Бүртгэлд ороогүй гудамж

Монтреал хотод ийм мэдлэг хураасан нэг хүн байтугай цагдаа, хөлсний тэрэгний жолооч нар арван хэдүүлээ нийлээд ч энэ тал дээр түүнтэй эн зэрэгцэхгүй байлаа.

Харин түүний толгойд гудамжны нэрс тарни мэт цээжээр дуржигнуулсан ч бэлэн байх авч, тэр нь хотоор их алхдаг гэсэн үг огт биш байв. Энэ хүн зүгээр л аливаа гудамжны байдаг эсэх, хаагуур явдаг, хоорондоо ямар холбоотой гэхчилэн бүгдийг мэддэг болжээ.

Өдий зэрэгтэй байхад л түүнийг мэргэшсэн гэж хэлэхэд хангалттай байлаа.

Түүнчлэн хотын бүх гудамжны дэлгэрэнгүй мэдээллийг хойд урд, баруун зүүнгүй, А-Я хүртэл товъёоглосон шүүгээний хэн ч маргашгүй эзэн нь тэр байлаа. Нөгөө л дээдэс түшмэд, инженер, ус сувгийн байцаагч гээд бүгд ямар нэг жижиг асуудал, тодруулга гэх мэтээр яаралтай хэрэг гарвал түүн дээр л ирнэ. Тэд түүнийг нэг муу бүртгэгч мэтээр дорд үзэцгээх боловч хэрэг болохоор бүгд л адилхан гүйгээд ирдэг байв.

Оуэн (Шербрүүк Ийст, Сэйнт Катерины хооронд хойш урагш явдаг) гудамжинд Маркийн хөлслөн амьдардаг өрөөний хөршүүд нэлээд чимээ шуугиантай, заримдаа балмад, тэр тусмаа байрны эзэн хатагтай байнгын тиймэрхүү зан гаргах тул түүний ажил нь сонирхол татах гойд юмгүй ч албан өрөөндөө цагийг өнгөрөөх илүү дуртай байв. Нэг удаа Марк хажуу өрөөний Льюст өөрийнхөө юу хийдэг, хэн болохыг ойлгуулах гэж жаахан оролдсон боловч бүтэлтэй болсонгүй. Харин ч Льюс санаа авч, дорхноо өрвөлзөж эхлэв.

Тэрбээр “За, Крег гудамж Блюритай нийлдэг, Блюри нь тэгтэл Парк болоод явчихдаг байж, гэхдээ энэ хэнд хамаатай юм бэ? Гайхалтай юм юу байна вэ?” гэв.

- Би чамд тайлбарлая, чи эхлээд надад хаана амьдардагаа хэл дээ гэж Марк асуув.

- Чи үнэнээсээ асууж байна уу? Энд, Овэн гудамжинд. Өөр хаана байх вэ?

- Чи яаж мэдэж байгаа юм?

- Яаж мэдэх ээ? Би энд байна, мөн үү? Би энд түрээсээ төлдөг, тийм биз? Миний шуудан энэ хаягаар ирдэг, үгүй гэх үү?

Марк залхсан байдалтай толгойгоо сэгсэрснээ: “Наадуул чинь ямар ч нотолгоо биш” гэв.

- Энэ Овэн гудамжны бүртгэл захиргаан дээр миний шүүгээнд байгаа учраас чи энд харъяалагдаж байгаа юм. Шуудангийн компани захидлуудыг чинь миний бүртгэлд зааснаар хүргэдэг юм. Хэрэв миний бүртгэлд энэ бүгд чинь байхгүй бол чи ч, Овэн гудамж ч байхгүй гэсэн үг. Үүнийг чинь л хүнд суртлын гайхамшиг гээд байгаа юм шүү дээ гэв.

Льюс зэвүүрхсэн царайтай холдох зуураа, “Наадахаа чи тэр байрны эзэндээ хэлээд үзэхгүй юу” гэж бувтнажээ.

Марк өдөр хоногийг адал явдлаас холхон өнгөрөөж, дөчин насны төрсөн өдрөө ч чимээгүйхэн үдэж, нэг л хэвийн амьдрал үргэлжилж байв. Нэр өөрчлөгдсөн, шинээр нээгдсэн, өргөтгөл хийгдсэн гээд гудамжны бүхий л мэдээлэл хянамгай бүртгэгдэж, шүүгээний хавтаст ард урдаа, хажуу хавиргандаа орж хадгалагдана.

Тэгтэл гэнэт түүнийг баахан гайхшруулж, барьц алдтал сандаргасан, нөгөө хэдэн шүүгээг орвонгоор нь ганхуулсан хэрэг манджээ.

Найман сарын үд хэвийсэн өдөр, нэг шургуулгыг угз таттал ямар нэг юм тээглээд байх шиг санагджээ. Булан руу нь тонгойн харвал, хоёр шургуулганы хооронд нэг шошго хавчуулагдсан байхыг анзаарав. Гараа шургуулан гаргаж иртэл, нэлээд халтартаж урагдсан боловч уншиж болохуйц товъёог бүхий шошго байх нь тэр. Дээр нь НОГООН ЛОНХ ГУДАМЖ гэж бичжээ.

Марк шошгыг харсан чигтээ хэсэг алмайрав. Тэрбээр ийм содон хаяг байтугай төстэй нэр ч сонсоогүй юмсанж. Ажваас, шошгоны хаягийг өөрчлөхдөө жаахан сүүлийн үеийн загварт оруулсан маягтай харагдав. Тэр нэрсийн жагсаалтаа шалгаад, гудамжны нэгдсэн мэдээллийн санд итгэл өвөрлөн шалавхан хайлт хийж үзсэн ч олсонгүй. Дахин нэг бүрчлэн, нэлээд нухацтайхан бүх шүүгээгээ ухлаа, байдаггүй ээ. Ямар ч ул мөр алга.

Шошгыг эргүүлж тойруулан дахин нэг шалгав. Нөгөө л шошго байдгаараа. Хамгийн сүүлийн гудамжны нэгдсэн тооллого яг арвантаван жил, таван сар, арвандөрөв хоногийн өмнө хийгдэж байжээ.

Гашуун үнэн түүн дээр аянга мэт буухад, гайтай шошгыг газарт унагасан Марк айх сандрах давхцан шүүрч авахдаа мөрөн дээгүүрээ эргэн тойрноо сэм ажаад авчээ.

Энэ гудамж мартагдаж, хаягдсан болж таарлаа шүү. Арвантав гаруй жилийн хугацаанд, Монтреалын төвд, хотын захиргаанаас хагас бээр хүрэхгүй зайд оршин буй гудамжийг хэн ч мэддэггүй байжээ. Зүгээр л усанд хаясан чулуу мэт үзэгдэж харагдахгүй болчихож.

Маркт хааяа ийм зүйл тохиолдож болох юм шиг совин татдаг байв. Нуугдмал буйдхан газрууд, учир нь олдохгүй орооцолдсон гудамж замууд, Египетийн төөрдөг байшин шиг л толгой эргүүлнэ. Уг нь нэвтэрхий толь мэт бүртгэлтэй байхад ийм юм хэзээ ч гарах ёсгүйсэн. Хачин юм боллоо. Болохдоо бүр тэсрэх бөмбөг болж таарав. Бөмбөг дэлбэрвэл хотын захиргааг агаарт хийсгэх нь дамжиггүй.

Уймарсан Маркийн толгойд анх ажилд орсных нь дараахан түүний хэлтэс өөр давхар руу нүүгээд байсан нь санагдав. Бүх хуучирсан шошгуудыг устгаж, шинээр сольж байсан. Тэр үед л Ногоон Лонх гудамжны шошго хоёр шургуулганы дунд хавчуулагдаж үлдсэн байж таарлаа.

Тэрбээр шошгыг халааслаад гэртээ очиж жаахан бодохоор шийдэв. Тэр шөнөдөө аймшигт үзэгдлүүд зүүд дамжин нойрыг нь хулжаалаа. Тэдний дунд даргатай нь төстэй нэг нүсэр том амьтан галзууртлаа уурлаж өөрийг нь улайссан шүүгээ рүү чихэн зовоох ажээ.

Маргааш нь тэр зориг шулуудав. Өвдсөн гэж хэлэн ажлаасаа үдээс хойш чөлөө аваад сэтгэл түгшингүй гарч нөгөө гудамжаа хайлаа.

Байрлалыг нь гарцаагүй л мэдээд байгаа хэрнээ өнгөрч явчихаад, хоёр ч удаа мөрөө дагаж эргэж буцав. Бүр толгой нь эргэсэн тэрбээр сүүлдээ нүдээ аньж, хотын газрын зургаа санаандаа нэг буулгаж аваад, энүүгээр л орох ёстой гээд алхлаа. Түүний орсон гудамжны хоёр хана гараа алдлахад хүрэхээр давчуухан ажээ. Явган хүний замаас хэдхэн тохой зайд цагийн аяст гандсан, голдоо энгийн нэг цуургатай хаалга бүхий өндөр модон хийцтэй хананд тулав. Онгойлгоод ортол Ногоон Лонх гудамж өмнө нь мэлтийж байх нь тэр.

Яг л ийм байх ёстой гэсэн шиг, үнэн дүрээрээ. Чулуу дэвсэж зассан замын хоёр талаар урдуураа хуучны байруудад л ховорхон харагдах болсон намхан төмөр шон бүхий загварын хайсаар тусгаарлагдсан жижигхэн цэцэрлэгтэй, гурав гурваар нь барьсан зургаан байшин байх аж. Байшингуудыг хачин гамтай эдэлж арчилсан, маш цэмбэгэр, чулуун замыг саяхан шүүрдэж усалсан харагдана. Хуучны тоосгон агуулахын цонхгүй хана байшингуудыг хүрээлж үргэлжилсээр гудамжны цаад үзүүрт нийлжээ.

Ийнхүү зэрвэсхэн хараад л Марк нөгөө содон нэр хэрхэн бий болсныг шууд ухаарав.

Лонх шиг хэлбэртэй гудамж.

Чулуу болон цэцэрлэгийн мандал дээр нарны тусгал гэрэлтэж, хөх тэнгэрээр дээвэрлэсэн энэ гудамж түүнд тэрхэн мөчид амар амгалан, ашдын билгийг мэдрүүлэв.

Энд нэг л сэтгэл хоргодом, тэртээх тавин жилийн өмнөх зургийг хэвлээд дэлгэсэн мэт байлаа.

Маркийн таамагласнаар, жар орчим насны болов уу гэмээр эмэгтэй баруун гар талын эхний байшингийн цэцэрлэгийг услаж байхыг ажив. Тэгтэл эмэгтэй түүнийг хармагцаа, савтай усаа гоожуулсан чигтээ гөлрөөд гацчихжээ. Марк малгайгаа аваад “Би хотын инженерийн албанаас явж байна, хатагтай” гэлээ.

Эмэгтэй төлөв царайлан усны саваа газарт тавив.

Тэгснээ “Та нар одоо л нэг олж мэдэх шив дээ” гэлээ.

Үүнийг сонссон Марк жижиг сажиг алдаанаасаа болж өөрийгөө буруутгаж байснаа цайруулж, буруу бодоогүй л байж хэмээн агшин зуур санаа амрав.

Тэрбээр юу ч болоогүй мэт аястай “Тэгээд ярь л даа” гэв.

Сонирхол татам түүх ингэж эхэлсэн аж. “Нэлээд олон жил” гэж эмэгтэй яриагаа эхлээд, “Ногоон Лонх гудамжны оршин суугчид байрны эзний хамт тун найрсаг хөршлөн амьдарч байлаа. Байрны эзэн байр түрээслэгчидтэйгээ ихээхэн дотно болсон байсан тул нас барахынхаа өмнө тэдэнд сайн санааны илэрхийлэл болгон байшингуудаа бага хэмжээний мөнгөний хамт гэрээслэн үлдээсэн юм.

“Бид татвараа төлж, үл хөдлөх хөрөнгийн талаар янз бүрийн маягт бөглөж, байцаагч нарын асуултад нэлээд хэдэн удаа хариуллаа. Тэгээд хэсэг хугацаа өнгөрч байтал бидэнд ямарч мэдэгдэл ирэхээ больж, тиймээс татвар төлөхөө ч больчихов. Биднийг хэн ч оролдсонгүй. Ийм байдлаар нэлээд удсаны дараа л бид, тэд яагаад ч юм биднийг мартаж орхиж гэдгийг ойлгосон юм даа” хэмээв.

Марк толгой дохингоо бодлоо. Хэрэв Ногоон Лонх гудамж хотын захиргааны хараанаас гарсан бол байцаагч, хянагч, татвар хураагч нарын хэн нь ч очихгүй нь мэдээж хэрэг. Бүгд л нөгөө шүтээн болсон шүүгээнд зааснаар л зам мөрөө хөөгөөд явна шүү дээ.

Нөгөө эмэгтэй үргэлжлүүлэн “Тэгтэл тэр дөрвөн тоотод амьдардаг ноён Майкл Фланаган” гэснээ “Тэр их сонирхолтой хүн шүү, та уулзаад үзээрэй. Ноён Фланаган биднийг нэг өдөр цуглуулаад, “Ийм сайхан ид шидийн юм болж байхад бид тосож аваад, тордоод явах хэрэгтэй юм шүү” гэсэн юм. Тэр л энэ том модон хаалт, хаалгыг хийж амьтны хөл хөдөлгөөнийг цэгцэлж, нөгөө албаны нөхдийн анхаарлыг сарниулах санаа гаргасан хэрэг. Бид эхэндээ хаалгаа байнга түгждэг байснаа сүүлдээ хүн амьтан орж ирэхээ ч больсон болохоор нь тэрийгээ ч мартаж” хэмээв.

Тэгснээ үргэлжлүүлэн “Хажуугаар нь бас ч үгүй жижиг сажиг нэлээд юм зохицуулах хэрэгтэй болсон юм байна шүү, бид хэд чинь хаягаараа юм хүргүүлэхгүй гэж шуудангаа биеэр очиж авах гэх мэт. Одоо ч хоол хүнс, хувцас хунар авах гэж л гадагшаа гарах юм даа” гэлээ.

- Тэгээд энэ бүх хугацаанд юу ч өөрчлөгдөөгүй юм биз дээ? гэж Марк асуув.

- Аа тийм, хоёр ч хөрш маань нас барж, нэг хэсэг өрөөнүүд нь хоосон байдаг байлаа.

Дараа нь одоо тэр зургаан тоотод байгаа, хааяа хотоор жаахан явдаг Жан Десселин нэг өдөр ноён Плонскиг дагуулж ирсэн, цагаач юм гэнэ лээ. Ноён Плонски их л аяншиж ядарсан нэгэн байсан даа, дуртай нь аргагүй л нүүгээд ирсэн. Хатагтай Хантер, гурван тоотынх, нэг холын хамаатнаа авчирсан нь их аятайхан хүн байна гэж харсан. Ер нь тэд бүгдээрээ л байдлыг гайгүй сайн ойлгодог юм” гэж хариулав.

- Харин та өөрийнхөө тухай, хатагтай? гэж Марк лавшрууллаа.

- Намайг Сара Трусдэйл гэдэг, би энд 20 гаруй жил амьдарч байна. Эндээ л насаа барна гэж найддаг шүү гэлээ. Тэрбээр тал зассан байртай инээмсэглэх нь, халаасандаа тэдний жижигхэн ертөнцийг үртэс болгох тэсрэх бөмбөгтэй хүний хажууд зогсож байгаагаа тэрхэн зуур умартсаны шинж бөлгөө.

Маркт Ногоон Лонх гудамжны оршин суугчид энд ирж орогнохоосоо өмнө бүгд л өөр өөрийн асуудал, алдсан бүдэрсэн түүхтэй санагдав. Жаахан эвгүй байдалд ороод байсан түүний хувьд энэ байдлыг өөрт ашигтайгаар эргүүлж болохоор сэдэл төржээ.

Тэр өөрийн мэдэлгүй халаасан дахь шошгыг тэмтэрлээ. “Ноён Плонски, Фланаган хоёр хачин сайн найзууд болсон” гэж хатагтай Трусдэйл дурсаад “Хоёулаа аялагч нар юм билээ, тэгээд хаана юу үзэж харснаа ярилцах дуртай байдаг биз. Хатагтай Хантер төгөлдөр хуураар бидэнд тоглолт хийж үзүүлдэг юм. За, тэгээд Ноён Хазард, Деззелин хоёр байна, хоёулаа шатрын хорхойтнууд, бас зоориндоо дарс нэрнэ. Би ч яахав цэцэг, номнуудтайгаа л байхад болчихно. Ингээд л бүгд дор бүртээ сайхан амьдраад байж байна даа” гэлээ.

Марк, Хатагтай Трусдэйл хоёр байшингийн довжоон дээр нэлээд удаан чимээгүй сууцгаав. Үдшийн бүрий ойртож, баруун талын агуулахын цаагуур нар шургажээ.

- Чамайг харсан чинь зээгээ саначихлаа гэж Хатагтай Трусдэйл гэнэт дуугарснаа,

- Тэр маань тун сайн хүү байж билээ. Дайны дараахан халдварт томуугаар нас барахад нь би зүрхээ зүсүүлчих шиг л болсон. Одоо манай удамд би л ганцаараа үлдэх шив дээ,

- Нэг иймэрхүү маягтай гэж өгүүлэв.

Марк хамгийн сүүлд хэзээ ийм энгийн бөгөөд дотно үг, дам ч атугай сонссоноо санах гэсэн боловч дурсамж хомсдох ажээ. Эмэгтэй түүний сэтгэлд нэг л ойрхон санагдахын сацуу тэрбээр яг л ёс зүйн шалгалтанд орох гэж байгаа мэт сонин болчихов. Тэгснээ шошгыг халааснаасаа гаргаж ирлээ.

- Би өчигдөр үүнийг ажлынхаа шүүгээнээс олсон юм гээд, “Одоохондоо надаас өөр хүн мэдээгүй байгаа. Хэрэв энэ нийтэд ил болвол, хачин шившигтэй хэрэг дэгдэж, та нарт ч асуудал ар араасаа ундарч эхэлнэ. Хэвлэл мэдээлийнхэн, татварын байцаагч нараас авахуулаад л … ”

Марк өөрийн байрны эзэн, залхмаар хөршүүд, засвар авахааргүй болсон өрөөгөө тэрхэн зуур бодож амжлаа. “Сайн мэдэхгүй юм даа” гэж сулхан дуугарснаа, “Би ч байрны эзнээ гомдоож байгаагүй шүү, яахав бодлоо л доо…” гэлээ.

“Өө, тийм нээрээ” гэж эмэгтэй уухайн тас шүүрч аваад, “Чи манай дээд давхарт орж болно шүү. Надад юу хийхээ ч мэдэхгүй зайнаас их юм алга. Чамд яг болно гэж бодож байна. Чи одоо шууд ороод үзчих” хэмээв.

Бүртгэлийн ажилтан Марк Жирондин нэгэнт шийджээ. Тэрбээр бушуухан салахын түүс болсон мэт шошгыг урж голоор нь тасдаад эзэгтэйн усны сав руу шидчихэв. Түүний л мэдэхээр Ногоон Лонх гудамж ийнхүү үүрд бүртгэлээс хасагджээ.

Орчуулсан Л.Лханаран