Талцах бус, эрх баригч нам гэсэн том зургаа харж төрийн ажлыг гацаанаас гаргамаар байна

УИХ-ын намрын чуулган эхлээд үндсэндээ 3 сарын нүүр үзлээ. Хэрэв хуучин дэг жаягаараа явбал хуваарь ёсоор  сар гаруйханы  дараа  буюу цагаан сарын өмнө намрын чуулган хаалтаа хийх ёстой.  Энэ намрын чуулганаар 24 хуулийн төсөл хэлэлцэхээр анх товлосон.  Гэвч улсын төсвийг хэлэлцэж баталсаныг эс тооцвол  ийм хууль хэлэлцэж баталлаа гэх юмаар тун дундуурхан байгаа.

Намрын чуулганы том зорилт, том амбиц нь Үндсэн хуульд оруулах  нэмэлт өөрчлөлтийг хэлэлцэхээр төлөвлөсөн байсан. Эцэг  хуульд оруулах өөрчлөлт л улс төрийн тогтолцооог боловсронгуй болгож,  зас аглалын тэнцвэр, тогтвортой байдлыг хангана гэсэн том хүлээлтийг үүсгээд байгаа билээ.

Үүнээс гадна парламентат ёсыг  төгөлдөржүүлэх, илүү өндөр түвшинд гаргах, улс төрийн намуудын төлөвшилд чухал нөлөөтэй  хуулийн төслүүдийг хэлэлцэх нь энэ удаагийн чуулганы өнгө,  зангарагийг илтгэх ёстой байлаа. Тухайлбал, Улс төрийн намын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Сонгуулийн тухай багц хуулиудыг хэлэлцэх байв.  Сонгуулийн нэгдсэн хуулийг задалж, УИХ болон Ерөнхийлөгчийн сонгууль,   Аймаг, нийслэл, сум дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын сонгуулийг  тус тусад нь өөр хуулиар  зохицуулахаар зорьж байгаа билээ. Сонгуулийн хуулийг  тухайн сонгуулиас наанадаж 6 сарын өмнө хэлэлцэж баталсан байх учиртай. Энэ утгаараа олон дахин хойшлуулах боломжгүй  гэсэн үг.

Монголчууд намаараа ялгардаг, талцдаг, үүнээс улбаалж  эв нэгдэл суларч задарч буй тухай шүүмжлэл их явдаг.  Иймд улс төрийн намуудыг хатуу гишүүнчлэлгүй болгох асуудал олон жил яригдаж буй халуун сэдвийн нэг. Шийдлээ хүлээж байгаа энэ  мэт асуудал намрын чуулганы  хатавчны гадна үлдэх нь бараг тодорхой болж байх шиг байна.

Эдгээрээс гадна нийгэмд нэлээд хүлээлттэй байгаа хэд хэдэн хуулийн төсөл намрын чуулганы хэлэлцэх асуудлын дараалалд  багтсан байв. Тухайлбал, Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга, Хөдөлмөрийн тухай хууль, Эрүүгийн хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлт,  Зөрчлийн тухай  хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлт гэхчлэн.

Ийм өөдрөг хүлээлт, өөрчлөлтийн үнэртэй эхэлсэн УИХ-ын намрын чуулган маань харамсалтай нь ажлаа хэвийн явуулж чадахаа болиод сар гаруйн хугацаа өнгөрч байна.  Өөрөөр хэлбэл УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан найм дахь удаагаа гацаж, 2018 оны отгон хуралдаанаа ч хийж чадсангүй. Шалтгаан нь УИХ-ын хэсэг гишүүд “ажил хаясан”-аас  ирц бүрдэхээ больсон.  Харин нэр бүхий 40 гишүүний “ажил хаясан” шалтгаан нь УИХ-ын даргаа огцруулах шаардлага. Энд аль нэг тал, эсвэл хэн нэгнийг буруутгахаас илүүтэй төрийн ажил гацаж байгаа нь анхаарал татахаас аргагүй болчихоод байгаа юм.

Гүйцэтгэх засаглал, УИХ  хэмээх төрийн хоёр том институци маань  эмээлийн хоёр бүүрэг шиг хоёр тийш харчихлаа. Хэзээ эв гавандаа орж төрийн ажил тэг зогсолтоос гарахыг хэлэхэд бэрх байна.

Он солигдох мөчид  төрийн гурван өндөрлөг ард түмэндээ хандаж мэндчилгээ илгээсэн. Тэдний энэ үгнээс анзаарч харвал  улс төрд урь унах болооогүй л байгаа бололтой.

Уг нь УИХ-ын дарга мэндчилгээндээ “Хууль тогтоох дээд байгууллага Улсын Их Хуралд “Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай” хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл өргөн баригдаад байна. Оны эхээр Татварын багц хуулиудад өөрчлөлт оруулах хуулиудыг хэлэлцэж эхэлнэ” хэмээжээ.  Эндээс харвал хууль тогтоох байгуулллагын ажил хэвийн үргэлжлэх нь үү гэсэн горьдлого төрсөн ч өчигдөр /2019.01.02/ хуралдах ёстой байсан хоёр ч Байнгын хорооны хуралдаан ирц хүрсэнгүй хойшиллоо.   Энэ янзаараа бол өнөөдөр маргааш хоёр нэгдсэн хуралдаанд ирц бүрдэх эсэх нь бас л эргэлзээтэй болчихож байна.

Хэлэлцэж шийдвэрлэх асуудал, хийж хэрэгжүүлэх ажил  энэ төрд их л байх шиг харагдах юм.  Хөхөө өвлийн хүйтнээр хөдөө аж ахуйн салбар нь сайдгүй,  Нийслэл хот нь засаг даргагүй,  цаана нь бас хоёр ч сайдын асуудал хүлээгдэж байна.

Түүнээс гадна УИХ-д өргөн баригдаад байгаа хэд хэдэн хуулийн төсөл, ялангуяа Ашигт малтмалын тухай хуульд оруулах өөрчлөлт Монголын эдийн засгийн ганц тулгуур  болсон уул уурхайн салбарынхныг, ялангуяа алт олборлогчдыг  тодорхойгүй хүлээлтэд хүлчихлээ.  Энэ чинь л буруу замаар будаа тээх жим харгуйг гаргана гэсэн үг.

Хэдийгээр дотроо  зөрчилтэй ч гэсэн МАН гэсэн нэг л улс төрийн хүчин эрх барьж байгаа. Тиймээс  эрх баригч нам гэсэн том зургаа харж, үүсээд буй асуудлаа төрийн ажлыг гацаалгүй, нийгэмдээ төвөг чирэгдэлгүйгээр  шийдэх арга ухаанаа олмоор  байна шүү, эрх баригчид аа.

Г.Хантулга