Н.Алтанхуяг том харж чаддаггүй, зөвхөн нэг фракцийн эрх ашгийг хангах гэж зүтгэдэг

УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Сүүлийн үед сонгууль дөхөөд хамтарсан Засгийн газ­рыг шүүмжлэх сонир­хол­той хүмүүс олширлоо. Та ч дэмий шүүмжлэл хэлээгүй болол­той?
-Анх­наасаа хамтарсан Зас­гийн газрын эсрэг байр суурь­тай байсан.Аль нэг нам олонх бо­лоогүй тохиолдолд хамгийн олон суудал авсан нам нь бусад нам­тайгаа зөвшилцдөг. Олонх нь олонх шиг засаглаад ард тү­мэнд дэвшүүлсэн мөрийн хө­төл­бөр зорилгоо хэрэгжүүлж, ха­риуц­лага хүлээхийг хамтарсан Зас­гийн газар гэдэг. Түүнээс өвөр түрийдээ орж бие биеэ энх­рийлж таалах гэж сонгуульд өр­сөл­дөх шаардлага юу байгаа юм бэ. Хамтарсан Засгийн газ­рын хийсэн бүтээснийг хар­луул­мааргүй байна. Гэхдээ олсноосоо алд­сан нь илүү. Үнэхээр хя­налт­гүй замбараагүй байдлаас бо­лоод төрийн байгууллагууд дунд, доод шатандаа хүнд суртал ав­лигад идэгдсэн. Ядуурал дээд зэр­­гээр нэмэгдлээ. Иргэдийн амь­жир­гааны түвшин ямар байгаа би­л­ээ. Бодит орлого өссөнгүй. Ху­дал­дан  авах чадвар нь улам бүр ба­гасчихлаа. Засгийн газар өнөө мар­гаашаа бодохгүй, хоно­цын сэт­гэлээр асуудалд хандаад бай­на.
-Хоноцын сэтгэлээр гэж хэ­лэх нь арай л хатуудах юм биш үү. Хамтарсан Засгийн газарт хө­дөл­гөсөн асуудлууд бий шүү дээ?
-Хамтарсан Засгийн газрын хийсэн ажлыг нэрлэ гэвэл хоёр толгойгоо л нэрлэх байх. Оюу тол­гойн гэрээг аваад үзэхэд Мон­голын ард түмэнд ямар хор хо­хи­рол­той гэрээ боллоо. Таван тол­гойн ордыг ч гэсэн хар. Бас л бөөн хэл ам. УИХ-ын 27 ду­гаар тогтоолоор стратегийн 10 га­руй ордын нэрсийг баталсан ч одоо хаана ч нэр нь байгаа юм. Уул уурхайгаа ашиглаад л бай­даг. Эцэстээ хамаг нүүрсийг нь ухаад байгаа говийн байгаль яах юм бэ. Хэдэн мянган жил бү­рэл­дэн бий болсон маш ховор бай­га­лийн бүтэц үндсэндээ  ус­таж үгүй боллоо. Тэнд байгаа шир­хэг шавж,  ширхэг өвс ямар үнэ­тэй вэ. Тийм ховор нандин бай­га­лийн тогтоцыг хэдэн зуун тэрбум доллар зарцуулаад ч бос­гож ча­дахгүй.
Төрийн бодло­го үнэ­хээр ал­дагдаж, өнөө мар­гаа­шаа бод­сон хоноцын сэтгэ­лээр асуу­далд хан­даад байна. Хам­тарсан Засгийн газар өнөөдрийн төрийн явуулж байгаа бодлогыг харахад үнэхээр эргэлздэг. Байгаль экологидоо хандаж бай­гаа хандлагыг нь хар. Ашигт малт­мал уул уур­хайд барьж бай­гаа бодлогыг хар. Өнөөдөр эдийн засгийн өсөлт  хурдацтай явж, цаашлаад ч өснө. Гэхдээ ашигт малтмал уул уурхайгаас орж ирэх асар их баялгийн үр ши­мийг хэн хүр­тэх юм бэ. Ард түмэн хүр­тэх үү, хэдхэн тооны олигар­хиуд хүр­тэх үү. Хэдхэн тооны оли­гар­хиуд буюу 100 хү­рэхгүй айл л  гадныхантай нийлж энэ үр шимийг хүртээд Мон­голын ард түмэн үгээгүй хоо­сон хэвээр үлдэнэ.
-Хэдхэн олигархиуд гэж чу­хам хэн хэнийг хэлээд байгаа юм бэ?
-Илэн далангүй хэлэхэд уул уур­хай, ашигт малтмал дээр улайрч дээрх шийдвэрийг гар­га­сан тэр этгээдүүд олигархиудын сон­годог жишээ.
-Нэр зааж хэлэхгүй юм уу?
-Үүнийг хэн ч мэднэ шүү дээ. Ер нь хамтарсан Засгийн газарт Оюу толгой, Таван толгойн гэрээг бай­гуулах гэж улайрч зүтгэсэн нө­хөд. Таван толгойгоос Ухаа худгийг салгах гэж улайрагсад. Бид Оюу толгой, Таван толгой гэж яриад байгаа боловч үү­ний ард өчнөөн олон ордыг луй­вар­даж л байна. Ганцхан жишээ та­тахад Австрали улс Хятадад ний­лүүлсэн нүүрсний хэмжээ ма­найх­тай бараг тэнцүү байдаг. Гэтэл Австрали 2-3 тэрбум ор­чим доллартай тэнцэх ашиг олсон байхад манайх 200-300 сая дол­лартай тэнцэх хэмжээний ашиг олсон байх жишээтэй. Татварт тоо­цогдож төлсөн нүүрсний хэм­жээ, хил гараад худалдаж байгаа нүүрсний үнэ хоёр газар тэнгэр шиг ялгаатай. Өнөөдөр төрийн томчууд нь уул уурхайд ямар нэг хэлбэрээр оролцсон. Өчнөөн зуун машин нь нүүрсний тээвэрт явж байна. Гэх мэт өнөөдөр мөнгөний уралдаан л явагдаж байгаа юм. Улс эх орны төлөө гэх сэтгэл юу ч харагдахгүй байна шүү дээ.
-Хамгийн тод жишээгээр та хэ­нийг онцлох вэ?
-Аль нэг нам, тэр энэ гэж онц­лохг­үй. Хамтарсан Засгийн га­зарт болон Засгийн газ­рын гадна маш олон этгээд бий. Өнөөгийн уул уурхайд ху­руу, хошуугаа дүр­чихсэн нө­хөд бүгд орно шүү дээ.
-Танхимынхаа үйл ажил­ла­гааг шүүмжлээд байгаа Х.Бат­тул­га сайд хүртэл нэр холбогдох уу?
-Х.Баттулга сайдын хувьд уул уурхайд ямар нэг оролцоотой гэж мэдэхгүй. Сонсоогүй. Харин мах, талх гээд хүнээ тэжээх сал­барт хөрөнгө нь илүү байдаг юм биш үү.
-Гэхдээ хамтарсан Засгийн га­­зарт байгаа учраас уул уур­хайд нэр холбогдох юм биш үү?
-Ер нь манайхан юм хэлсэн, шүүмжилсэн хүнийг боорлодог, дайрдаг. Шүүмжилдэг моод хамтарсан Засгийн газрын үед илүү газар авлаа. Мөнгөтэй хүн мөнгөө төл, хөгжмөө за­хиал гэдэг байдлаар ханддаг зар­чим үйл­чилдэг. Тэгвэл яа­гаад Х.Бат­тулга гэдэг хүн хувь хүнийхээ хувьд байр сууриа илэрхийлж болохгүй гэж. Ардчилсан Монгол орон мөн биз дээ. Үнэхээр болохгүй байгаа бодит байдлыг тэр хүн хэллээ шүү дээ. Х.Баттулгын хэлсэн ярьсныг бид хоёр гурван жил ярьсан. Энэ Засгийн газар болохгүй байна. Хийсэн бүтээсэн ажил чинь харагдсангүй. Ард түм­ний амьдрал дээшилсэнгүй. Тэр зүйлийг л Х.Баттулга дав­таад хэлчихсэн. Түүнийг хүн гай­­ха­хаар юм яриагүй, бодит байд­­лыг л ярьсан. Харин бодит байд­­лыг хэлсний төлөө түүнийг янз бү­рээр дайрч доромжилж бай­­на.
-Бодит байдал гэж чухам юуг хэлээд байна вэ?
-Жишээ нь архи, тамхины эсрэг Х.Баттулга сайд зөв л юм ярьсан. Тэгээд л өөртэй нь хол­боотой үнэн худал нь мэ­дэг­дэх­гүй өнө эртний юм сөхөж дай­раад эхэлж байна.
-Тухайн үед хэвлэлээр яриг­даад байгаа асуудалд нэр хол­богдсон тал ч бий шүү дээ. Олон нийт дэндүү сайн мэддэг түүх. Түүнийг та үгүйсгэх гээд бай­на уу?
-Үнэн худал нь бүү мэд. Хэн тогтоосон юм бэ. Шүүхийн шийд­вэр гараагүй биз дээ.
-Гэхдээ л төрсөн дүү нь 17 чингэлэг спиртийн хэрэгт хол­бог­дож ял авсан байх аа?
-Үгүй ээ. Шүүхийн шийдвэр гарч өөрөө яллагдаагүй. Хэн нэг­ний гэм буруу түүний ах дүү, ха­маатан саданд нь бас тохож бо­лох­гүй биз дээ.
-Ямартай ч хууль шүүхийн бай­гууллагад очсон хэрэг гар­сан. Тэр тухай нь ч тухайн үеийн хэвлэлээр хангалттай мэ­дээл­­сэн?
-Ямар ч айлд сахилгагүй зо­­доон, нүдээн хийгээд явдаг хүү­­хэд байдаг. Тийм нөхрийн хэргийг аав ээж, ах, дүүд нь нялзаагаад байвал Монголд хэрэг хийгээгүй хэн үлдэх вэ. Бод доо. Тэгэхээр энэ сэдвийг тэгтлээ гүнз­гий­рүүлмээргүй байна.
-Ингэхэд ЗТБХБ-ын сайд Х.Баттулга ажил хийлгэхгүй бай­на гэдэг яриаг яагаад гаргах болсон юм бол?
-Х.Баттулга сайд нэг айлын гэрт орчихоод, цай уучихаад гарч байгаа асуудал биш. Бүх л бү­тэн салбар хариуцсан сайд. Өнөөдөр шүүмжлэл хэлсний тө­лөө ингэж туйлшруулж болох­гүй. Гурван жил гаруй энэ том сал­барт зүтгэсэн хүн. Төмөр замын бодлого, аж үйлдвэрийн цог­цолбор гээд том том бод­логын чанартай асуудлыг цаа­сан дээр буулгаж  чадсан. Ярихаас хэтэрдэггүй ажлыг цаасан дээр буулгаж чадсан. Үү­нийг сан­хүүжүүлэх ажлыг нь Зас­гийн газрын зүгээс дэмжих асууд­лууд маш хангалтгүй байгаа. Тэ­гээд ажил хийе гэсэн сэтгэлээ илэр­хийлсэн байх.
-Үнэхээр ажил хийлгэхгүй бай­гаа юм бол Х.Баттулга сайд Зас­гийн газраас бас гарч болно шүү дээ. Ингэж айлын эрх хүү­хэд шиг хошуугаа унжуулж, гом­дол мэдүүлэх шаардлага байна уу?
-Тэгж хэлснийх нь төлөө тэр хүнийг яв гэж хэлж байгаа юм уу. Уучлаарай тэгвэл тэр хүн чинь өөрийн гэсэн бодолтой хүн. “Sorry” тэгвэл гарахгүй. Гарах­гүй байж байгаад эхэлсэн ажлын­хаа үр дүнг үзчихээд гаръя гэж тэр хүн бодож болно шүү дээ. Зас­гийн газар хэн нэгний өмч биш. Засгийн газрын гишүүн ка­бине­таа шүүмжилснийхээ төлөө га­раад байдаг шүүлтүүр зарчим гэж байхгүй. Дахин хэлэхэд Зас­гийн газар Монголын ард түм­ний өмч. Ард түмэнд үнэн үг хэлсэн хүн буруудах ёсгүй. Яа­хаа­раа ард түмэнд үнэнийг хэл­сэн хүн засаг төрөөс гарах ёстой юм бэ. Тэгээсэй гэдэг хүсэлтэй хүн олон бий. Ер нь бол дураараа ааш­лаад ямар ч хяналтгүй шүүмж­лэлгүй дур зоргоороо тө­рийн зөөлөн сэн­тийд тонгочих хү­сэл хар мянга бай­гаа. Тийм хүмүү­сийн хүс­лийг хангаад байх шаард­ла­га­гүй.
-Ингэж шүүмжилж байгаа нь нөгөө талаараа АН-ын рей­­тинг өндөр байгаа учраас ган­цаар­чилсан тоглолтуудыг дөвийл­гөөд байгаа юм биш үү?
-Шулуухан хэлэхэд АН-ын рейтинг өндөр биш, муу байгаа. Судалгаа гэж баахан дуулиан т­ари­лаа шүү дээ. Түүн дээр АН 16 хувьтай гэсэн байсан.
-Түүнээс өндөр хувийг танай на­мын гишүүд хэлж байсан. Өөр бусад судалгааг үндэслээд 25 хувьтай байгаа гэж байсан?
-Тэр тусмаа 25 хувь ч муу. Жишээ нь АН 30 орчим хувьтай явдаг нам. Дунджаар хоёр намын рей­тинг нийлээд 50 хувиас доош авч байсан тохиолдол байдаггүй. Тэгэхээр нийт сонгогчид иргэ­дийн 50 хувийн дэмжлэг авч чадахгүй байна. Хоёр нам  ний­лээд шүү дээ. Хоёулаа нийлээд 50 хүрэхгүй байж яаж олонх болж,  сонгуульд ялна гэж бай­гаа юм бэ.  Гайхуулах юм байх­­гүй. Намын ажлаа сайж­руу­лах, рейтинг дотоод зохион бай­гуу­лалтаа анхааръя, энэ намыг амьд байлгая гэсэн тэр хүмүүсийн хүсэл зорилго  биелнэ. Ингэж хэлсэн хүнийг сандал суудалд са­наар­хаж байна гэж хардаад байх юм бол хэн шүүмжлэх юм бэ. Шүүмжилсэн бүхнийг хардаад байх хэрэггүй.
-Үнэхээр танайхан намынхаа даргад сэтгэл хангалуун бус байдаг бололтой. Нөгөө талдаа Н.Ал­танхуяг даргыг АН гэдэг олон бүлэглэл фракцийн тэнц­вэр­тэй байдлын алтан дунджийг олж зангидаж чадаж байгаа гэж бод­дог шүү дээ?
-Ний нуугүй хэлэхэд Н.Ал­тан­хуяг бол хөдөлмөрч хүн. Ха­рам­салтай нь том харж чаддаггүй. Зөвхөн нэг фракцийн эрх ашийг хангах гэж  зүтгэдэг. Бүх л бүтэн намын дарга бусад фракциа хаячихаад зөвхөн нэг фракцийн эр ашгийг хангахын тулд гал то­гооны ажил хийх ёсгүй л байх­гүй юу. Зөвхөн Алтангадас фрак­цид байгаа хүмүүсийг ажилтай болгох, тэр фракцид байгаа хү­мүүсийг дээш нь татах гэж АН-ын дарга болоогүй юм байгаа биз дээ. Нийт намыг өөд нь татах гэж, намаа зохион байгуулж зөв удирдаж явах ёстой. Түүнээс  аль нэг фракцийн талд явах нь буруу. Шулуухан хэлэхэд одоо төрийн албанд АН-аас томилогдсон гээд албан тушаалтнуудыг аваад үзээ­рэй. Бараг 80-90 хувь нь Ал­тан­гадас фракцийнх.
-Танд гомдолтой байна уу. Гэхдээ Н.Алтанхуяг дарга нам доторх бүлэглэлүүддээ сайдын сууд­лыг тэнцүү хуваарилсан. Энэ нь танд чамлалттай байгаа юм уу?
-Таван хүний амиар сольсон таван сайдын суудал уу. Чааваас даа. Тавхан сайдын суудал шүү дээ. Яагаад тэнцвэртэй хуваа­ри­лалт гэж.
-Бүлэглэл фракцдаа албан тушаалын бялууг тэгш хуваа­рил­сан шүү дээ?
-Сайдын суудал гэж айхтар хуваагаад сүйд болох зүйл биш. Фракциудаас Х.Баттулга л сай­дын суудалд очсон. Өөр хэн бай­гаа юм бэ. Ер нь АН Засгийн газарт ордог нь туйлын буруу.
-Нэгэнт хэдэн жил хам­тар­чихсан учраас яалт ч үгүй Зас­гийн газрын ял гавьяаг хамтдаа үүрцгээх болно шүү дээ?
-Үүрдэг нь үүрнэ биз. Би анхнаасаа эсрэг байсан. Цаашдаа ч эсрэг байна. Энэ үгээ хаана ч хэл­нэ.