Хөрөнгө оруулагчид ба технологийн шинэчлэл

Уул уурхайн 95 жилийн ойн хүрээнд “Эрдэнэт үйлдвэр” компани “Хамтын ажиллагаа ба хөрөнгө оруулалтын боломж” олон улсын бизнес форумыг амжилттай зохион байгууллаа. Эдийн засгийн бизнес форумаар “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийг тойрон хэлэлцэж, тус үйлдвэрийн ирээдүй, эдийн засгийн үр өгөөж, олон улсын хөрөнгө оруулалт, уул уурхайн салбарын хууль, эрх зүйн орчин, эрдэс баялгийн нөөц, техник технологийн шинэчлэлийн талаар санал солилцон цаашдын зорилтыг тодорхойлж шийдвэр гаргах юм. Өөрөөр хэлбэл, орчин үеийн уул уурхайн салбарын дэвшилтэд технологи, бүтээмж инновацийн шилдэг туршлагыг “Эрдэнэт үйлдвэр”-т нутагшуулах боломжийг бүрдүүлэх юм. Ингэснээр үйлдвэрлэлийн өртөг зардлыг бууруулах, эдийн засгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх гарц хайж буйгаа зохион байгуулагчид онцоллоо.

Энэ удаагийн бизнес форумд УИХ болон Засгийн газрын гишүүд, УУХҮЯ-ны төлөөлөгчид, гадаад дотоодын 200 гаруй зочид оролцсон. Түүнчлэн гадны 15 орны 40 орчим компанийн хөрөнгө оруулагчид чуулсан юм. Энэ үеэр “Монгол зэс” корпорацийн ТУЗ-ийн дарга М.Мөнхбаатар “Эрдэнэт үйлдвэрийн тухайд тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл хийх шаардлагатай. Мөн хүдэр дэх зэсийн агууламж буурч байгаа учраас бүтээгдэхүүний зарцуулалт харьцангүй тогтвортой байна. Түүнчлэн компанийн зөв засаглалыг бай­гуу­лан ажиллаж байна. Өнгөрсөн онтой харьцуулахад 400 гаруй нээлттэй тендерийг зарлан ханган нийлүүлэгчийг сонгон шалгаруулж байгаа. Ингэснээр дотоодын үйлд­вэрлэлээ дэмжин, үндэсний үйлдвэрийн бараа бүтээгдэхүүнийг тэргүүн ээлжинд худалдан авахыг зорьж байна” хэмээн илтгэлдээ дурдсан юм.

“МОТОР”-ЫН ТОСОЛГОО ДУТСАН УУЛ УУРХАЙН САЛБАР

Манай улсын эдийн засгийн тамир, тэнхээг энэ салбар тэтгэдэг гэдэгтэй хүн бүр санал нийлдэг. Тэгэхээр тэргүүлэх чиглэлийн салбараа хэрхэн дэмжиж, хөгжүүлэх вэ гэдэг тулгамдсан асуудлын нэг болохыг салбарын мэргэжилтнүүд хэлж байна. Учир нь эдийн засаг чадавхжихийн хэрээр уул уурхайн салбарыг гоочилдог муу зуршлаа монголчууд гээх цаг болсныг ч мөн энэ үеэр ярилцаж байв. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ өссөн үеийнхээ орлогыг хуримтлал үүсгэхгүйгээр зарцуулснаас үүдсэн уршгийг бид амсч буй. Тиймээс тэнхээтэй байх үедээ хуримтлал үүсгэх хэрэгтэйг оролцогчид онцолж байлаа. Нөгөөтэйгүүр, орлого төвлөрч байх үед өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, газар тариалан, хөдөө аж ахуйн салбартаа шингээн хөтөлгөө морьтой болох шаардлага тулгарсныг УУХҮЯ-ны сайдын зөвлөх Д.Цогтбаатар хэллээ. Түүнчлэн гадны хөрөнгө оруулагчдыг үргээхгүй байхыг ч мөн тэрээр сануулав. Уул уурхайн салбар нь Монгол Улсын хувьд “мотор” гэж тодорхойлж болно. Тиймээс машины мотор ажиллахаа больвол таг зогсдогтой адил уул уурхайгаа зогсоочихгүй байхын тулд тосолгоо шаарлагатай болсныг эрдэмтэд ярьж байна. Харин энэ моторын арчилгаа нь техник технологийн шинэчлэл гэдгийг хөрөнгө оруулагчид хэлэв.

Мөн салбарын тогтолцоог сайжруулах учиртайг УУХҮЯ-ны сайдын зөвлөх М.Дагва хэлж байна. Тэрээр “Салбарын хууль эрх зүйн орчныг төгөлдөржүүлэх хэрэгтэй. Уул уурхайн компанийн өрсөлдөх чадварыг сайжруулахын тулд дэд бүтцийн асуудлыг шийдвэрлэх нь зүйтэй. Түүнчлэн байгаль орчны асуудал ч мөн тулгамдаж байгааг анхаарах ёстой. Эдгээр асуудалд дүгнэлт хийн гарах гарцын талаар хөрөнгө оруулагч болон эрдэмтэн мэрэг­жилтнүүдтэйгээ ярилца­ж байна” хэмээв.

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАГЧИД МӨНГӨӨ ХАЛААСЛААД ИРЖЭЭ

Хөрөнгө оруулалтын боломжийг эрэлхийлэн зохион байгуулсан тус чуулганд гадны 40 гаруй компанийн төлөөлөл болон дотоодын хөрөнгө оруулагчид ч мөн чуулсан. Ингэхдээ хөрөнгө оруулж болох уу гэдгийг сонирхож биш, хөрөнгө оруулах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлж байснаараа чуулга уулзалтын онцлог оршиж буйг зохион байгуулагчид хэлэв. Тухайлбал, “Мехлопат” компани Английн “ММD” брэндийн бүтээгдэхүүнийг “Эрдэнэт үйлдвэр” компанид санал болгож байв. Өөрөөр хэлбэл, “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн сүүлийн 15 жилийн ажлын төлөвлөгөөнд конверийн системийг байгуулахаар тусгасан. Тиймээс тус брэндийг санал болгохоор ирсэн байна. “ММD” брэнд нь чулуулгыг гүн шатлалтайгаар бутал­дагаараа онцлог гэдгийг Мехлопат” компанийн борлуулалтын менежер П.Пүрэвсүх хэллээ.

Чуулганд хөрөнгө оруулагчид оролцохдоо сонирхож биш хамтарч ажиллахыг хүсч байгаа нь өмнөх чуулгануудаас давуу талтай болж буйг Монгол Улсын анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат онцолсон юм. “Энэ удаад 15 орны компани оролцож байна гэсэн мэдээлэл авсан. Гэхдээ тэд технологиороо өрсөлдөн “Эрдэнэт үйлдвэр” компанитай хамтарч ажиллахаа илэрхийлж байгаа нь олзуурхууштай” гэв. Манай улсын хувьд хамтарч ажиллах, худалдан авалт хийхдээ тендер зарлан хамгийн бага үнэ санал болгосныг нь сонгодог нь буруу тогтолцоо гэдэг. Харин хамтарч ажиллахдаа нэг төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчидтэй уулзан хамгийн сайн чанартай, технологийн дэвшлийг ашиглаж болохуйц төхөөрөмж болон үйл ажиллагааг сонгох нь зүйтэй хэмээн форумд оролцогчид онцолж байлаа.

ШИНЭЧЛЭЛИЙГ ЭРЭЛХИЙЛСЭН ЧУУЛГАН

“Эрдэнэт үйлдвэр” компанийн тухайд уурхайгаас олборлож буй хүдэр дэх зэсийн агууламж буурч байгаа учраас технологийн дэвшлийг ашиглахыг эрэлхийлэх нь зүйн хэрэг. Хэдийгээр насжилт нь буурч байгаа гэдэг ч энэ нь явах ёстой замаараа зөв явж байгаа хэмээн мэргэжилтнүүд сануулсан юм. Харин цаашид урт хугацаанд ажиллахын тулд дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэн гарах зардлыг бууруулах нь зүйтэй. Үүний тулд гадны хөрөнгө оруулагчидтай хамтран сайн чанарын техник ашиглах нь зөв сонголт болж буй.

“Эрдэнэт үйлдвэр” компани өөрт тулгарсан асуудлыг дэлхий даяар зарлаж байгаа нь зөв шийдэл болсныг энэ удаагийн форумд оролцогч хөрөнгө оруулагчдын оролцооноос харж болно. Оролцогчдын ярьж буй “Техник, технологио танилцуулж, мөнгөө халааслаад ирсэн хөрөнгө оруулагчдын уралдаан” үүнийг нотолж байлаа.

“Эрдэнэт үйлдвэр” 15 жилийнхээ хөгжлийн үндсэн чиглэлийг тодорхойлон түүнийг хэрэгжүүлэх арга замыг эрэлхийлэн, хамтын ажиллагааны чуулганыг зохион байгуулсан аж. Хүдрийн нөөцөө ойролцоогоор 60 жил ашиглахаар үндсэн чиглэлдээ тусгажээ. Ингэхдээ мөчлөгт урсгалт тээврийн технологи нэвтрүүлэн ажилласнаар өртөг буурна хэмээн хөрөнгө оруулагчдад танилцуулсан юм. Түүнчлэн баяжуулах фабрикынхаа хүчин чадлыг 35 сая тоннд хүргэхийн тулд хагас өөрөө нунтаглалтын шинэ шугам барьж, хөвүүлэн баяжуулах хэсгийнхээ техникийг шинэчлэх шаардлагатай байгааг хэлэв. Мөн уусган баяжуулах үйлдвэр, зэсийн баяжмал хайлуулах, боловсруулах үйлдвэр, засвар механикийн завод, хаягдлын аж ахуйн өргөтгөл шинэчлэл гээд хийхээр төлөвлөсөн ажлуудаа хөрөнгө оруулагчдад танилцуулсан нь төлөөлөгчдийн сонирхлыг татсан юм. Цаашилбал, “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн техникийг шинэчлэх цаг болсныг үйлдвэрийн хамт олон, удирдлагууд хэлж байв. Тиймээс шинэчлэлийг эрэлхийлж олон улсын хөрөнгө оруулагчдыг урьсан аж. Эвдрээгүй юмыг засах гэж битгий оролд хэмээн барууныхан ярьдаг байна. Харин монголчууд “Эдээрээ оролдвол эвдэхийн тэмдэг” гэдэг. Тэгэхээр 39 жилийн турш бүтээн байгуулсан үйлдвэрийнхээ насыг уртасгахын тулд цус сэлбэхийг зорьсон “Хамтын ажиллагаа ба хөрөнгө оруулалтын боломж” олон улсын чуулган гадны хөрөнгө оруулагчдыг уралдуулсан нь цаг үеээ олжээ хэмээн салбарын мэргэжилтнүүд цохон тэмдэглэж байна. Монгол Улсын “Саалийн үнээ” урт удаан настай, ашиг орлого арвинтай байг ээ.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

Д.ОЮУНЧИМЭГ