Нас дагасан таргалалтаас зайлсхийх Долоон зөвлөмж

Таргалалт – тойрч биш, дайрч гарах зүйл гэж үү?

Нас ахихын хэрээр жин нэмэх хүн олон байдаг ч энэ нь зайлшгүй туулах ёстой зүйл биш юм. Нас нэмэхийн хэрээр хүмүүс яагаад жин нэмдэг тухай, үүнийг шийдвэрлэхийн тулд юу хийж болох тухай ярилцъя.

“Насаа дагаад бүгд л жаахан жин нэмдэг шүү дээ!” гэж маш олон өвчтөн надад хэлж байсан. Тэдний хувьд жил бүр бага багаар жин нэмнэ гэдэг “болох ёстой юм болдогоороо л болж буй” хэрэг. Тэгээд ч “хүн болгон л ингэдэг хойно зүгээр” гэж боддог. Гэтэл үнэндээ идэр насандаа жин нэмэх үзэгдэл хүн бүрт тохиолдоод байдаггүй. Зарим хүмүүс идэр үедээ харьцангуй тогтвортой буюу жилд дунджаар 450 гр орчим жин нэмдэг нь үнэн. Гэвч олон хүн өөрөө ч анзааралгүй шахам жин нэмдэг нь хүн бүр адилхан жин нэмэх ёстой гэсэн үг биш юм.

Нас ахихын хэрээр хүн яагаад жин нэмэх хандлагатай байдаг вэ?
Нас ахих тусам хүн зайлшгүй жин нэмдэг мэт санагдаж болох ч угтаа бол тийм биш юм. Гэхдээ үүнд анхаарал хандуулах хэрэггүй гэж хэлж байгаа юм биш шүү. Он жил арав арваараа урсан өнгөрөхийн хэрээр жингээ зохицуулахад тань учрах бэрхшээл бишгүй олон болно.

Юуны өмнө дасгал хөдөлгөөн хийхэд зарцуулах илчлэгийн тоо багасдаг. Нас нэмэх тусам хүний хөдөлгөөн багасах буюу эсвэл дасгал хөдөлгөөний эрчим буурах хандлагатай байдаг бөгөөд үүний нөлөөгөөр өдрийн туршид хайлуулах илчлэгийн хэмжээ багасна. Хэрвээ та 20-иод настай байх үеийнх шигээ идсээр байгаа хэрнээ өмнөхөөсөө бага дасгал хөдөлгөөн хийж байгаа бол жин нэмж байгаад гайхах хэрэг юун.

Түүнчлэн хөгшрөх үйл явцын хүрээнд биеийн бүтэц бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт гардаг. Нас ахихын хэрээр булчингийн эд эс өөрөө нөхөгдөхөө больдог тул булчин багасна. Залуу байхад өдөр тутмын шинжтэй булчингийн хорогдол амархан нөхөгддөг бол нас нэмэхийн хэрээр энэ үйл явц удааширч, улмаар булчингийн масс багасдаг байна. Түүнчлэн нас ахих тусам даавар бага ялгарч, эстроген, тестостерон болон өсөлтийн дааврын түвшин буурдаг. Үүний нөлөөгөөр булчингийн масс мөн багасч болно.

Булчингийн эд нь бодисын солилцооны олон ‘ажлыг’ нугалж, үүндээ илчлэг зарцуулж байдаг тул нас ахиж, булчингийн эд хорогдсоноор хүний өдөр тутамд хайлуулах илчлэгийн хэмжээ буурдаг. Өөрөөр хэлбэл бодисын солилцооны түвшин удааширч байна гэсэн үг.

Бодисын солилцооны энэхүү өөрчлөлт нь хориод болон гучин хэдэн насанд эхэлдэг. Энэ үед хүний булчингийн эд аажмаар багасч, бие өөхөлж эхэлдэг. Эмэгтэй хүн 40, эрэгтэй хүн 60 нас хүрэхээрээ 10 жил тутамд булчингийн масс 6-8%-иар багасдаг. Ингэснээр бодисын солилцооны түвшин 10 жил тутамд 10% буурна.

Хоол хүнс энд бас үүрэгтэй. Илчлэг хайлуулах түвшин удааширсан бол жин нэмэхгүйн тулд хүн хоол хүнсээрээ дамжуулан авч буй илчлэгийг багасгах хэрэгтэй. Ихэнх тохиолдолд хүмүүс 20 жилийн өмнөхтэйгээ адил хэмжээгээр идэж, хэтэрхий их хэмжээний илчлэг авахын зэрэгцээ дасгал хөдөлгөөн нь эрс багассан байдаг.

Нас ахихаар хүмүүсийн хооллох зуршилд сөрөг муу өөрчлөлт гарах тохиолдол бас байна. Үр хүүхэд нь өсч томроод, “үүрээ орхиод нисэхээр” тэдэндээ зориулж хоол хийдэг байсан эцэг эх нь ширээ дүүрэн, эрүүл хоол зэхэхээ больж, хөнгөн зууш юмуу эсвэл илчлэг ихтэй бэлэн болон түргэн хоол зэргээр хооллож эхэлдэг. Зарим хүмүүс амрыг нь бодож, ихэвчлэн гадуур хооллох болсноор илчлэг хяналтаас гардаг байна. Хүмүүс нас тогтож, зав чөлөө ихтэй болох үед илчлэг ихтэй хоол идэх нь зугаацах нэг хэлбэр болох нь бас бий.

Нас ахих үедээ жингээ хянах Долоон  зөвлөмж

Гарцаагүй жин нэмнэ гэж тооцоолохоо болих хэрэгтэй. Ийм хандлагатай байвал та жингээ хянахад шаардлагатай алхмуудыг хэрэгжүүлж чадахгүй. Хүн идэр насандаа заавал жин нэмэх албагүй. Хэрэв аль хэдийн жин нэмээд эхэлсэн бол хяналтыг гартаа авахад хараахан оройтоогүй байна.
Долоо хоногт хэдэн удаа бялдаржуулах дасгал хий. Булчингаа хадгалах болон хөгжүүлэхэд хамгийн тустай зүйл бол бялдаржуулах дасгал юм. Өөхний эдтэй харьцуулахад булчингийн эд илчлэгийг илүү ихээр хайлуулдаг тул булчингийн массыг нэмэгдүүлснээр бодисын солилцооны түвшин нэмэгдэнэ. Өөрийгөө хэт хөгширсөн гэж хэзээ ч бүү бод. Хүч тамирын дасгалыг зохистой хийснээр 80 гаруй настай хүн булчингийн хэмжээ болон хүчийг нэмэгдүүлэх боломжтой болох нь судалгаагаар батлагдсан байна.
Зүрхэнд ачаалал өгөх дасгал хийх замаар жингээ хянах боломжтой. Зүрхний агшилтыг нэмэгдүүлэх дасгал хийснээр илчлэг шатаж хайлдаг тул долоо хоногийн ихэнх өдрүүдэд 30 минутаас доошгүй хугацаагаар зүрх судасны үйл ажиллагааг дэмжих дасгал хийх зорилт тавих хэрэгтэй. Алхах буюу гүйх хурд тань буурсан бол хайлуулах илчлэгийн хэмжээ мөн өмнөхөөсөө буурсан гэдгийг санах хэрэгтэй. Тиймээс хоол хүнсээр авах илчлэгийн хэмжээг бууруулах буюу эсвэл арай урт хугацаагаар дасгал хийх хэрэгтэй. Хэрэв дасгал хөдөлгөөн хийгээгүй удсан бол эхлээд эмчдээ үзүүлээрэй.
Илчлэг багатай, эзлэхүүн ихтэй хүнс хэрэглэ. Хүнсний ногоо болон боловсруулаагүй жимс нь шим тэжээлийн бодисоор баялаг бөгөөд илчлэг багатай байдаг. Эдгээр нь шим тэжээлийн олон бодисыг хангаад зогсохгүй, ус, эслэгийг хангалттай хэмжээгээр агуулсан байдаг тул цадсан мэдрэмж төрүүлдэг.
Хооллох, зууш идэх бүртээ уураг нэмж ид. Уураг нь булчингийн масс бий болгох, нөхөхөд туслаад зогсохгүй өлсгөдөггүй. Нэмэлт өөх тосгүй уураг авахын тулд уургийн өөх тосгүй эх үүсвэрийг сонгох нь нэн чухал. Далайн гаралтай хүнс, шувууны цээж мах, өндөгний цагаан, тослог багатай юмуу эсвэл тослоггүй цагаан идээн бүтээгдэхүүн, өөхгүй мах, дүпү, вандуй, буурцаг зэрэг ургамлын гаралтай уураг болон өтгөн ундаа бэлтгэн хэрэглэж болох нунтаг уургийг сонгон хэрэглээрэй.
Өдрийн тэмдэглэл хөтөл. Өдрийн тэмдэглэл хөтөлснөөр хүн урам зоригтой болдог. Жингээ тэмдэглэж, өдөрт идсэн зүйл, хийсэн дасгал, уусан усныхаа хэмжээг тогтмол хөтлөөрэй. Ингэснээр үр дүнгээ тооцоолж, гаргасан хүчин чармайлт тань үр өгөөжөө хэрхэн өгсөнийг харах боломжой.

Сюзан Бауэрмэн,