цохилт үзүүлж байгаа. Намын олон түмэн ч гэсэн

“…Хүрэлсүх ээ, чиний яриад байсан юм чинь хаана байна. Нөгөө шударга ёс тогтооё гэсэн чинь хаана байна. Хууль дүрэм барьж ажиллана гэсэн хаана байна” гэж байгаа. Одоо би үүнийгээ хэрэгжүүлж эхэлж байгаа шүү. Битгий гомдоорой.

Бид нар их том хавдартай болчихсон юм байна. Улс маань ч том хавдартай болсон байна. Нам маань том хавдартай болчихжээ. Тийм учраас Ерөнхий сайд, Намын дарга өнөөдрөөс эхлээд энэ хавдрыг огтлох тухай асуудлаа ярина. Би үүнийг та бүхэндээ албан ёсоор энэ өдөр хэлчихье. Энэ хавдрын огтолгоонд миний нөхдүүд өртөж гомдохыг үгүйсгэхгүй байх. Би том эрх ашгийн төлөө, ирээдүй хойч үр хүүхдийнхээ төлөө энэ ажлыг хийхээс өөр аргагүй ийм нөхцөл байдал үүслээ. Үүнийг харин хэлье.

Энэ Хөгжлийн банктай холбоотой асуудлыг Нямдорж сайд анхааралдаа авч шуурхайлъя. Ийм зүйл байна. Журмын нөхөд өө, баярлалаа” гэв.

УИХ-ын гишүүн, ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдорж “…Гишүүддээ ганц зүйлийг ахмад хүн, зовлон үзсэн хүний хувьд яг энэ асуудалтай холбогдуулж хэлье гэж бодсон юм. Яах вэ, энд ярилгүй яах вэ. Нам дээр ярилгүй яах вэ. Ийм үед хамгаалж чаддаггүй юмаа гэхэд амаа хамхиад сууж байх ёстой. Цаана нь хүн ёсны асуудал байна. Би олон, олон ийм хэцүү хамгаалах юманд орж байсан хүн шүү. Ядаж АН-ынхны хажууд элдэв юм битгий ярьж байгаач гэж би заримаас нь гуйгаад байгаа. Хараад сууж байхад АН-ынхны хэлэх үгийг нь зааж өгөөд байна шүү дээ. Болиоч дээ. Би олон үг хэлэхгүй ээ. Ахын ёсоор хэлж үзлээ, хүний ёсоор хэлж үзлээ, зэмлэж үзлээ, аашилж үзлээ. Одоо яах вэ. Үүнийг залуучууд битгий мартаарай. Ийм үед хүний жудаг харагддаг юм. Их хэцүү үе ирж байгаа шүү. Зарим хүн дуусчихсан юм шиг заримдаа аашлах юм. Больчихооч дээ. Тэгээд гараад тайлбар хэлэхээр буруу ярьцгаах юм. Мөсгүй үг хэлээд байгаа учраас би яриад байгаа юм. Занданшатар тав дахь өдөр туйлын хариуцлагагүй үг хэлсэн. Тэр гишүүдийн хардалт дээр нэрмээс болсон. Г.Занданшатар энд байсан бол би нүүрэн дээр нь бүр хатуу хэлье гэж бодож байсан юм. Нэг биш удаа ийм том алдаа гаргаж байгаа. Засгийн газрын шалгалтын дүн ингэж гарч байгаа юм гэж ярьдаг. Юу гэж ойлгох юм бэ. Ер нь алдаатай юмнууд хийгээд байгаа учраас ийм асуудлаа яривал дотроо хоорондоо сууж байгаад ярь, бүлэг дээрээ ярь, нам дээрээ ярь. Энэ байнгын хорооны хурлын үеэр, чуулганы үеэр дахиж битгий ийм үг гаргаач гэж хүсэх гэсэн юм. Тэр хэргүүд прокурор, АТГ-ын түвшинд явж байгаа. Жаахан оролдоод асуугаад ирэхээр хэрэг бүртгэх ажиллагаанд хөндлөнгөөс саад болчих гээд байна гээд хэрэг үүсгэчихээд байгаа шүү дээ. Би ч сайд болсноосоо хойш жилийн хугацаанд өөр дээрээ хэдэн ч удаа хэрэг нээлгүүлчихэв дээ. Миний амыг хаах гэж жигтэйхэн юм болж байгаа. Хүүхдүүд рүү, худууд руу, граж руу, орон сууц руу орсон. Янз янзаар үзэж байгаа. Үүнийгээ жичид нь нэг ярьцгаая” гэв.

Түүний дараа УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол “…Батзориг сайдыг манайх бүлгээрээ авч үлдэнэ гэсэн шийдвэр гаргах байх. Энэ ганц Батзоригийн асуудал биш. Тийм учраас Батзоригийг авч үлдэх байх гэсэн шийдвэр гарна гэж бодож байна. Хэвлэлийн цунамид өртсөн байгаагаа бүгдээрээ яагаад ойлгохгүй сууж байгаа юм бэ. Хэвлэлийн дайнд бүгдээрээ ялагдчихаад сууж байна. Тэр нь, энэ нь гэж яриад яах вэ. Бүгдээрээ ялагдаж байна. Тэгчихээд өнөөдөр бид нар ийм арчаагүй дүгнэлт хийгээд яриад сууж байгаа нь аягүй харамсалтай байна. Үгүй ээ, тэгээд энэ 64 гишүүнийг тавган дээр шарж идчихээд, тэгээд Засгийн газрын гишүүд “…Их Хурал муухай, Их Хурлын гишүүд муухай” гэж яриад сууж байгааг нь хэн зөв гэж хэлэх гээд байгаа юм бэ. Наад асуудлаа ярь л даа та нар. Нямдорж сайд аа, та ярь л даа. Яагаад та шударга ёсны тухай ярихгүй байгаа юм бэ. Би харин хэлж байна. Таныг ийм муухай, дандаа асуудалд бодитой биш байдлаар хандаж байгаа учраас би танд гомдож байна шүү. Яагаад та ийм юманд бодитой биш хандаж байгаа юм бэ” гэхэд УИХ-ын гишүүн, ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдорж “…Юу яриад байгаа юм бэ” гэж хариулав.

Тэдний дараа УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил “…Бидэнд одоо найдах юм их л бага болчихоод байна. Энэ нөхцөлд эвлэлдээд, нэгдээд, хэвлэлийн дайн, улс төрийн тэмцэлдээ нэг удирдлагатай, нэг дуугаар яваад орохгүй бол бүх юм дууслаа. 2020 он ч лөөлөө боллоо. Мянга зам яриад, бариад ч нэмэргүй боллоо. 60 тэрбумаар баалууллаа. Одоо ЖДҮ-гээр баалууллаа. Ингээд 2020 он руу орох юм байна. Тийм учраас том зурагаа ярих хэрэгтэй байна. Батзоригийн асуудлаар Халдашгүй байдлын дэд хорооны саналыг сонсмоор байна. Ний нуугүй хэлэхэд энэ зөв, энэ нь буруу гээд дүгнэлт хийгээд санал өгөхөд би хувьдаа бэлэн биш байна. Нэг нөхрийгөө явуулмааргүй байна. Тэгэхдээ цаад талд нь прокурорын бичиг, нийгмийн бухимдал, сошиалын дайн, сошиалын дайн, тэгээд энэ асуудлын цаана бол явсаар байгаад УИХ-ыг муухай харагдуулах, УИХ-ыг тараах том улс төрийн тэмцэл явж байна шүү дээ” гэв.

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ “…Ямар ч байсан Батзориг сайдынхаа хувьд бид аваад үлдэх ёстой гэж бодож байгаа. Өнөөдөр өдрийн УИХ дээр Ерөнхий сайд маань шударга байх тал дээр нэлээн ярилаа. Миний хувьд жаахан бухимдалтай байна. Нөгөө ярьсан шударга ёс маань хаана байгаад байна вэ. Намайг энэ хавар ажлаа өгсний ар дээр намын нэр хүндийг авч гарсан, засгийн нэр хүндийг авч гарсан гэсэн. Би ч өөрөө тэгж бодож байсан. Нөхдүүд маань ч тэгж харсан байх. Тэгтэл өнөөдөр шударга ёс маань хаана байгаад байна вэ. Ганцхан Батзориг найзыгаа бид нар гаргаж ирлээ. Цаана нь өөр хүн байхгүй юм уу. Уучлаарай. Содоо хөгшөөн, найз аа. Энэ бол зүгээр зарчмын асуудал шүү. Өнөөдөр Хүрлээ сайд та шударга ёсны асуудлаа гаргаж ирнэ гэчихээд нэг хүн цаана нь үлдчихээр энэ нийгэм чинь дахиад буцалчихаад байна шүү дээ” гэв.

Мөн УИХ-ын гишүүн Ө.Энхтүвшин “…Цаашдаа их олон удаа бид нар угсарсан шаталсан хүнд юмнуудтай тулгарна. Одоо 2020 он хүртэл ингээд тэсч байдаг юм бол тэр хүртэл энэ байтугай олон юмтай тулгарна. Тэгэхээр яаж гарах юм гэдгийгээ тайван ярилцах хэрэгтэй. Нэг, хоёр, гурван хүний асуудал биш. Бүхэлдээ 2020 оны сонгууль гэсэн үг. Эсвэл сонгуулийн наана бүгдээрээ арчигдах юм шиг надад санагдаж байгаа.  Өнгөрсөн 20 хэдэн жилийн дотор хүнд, хүнд үеүүд байж л байсан. Гэхдээ одоогийнх бол жаахан онцлогтой. Илүү хэцүү. Төрийн тэргүүн нь өөрөө уриалчихсан. Телевизээр ярьсан, чуулган дээр хэлсэн, өлсгөлөн зарлана гэж хэлсэн. Сөрөг хүчин нэгдчихсэн. Иргэний хөдөлгөөнүүд нэгдсэн. Гудамж нэгдэж байгаа юм шиг байна. Ийм нөхцөл байдал үүсчихээд байна. Төрийн тэргүүн хүн, тэр муу хэлүүлээд байгаа Элбэгдорж ч гэсэн ийм алхам хийж байгаагүй юм. Онцлог нь ийм байна” гэлээ.

УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг “…Бүлэг энэ асуудлыг эртхэн ярих хэрэгтэй байсан. УИХ-ын гишүүдийн үнэ цэнэ яг л хогийн сав шиг болж байна. Юу ч байхгүй болж байна. УИХ гээд эрх мэдэлтэй, бөөн хулгайч нар энд сууж байгаа юм шиг ойлголт байна. Бид нарын өнөөдөр энд хийж бүтээж байгаа. Гэтэл ямар цалинтай байгаа билээ дээ. УИХ-ын хэвлэл мэдээллийн алба ч юм уу, үүнийг нэг талын PR-аараа эвтэйхэн, зөв ойлголт өгөх хэрэгтэй. Сая бидэнтэй Лондон явсан АН-ынхан “…Танайхан бие биеэ чадах гээд хариу авах гээд байгаа чинь бид нарт бэлэн өгөөш болдог. Бид нар зүгээр сууж байгаад сайхан идэштэй болоод яваад байгаа шүү дээ. 2020 он хүртэл сценараа гаргасан” гэж байна лээ.

Би олон нийтийн сүлжээг яриад байна. Олон нийтийн сүлжээг дагаж бид хуйлрах биш, харин олон нийтэд хүсээд байгаа шударга ёс, хуулиа баримталдаг байдлыг үзүүлэхийн тулд Намын даргын хэлээд байгаа цэвэрлэгээ хийж байгаа. Хуулийг уландаа гишгэж байгаа, албаны эрх мэдлээ хууль бусаар ашиглаж байгаа хүмүүстэйгээ бид тэмцэж байгаа гэдэг PR яагаад хийж болохгүй гэж. Тэгэх ёстой шүү дээ.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн, БХБ-ын сайд Х.Баделхан “…Үүгээр асуудал дуусахгүй болов уу. Хүн болгон мэдэж байгаа. Улам хүндэрнэ. Ийм мэдээлэл бид нар аваад байгаа. Тэгэхээр бид эв нэгдэлтэй байх хэрэгтэй байна” гэсэн байна.

Түүний дараа УИХ-ын гишүүн А.Ундраа “…Улс төрийн эрх мэдэлтэй хүмүүс давуу эрхээ ашиглаад ингэж дээрэлхэж байгаа нь хүмүүсийг маш их бухимдуулж байгаа байх. Манай УИХ-ын гишүүдийн зүгээс, Засгийн газрын гишүүдийн зүгээс ялангуяа өөрийнхөө хамаарал бүхий этгээд дээр зээл авсан бол буцааж өгөөд, уучлалт гуй гэдгийг Ерөнхий сайд, Намын дарга та хэд хэдэн удаа хэлсэн. Үүнтэй би санал нэг байна. Яах вэ, үүн дээр сая манайхан хэлж байна. Бизнесийн давуу талаа ашиглаж авчихаад зориулалтын дагуу ашиглаж байгаа бол нэг янз. Харин банк бус руу ч юм уу хийгээд мөнгө хүүлж байгаа бол бас нэг одоо янз гэж байна. Үүнийг ялгаж салгаж, тодорхой болгоё. Хэрвээ буруу маягаар гүтгэгдэж байгаа бол эртхэн шиг үүн дээр тайлбар юмаа тодорхой өгч явах нь зөв байх.

Бид нар бүгд нэг завин дээр байгаа. Цаашлаад энэ цуваа үргэлжилбэл гэж Содбаатар гишүүн бодож байгаа болов уу. Эр зориг гаргаад бусдыгаа хамгаалахын төлөө, өөрийнхөө ч гэсэн цаашдын улс төрийн карьераа бодолцож үзээсэй гэж Содбаатар гишүүнд журмын нөхрийн хувьд хэлмээр байна” гэв.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан “…Яаж 2020 оны зургадугаар сарыг үзэх вэ. Хийж бүтээх ажилд маш богинохон хугацаа үлдэж байна. Хэрүүл тэмцлийн хувьд маш зүдгүүртэй урт хугацаа туулж чадах юм уу. Наана нь сөхрөөд унацгаах юм уу, мэдэхгүй. Яаж 2020 оны зургадугаар сарыг хүргэх вэ гэхээр ерөөсөө хаяа харагдахгүй байна. Үүнтэй холбогдуулаад гурван том субъектийн асуудал гарч ирээд байна. Нэгдүгээрт, УИХ тэсэх эсэх асуудал. Хоёрт нь, намаа шороотой хутгачихмааргүй байх юм. Гуравт нь, Засгийн газрын тогтвортой байдал гэсэн гурван асуудал дээр ямар гарц гаргалгаа байж болох вэ. Ингээд бодохоор их л зовлонтой болчихоод байгаа юм. 1990-1992 онд АИХ, УБХ хоёр таван жилийн хугацаатай байгуулагдаад АИХ нь УБХ, Засгийн газраа авч хаячих гэж зовоогоод болохоо байсан. Тэгэхэд УБХ дээр нь 20 дугаар тогтоолд 13 гишүүн холбогдчихоод, бас л их хүнд үеийг туулсан. Тэгээд хоёр жил болоод шинэ Үндсэн хуулиа баталсан. Тэгээд таван жилийнхээ хугацаанаас татгалзаад шинэ УИХ-д эрхээ шилжүүлж байсан. Бүр аргаа барахаар бол гарцаагүй хэдэн өөрчлөлтийг хийхгүй бол бид цөмөөрөө шороотой хутгалдана” гэлээ.

Харин УИХ-ын гишүүн Н.Оюундарь “…Юуны түрүүнд бүлгийнхээ, журмынхаа нөхдөөс уучлалт хүсмээр байна. Яагаад вэ гэхээр миний ч хувьд бас нэр бүхий гишүүдийн хамтаар ЖДҮ гэдэг юмтай холбогдчихоод явж байгаа. Сүүлдээ хүний нүүр харахын эцэсгүй болчихоод байна. Хүнтэй уулзалдаж, тааралдахаар духан дээрээ гурван үсэг бичсэн юм шиг байж байна. Ар гэрт ч гэсэн маш ихээр нөлөөлөөд байна. Ядаж байхад шинэ гишүүн болохоор үнэнээ хэлчих юм. Баахан микрофонтой улсуудаас зугтааж барьж чадахгүй юм. Микрофонтой баахан сэтгүүлч бүччихээр байдаг үнэнээ, бас буруу тайлбар хэлчихээд байх юм. Тэр болгондоо үнэхээр та бүхнээсээ уучлалт гуйя. Намын дарга, Ерөнхий сайд өнөөдөр чуулган дээр хүртэл хэлж байна лээ. Түрүүний бүлэг дээр ч гэсэн хэлсэн. Яг тэр дагуу эхний нэг, хоёр, гурван гишүүн өрөө барагдуулсан. Ямар ч байсан Энхбаяр, Учрал, миний бие гэх мэтээр бушуухан зээлнээсээ салсан. Хэдийгээр хэцүү ч гэсэн нийгмээс, сонгогчдоос уучлалт гуйж, ёс зүйн алдаа боллоо гэдгийгээ хэллээ. Намын нэрээр суудал авчирсан гишүүдээ ингэж зохион байгуулалттайгаар бас хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр балбуулаад байгаа нь миний хувьд аягүй эмзэг тусч байна. Намын хэвлэл мэдээлэл хаана байна вэ, эсвэл Засгийн газрын хэвлэл мэдээлэл хаана байна вэ, энэ бүлгийн хэвлэл мэдээлэл хаана байна вэ. Бид нарыг өмөөрдөг, хамгаалдаг улсууд байна уу” гэв?

УИХ-ын гишүүн Я.Содбаатар “…Юуны өмнө үүнд холбогдож, УИХ-ын, намынхаа, нөхдийнхөө нэр хүндийг асуудалд оруулж байгаад уучлалт гуйж байна. Би удахгүй чуулган дээр олон түмнээс уучлалт гуйя гэж бодож байгаа. Зээл нь шалгуур ихтэй юм байна лээ. Энэ зээлийг хууль зөрчөөгүй гэж бодож байна. Тэгээд шалгуур өндөртэй, барьцаа их тавьдаг, хоёр жил, хоёр сайдаар юм гаргаж байж зээлд хамрагдсан юм. Зарим хүн банк бус руу хийсэн гээд сонин хэвлэлээр манийг бичиж байгаа. Шалгадаг газар нь шалгана биз. Арилжааны зээл авч өгье, арилжааны зээл рүү шилжье гээд явж байгаа. Ирэх долоо хоногоос бүтчих байх. Тэгвэл “…Ард түмнээсээ уучлалт гуй” гэсэн намын бүлгийн шийдвэрийг хэрэгжүүлнэ гэсэн бодолтой байгаа” гэжээ.

Түүний дараа УИХ-ын дэд дарга Л.Энх-Амгалан “…Одоо бид 64-үүлээ ЖДҮ-чин болсон шүү дээ, хүссэн хүсээгүй. Үүнээс хэн ч нэр цэвэр гарахгүй. 64-үүлээ хариуцлага хүлээнэ.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд “…Оруулж ирж байгаа бичгийг харж байхад энэ туршилт байх шиг харагдсан шүү. Үүний араас олон хүний юм орж ирж магадгүй. Би Эрүүгийн хуулийг айхтар хэрэглэж явсан туршлага муутай. Гэхдээ бас нэг ерөнхий ханыг нь хараад байна. Нямдорж сайд зэрэг хүмүүс үзнэ биз. Яллагдагчаар татсан зүйл ангийг харж байхад маш олноороо орж ирэхээр байна. Бичиг өгсөн гишүүд, зээл авсан гишүүд улс төрд нөлөө бүхий этгээд энэ гэмт хэргийг үйлдэхэд нөлөөлсөн, хатгагч гээд хамрагдаад ороод ирэх юм байна лээ. Хатгагч бол үйлдсэн хүнээс багагүй ял авна. Эрүүгийн хуулийн нэг, гуравдугаар зүйл дээр байна уу даа, төсөвт захиран зарцуулдаг, эцсийн шийдвэр гаргадаггүй хүнд хамаарах зүйл ангиар Батзориг сайдыг яллагдагчаар татсан тогтоол гарсан юм байна. Цаашаа бүгд хамрагдаад явах юм руу гүйж байгаа юм байна. Ерөнхийлөгч чуулган дээр “..Их олон гишүүний асуудал орж ирнэ, оруулж ирнэ гэх юм байна лээ” гэж хэлж байна лээ. Тэр нь ор үндэсгүй юм биш байна гэж харж байна” гэв.

УИХ-ын гишүүн Б.Жавхлан “…Нэг нөхрийн маань асуудал яригдаж байна. Гишүүд минь бүгдээрээ “…Батзориг гишүүн ажлаа үргэлжлүүлэх ёстой” гэдэг дээр санал нэг байгаа. Би ч санал нэг байна. Батзориг гишүүний холбогдож байгаа асуудалд гишүүд маань, төрийн албан хаагчид гээд олон хүн холбогдоод явж байна. Хувиа бодож энэ үйлдлүүд дээр оролцоогүй гэдгийг бид бүгдээрээ эрх биш харж байгаа байх. Тэгэхээр чөлөөлсөн ч, чөлөөлөөгүй ч дараагийн цохилт бидэн дээр, УИХ дээр ирдгээрээ ирнэ. Нам дээр ч ирнэ. Улс төрийн цохилтууд ирнэ” гэлээ.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт “…Өнөөдөр яах вэ, Батзориг сайдын тухай ярьж байгаа асуудал дээр Засгийн газрын гишүүнээс огцруулаад улс төрийн хариуцлага тооцчихлоо. Нэг хэрэг дээр хоёр дахин хоёр хариуцлага тооцдоггүй ээ. Тийм болохоор маргааш Батзориг сайдыг бид нар аваад үлдэх нь зөв байх аа. Энд жудаг, ноён нуруу, хүн чанар гэж байх ёстой. Яах аргагүй салбартаа сайн ажиллаж байсан. Санамсаргүй алдаа гаргасан. Тэр алдаа гарахад нь бид нар бүгдээрээ оролцсон. Тийм болохоор энэ талаас нь бид нар харах ёстой байх” гэсэн байр суурь илэрхийлэв.

УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнэ “…Би Жавхлан гишүүнтэй санал нэг байна. Энэ 64 кноп гэдэг энэ их том эрх мэдэл. Ер нь парламент ч, Засгийн газар ч засагладаггүй юм биш үү гэж сүүлийн үед бодоод байгаа юм. Монгол Улсыг хууль хяналтын байгууллага засагладаг болсон юм биш үү. Тэгээд тэнд тийм юм яриад зогсож байна лээ, тэр хүн тэгсэн гэнэ лээ, хүний ийм мессеж байна, тэр хүн ингэсэн гэнэ лээ гээд хооронд нь баахан муудалцуулчихсан. Нөгөөдөхөд нь манай төрийн өндөрлөгүүд болохоор нүдтэй, чихтэй гэж байгаад итгэчихдэг. Тэгээд нөгөөдүүл нь хоорондоо уулзаад “…За нөгөө хоёрыг чинь муудалцуулчихсан шүү” гэдэг. Төрийн тэргүүнүүд ийм тоглолтод 27 жил орж явсан юм биш үү гэж би сүүлийн үед бодож байгаа. Үнэхээр тэр прокурортой холбоотой, шүүхтэй холбоотой бүх л юм хууль шүү дээ. Энэ салбарын хуулиа хуульчид маань бүгдээрээ яриад явбал зүгээр юм биш үү. Гэхдээ 27 жилд ийм нөхцөл байдал үүссэн юм байна. Үүнээс бид нар яаж тогтолцооны хувьд гарах вэ гэдгээ ярих цаг болсон юм биш үү” гэлээ.

Дараа нь УИХ-ын гишүүн Ж.Эрдэнэбат “…Одоо сүүлдээ бүр онигоо юм шиг яриад яваад байна шүү дээ. ЖДҮХС-гаас авсан зээлээр 950 сая төгрөөр малын аж ахуйг ч байгуулж болдог, хүлэмжийн аж ахуй ч байгуулж болдог, ногооны үйлдвэр ч байгуулж болдог, оёдлын үйлдвэр ч байгуулж болно. Өөр ямар ч үйлдвэрийг 950 сая төгрөгөөр байгуулж болох юм байна. Бүх хүн жигдхэн 950 сая төгрөг шүү” гэлээ.

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа “…Батзориг гишүүнийг түдгэлзүүлэх тухай асуудлаар гишүүдийн байр суурь тун тодорхой байна. Энэ ойлгомжтой асуудал. Бүлгийн эв нэгдэл, бүлгийн гишүүд нээлттэй ярилцах ёстой, хугацаагаар хэмжиж, хясаж байна гэдэг асуудал яригддаг. Гэхдээ бүлгийн дотоод журмаа барьж цаашдаа явна. Ний нуугүй ярилцъя гэвэл үүнээс өөр газар ярилцана аа. Энд суучихаад нэг хүн дэвэн дэлхийн юм 10, 20 минут яриад байх юм бол 60 гаруй хүн хонон өнжин эндээ суух болно. Та нар өөрсдөө мэдэж байгаа. Бүгдээрээ тохироод ингээд юмаа яръя гэвэл байж болно. Сүүлийн үед заримдаа үнэхээр тэсэхээргүй юмнууд их гарч байна. “…Бүлгийн даргын хувьд байр сууриа илэрхийл, ярь, хэвлэл мэдээлэлд ханд” гэдэг. Энэ бүхнийг би “…Буруу байна” гээд орилоод байх хэцүү. “…Манайхны зөв шүү дээ” гээд магтаад байж болдоггүй. “…Хэвлэл мэдээллийнхнийг аваачаад ажилла, үүнийг та нар эерэг талаас нь PR-д” гэж хэлэх гэхээр 950 сая төгрөгийг чинь эерэг талаас нь яаж PR-дах юм бэ. Их л бодоход “…Төслөөрөө зөв авчихъя” гэж ярихаас биш өөрөөр ямар ч арга байхгүй шүү дээ. Ийм хүнд байдалд байдаг. Тэгээд бүлгийн хурал дээр янз бүрийн юм болдог. Ер нь бол бүлгийн гишүүддээ нэг юм хэлэхэд бол энэ ЖДҮ-гийн зээл янз бүрийн юмыг яригдаж байх үед ярьж байсан шүү. 2011-2012 оны дараагаар ЖДҮ-гийн асуудлаар аймгийн баахан дарга нар янз бүрийн юмнууд хэрэг төвөгт орооцолдоод байсан. “…Энэ чинь болохгүй шүү, банкаар дамжих ёстой” гэдэг асуудлыг бид нар ярьж байсан. Өмнө нь гаргасан алдаагаа дахин дахин давтаад байна гэдэг бол болохгүй асуудал. Эргэж сөхөгдөөд яваад байх юм. Бид нар өмнө нь гаргаж байсан алдааг давтсан байгаа. Энэ чинь бид нар хэд олонхдоо ташуурч байна. Зарим юман дээр “…Бид нар чадна, бид мэдэж байна” гэж эрдэж байна. Нэг хэсэг сагсалзаж байсан үе байсан. Манай бүлэг дотор иймэрхүү хандлагууд байсан. Ер нь “…Мөнгө мөртэй” гэдгийг бодож цааш цаашдаа ажил хийж байхгүй бол болохгүй шүү. Мөнгө мөртэй байдаг. Заавал мөрөө үлдээдэг. Тийм учраас мөнгөтэй холбогдсон юман дээр, ялангуяа тендертэй холбогдсон асуудал дээр би дахиад анхааруулъя. Очоод аймаг орон нутагт тендер зарладаг. Тэр компани орох ёстой гэж ярьдаг, хэлдэг хүмүүс бий шүү. Тэгж ерөөсөө болохгүй. Тэр аймаг орон нутгийнхаа удирдлагуудыг дуугүй хая. Хяналтаа тавь, араас нь оч. Ийм ажлыг авах ёстой болохоос биш “…Хаянгийн компани авсан уу, Доржийн компани авсан уу гэдгийг асуух ёсгүй юм. Тэгж хяналт тавьж чадах юм бол бид нар аймаг орон нутгийнхныг хариуцлагажуулж чадна. Ингэж ажиллах нөхцөл бололцоог нь бүрдүүлэх чиглэл дээр бид нар анхаарах ёстой. Ийм зүйлийг хэлмээр байна. Тэгээд өнөөдөр нэгэнт орой боллоо. Одоо хэдүүлээ нууц гээд яах вэ. Ерөнхий сайдад санал байвал хэл. Байхгүй бол илээр саналаа хураагаад ингээд асуудлаа шийдчихье гэсэн бодол байна” гэв.

Ерөнхий сайд, МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх “…Би үгнийхээ эхэнд хэлчихсэн. Одоо би хатуу байна. Хэн нэгэн УИХ-ын гишүүн ч юм уу, бүлгийнхээ даргын шүүмжлэлийг хүлээж авна. Дагаж гүйхгүй ээ. Надад намын Их хурал эрх олгосон юм. Би тэр эрхээ эдэлнэ. Энэ Их Хуралтай хариуцлага тооцох, эсэх тухай асуудлыг би ч нэг их ярихгүй байгаа. Уг нь ярих субъект нь шүү.

Намын даргын хувьд, намын гишүүдийн чинь хувьд ярьж байгаа. Намаас нэр дэвшиж сонгогдсон УИХ-ын гишүүдийн тухай асуудал би ярьж байгаа юм. Тэрнээс биш УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхэнд би огт халдаагүй. Би гурван удаа УИХ-д сонгогдсон юм. 1990 оноос хойш энэ намын гал тогоонд амьдарсан.

Жагсаал цуглаан, зовлон зүдгүүр бүх юмыг нуруун дэрээ үүэлцэж явсан хүний нэг. Улс төрийг доторлодоггүй юмаа бас гадарлана. Юу болох гээд байгааг бага сага мэднэ. Би намаа аврах тухай асуудлыг ярьж байгаа. Тэрнээс биш албан тушаалтны ажил дээрээ оршин тогтнох тухай асуудлыг ярихгүй байгаа шүү.

Тийм учраас энэ Их Хуралтай Ардын намын жирийн гишүүд, олон түмэн “…Хариуцлага тооцно” гэдэг асуудал яривал би тэр талд зогсоно шүү. Ний нуугүй хэлчихье. Энэ УИХ биеэ яаж авч явахаа та бүхэн маань өөрсдөө мэдээрэй. Бид нар эрх мэдэлтэй хаан ч биш, заан ч биш. Бүгдээрээ намын олон түмэн, ард түмнээс сонгогдсон, олон түмний дэмжлэгээр гарч ирсэн ийм хүмүүс. Тэрийг хэлчихье.

60 тэрбумаар баахан балбууллаа. Концессоор баахан балбууллаа, ЖДҮ-гээр баахан балбууллаа. Одоо бас нэг юугаар балбуулахыг би мэдэхгүй байна. Тэгэхээр ингэж хэсэг хүний өмнөөс Ардын намын 200 мянган гишүүнийг балбуулах хүсэл надад байхгүй шүү. Яагаад гэвэл би тэр хүмүүсийг төлөөлдөг. Намын дарга гадаад, дотоодод намаа бүрэн эрхтэй төлөөлдөг гээд намын дүрмэн дээр бичсэн байгаа. Надаас өөр хэн ч энэ намыг төлөөлөхгүй.

Энэ өдрийг битгий мартаарай. Өнөөдөр их сонин, түүхэн өдөр шүү. Би хэллээ. Би энэ Намын дарга байгаа хугацаандаа өнөөдрөөс эхлээд хууль бус зүйлтэй хатуу тэмцэнэ ээ. Засгийн газрын гишүүдийг хууль бус зүйл хийлгэх гэж битгий шахаарай. Батзоригийг шахаж байгаад ямар байдалд оруулсаныг бид нар хараад сууж байна.

Засгийн газрын гишүүд хууль бус зүйл битгий хийгээрэй гэж би олон хэлж байгаа. Ямар ч найз нь байсан, ямар ч УИХ-ын гишүүн байсан “…Үгүй” гэж хэлж бай. Тийм учраас үүнийг та бид нар бүгдээрээ дор дороо бодъё. Нөхдийгөө битгий хууль бус юм хийлгэх гэж шах. Хууль бус юм битгий шахаж, шаард. Битгий дарамтал. Зарим нэг хүмүүс намыг, Засгийн газрыг огцруулах тухай асуудал ярьж айлгах гэж байх шиг байгаа юм. Тэрнээс хэзээ ч айхгүй ээ. Засгийн газар огцорч л байдаг юм. Байгуулагдаж байдаг юм. Зөндөө л юм үзсэн.

Би Намын даргын эрхээ эдэлж зохих газарт нь УИХ, бүлгийн тухай асуудлыг ярина. Энэ надад олдсон эрх мэдэл. Үүнийг хэрэгжүүлнэ гэдгээ би албан ёсоор өнөөдөр энд дахин хэлье. Тэгээд та бүхэндээ баярлалаа. Алдаа, оноотой юм ярьсан бол намайг уучлаарай. Засч, залруулах зүйл байгаа бол миний өрөөнд ороод “…Намын дарга аа, та үүн дээр алдлаа, тэгж байна, ингэж байна” гээд надад хэлж байгаарай. Нэг их олны өмнө битгий загнаад байгаарай. Энэ намд нэг л дарга байгаа шүү. Энэ намын даргын нэр хүнд бүгдтэй нь холбоотой байдгийг та бүхэн маань бүгдээрээ дотроо мэдэрч байгаа. Үүнийг хэлье” гэлээ.

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа “…Тэгэхээр Батзориг гишүүнийг түдгэлзүүлэх асуудлыг дэмжихгүй гэдэг томъёоллоор санал хураачихъя, тэгэх үү. За гараа өргөцгөөчих. Бүлгийн 100 хувийн саналаар Батзоригийг үлдээхээр боллоо. “…Түдгэлзүүлэхгүй” гэдэг санал хураагдлаа. Одоо хэвлэлийнхэн орж ирээд, хэвлэлийн хурал хийнэ. Тэгэхээр би Раднаасэд гишүүнийг надтай байж байгаад хуулийнхаа юмыг тайлбарлаач. Би хууль талаас нь үнэндээ тайлбарлаж чадахгүй. Хууль талаас нь зөв тайлбарлах хүн хэрэгтэй байна шүү. Тэгээд Раднаасэд гишүүний ярьсан хэвлэлийн тайлбарыг хараад, бид нар яг тийм маягаар ярьж баймаар байна. Та нар үүнийг сонсчих. Дараа нь гараад буруу зөрүү юм яриад байвал хэцүү шүү” гэхэд УИХ-ын гишүүн, ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдорж “…Санал хураасан, ингэж шийдсэн гээд мэдээллээд эхэлбэл чинь Халдашгүй хороо гээд УИХ-ын асуудал болоод явчихна шүү. Асуудлыг хэлэлцээд шийдвэрээ гаргасан гээд, тэгээд Халдашгүй хороо нь хуралдаад, тэгээд цаашаа явмаар байх юм. Тийм биз. Тэгэхгүй бол УИХ Халдашгүй хороо чинь зовлонтой байдалд орно шүү. Ер нь ярьсан, зохих шийдвэр гарсан, жич мэдэгдэнэ гэдэг ч юм уу, яадаг ч юм, тэгээд хэлчих” гэв. Ингэхэд нь Д.Хаянхярваа “Халдашгүй байдал, хууль зүй хуралдана. Маргааш 11:00 цагаас өмнө шийднэ шүү” гээд энэхүү хуралдаан дууссан байна.