Алтны салбарын 2.5 хувийн татвар хүчингүй болсоноор тус салбарт хүндрэл гарч эхэлнэ
Алтны салбар Монгол улсын ДНБ-ий 3 орчим хувь, уул уурхайн салбарын орлогын 12 хувь, экспортын орлогын 10 орчим хувийг бүрдүүлж байгаа аж. Монголбанк болон түүнээс эрх олгосон банкуудад тушаасан алтнаас авдаг ашигт малтмалын нөөц ашигласны татварыг 5 хувиас 2.5 хувь болгож бууруулсан. Ингэж татварыг бууруулснаар 2014 оноос хойш алтны салбарын орлого нэмэгдэж, Монголбанканд тушаах алтны хэмжээ жилээс жилд өсч ирсэн байна.
Өмнө нь 68 хувийн гэнэтийн ашгийн татвартай холбоотойгоор алт тушаалт 2010 онд Монголбанк ердөө хоёрхон тонн алт худалдаж авч байсан бол энэ жил 22 тонныг худалдан авч 10 дахин өсчээ. Тэр үед алтны салбар тэр чигтээ унасан билээ.
Тэгвэл 68 хувийн татварыг тэглэж, ашигт малтмалын нөөц ашигласны татвар 2.5 хувь болж буурсантай холбоотойгоор алтны салбар сэргэсэн аж.
Энэ хугацаанд алтны олборлолтын хэмжээ татварын зохицуулалт, ачааллаасаа шууд хамаарч ирсэн түүхтэй. Энэ зохицуулалт орж ирснээр Монголбанкинд тушаах алтны хэмжээ эрс нэмэгдсэн. Ер нь алтны салбар маш тогтвортой болсон ажээ.
2014 онд 12 тонн 2015 онд 14.7 тонн, 2016 онд 18 тонн алт худалдан авч байсан бол өнгөрсөн 2017 онд энэ тоо 20 тонн болсон бол 2018 онд 22 тонн болон рекорд тогтоолоо. 2017 онд 20 тонн хүрсэн.
Монголбанк цаашид 2020 он гэхэд жилд 25 тонн алт худалдан авахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд салбарын яамнаас алтны салбарыг тэрбум ам.доллар олдог, эдийн засгийн тулгуур багана болгох зорилт дэвшүүлсэн аж. Гэтэл ашигт малтмалын нөөц ашигласны татвар буюу роялтийг 2.5 хувь болгосон хуулийн зохицуулалт өчигдрөөс эхлэн үйлчлэл нь дуусч, хүчингүй болоод байна. Засгийн газраас уг татварын хөнгөлөлтийг дахин таван жилээр сунгах санал гаргаж, Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарын 20-нд УИХ-д өргөн барьсан.
Гэвч харамсалтай нь УИХ-ын чуулган хуралдалгүй гацсаар байгаа нь энэхүү хуулийн төслийг батлах боломж олгосонгүй. Уг нь хуулийн төслийг Эдийн засгийн байнгын хороогоор хэлэлцэн дэмжсэн бөгөөд УИХ-ын чуулганы арванхоёрдугаар сарын 20-ны нэгдсэн хуралдаанаар нэн яаралтай дэгээр хэлэлцэх байсан ч ирц бүрдээгүйгээс хуралдаж чадаагүй. Уг хуулийн төсөл батлагдалгүй шинэ онтой золгосноор алтны салбарт хэд хэдэн хүндрэл үүсэхээр байгаа ажээ.
Тухайлахад энэ хуулийн зохицуулалт байхгүй болсноор татварын суурь ачаалал 5 хувь болж байгаа юм. Дээр нь өсөн нэмэгдэх роялти нь үнийн дүнгээс хамаараад 4-5 хувь орчим болно. Ингээд 9-10 хувийн татварын ачаалал нэмэгдэх нөхцөл бүрдэж байгаа нь хамгийн том хүндрэл аж.
Мөн Ашигт малтмалын тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 3.2-т зааснаар бол Монголбанк түүнээс эрх олгосон банканд худалдсан алтнаас бусад ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн доод хэмжээ нь тухайн уурхайн эдэлбэрээс олборлож худалдсан, эсвэл худалдахаар ачуулсан болон ашигласан бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээ нь 5 хувьтай байна гэсэн хуулийн зохицуулалттай. Энэ нь бас эрх зүйн маргаан дагуулах нөхцөл бүрдчихсэн явдал ажээ. Ер нь алтны зохицуулалт яаж явах вэ гэдэг нь эрх зүйн талаасаа төвөгтэй болоод байгаа гэнэ.
С.Дэлгэр
gereg.mn
URL: