Аадар (Өгүүллэг)

I
Навчис ямар ч хөдөлгөөнгүй болсон тул удахгүй бороо орно гэдгийг Биби ч мэдэрч байлаа. Эрх тэгш байдлыг эрхэмлэдэг эцэг хүний ёсоор бяцхан хүүтэйгээ ч ялгаагүй яриа хөөрөө өрнүүлдэг Бобиной хүүгийнхээ анхаарлыг баруунаас сэм довтлох дүнсгэр бараан үүл, тэнгэр дуугарах аймшигтай чимээнд хандуулав. Тэр хоёр Фрийдхаймерын мухлагт байлаа. Бороо намдтал тэндээ саатахаар шийдэв. Хоёул мухлагийн үүдэнд хоосон торхон дээр суулаа.

Дөрвөн настай, ухаалаг дүртэй Биби нүдээ цавчлан, “Ээж одоо айна даа” гэв.
Бобиной хүүгээ тайвшруулан “Ээж нь хаалгаа хаачихна. Сильви ч өнөө орой ээжид нь туслах биз” гэлээ.
Биби жингэсэн дуугаар “Үгүй ээ. Сильви илэхгүй. Тэл өчигдөл ээжид туслаагүй юм чинь,” гэв.
Бобиной лангуу руу очиж, эхнэр Каликстагийнхаа хамгийн дуртай лаазтай сам хорхойг авав. Улмаар сууж байсан торх руугаа эргэж ирээд, борооны өмнөх хуй салхи дүвчигнэж байх зуур лаазтай сам хорхойгоо барьсаар суулаа. Хуй салхи модон мухлагийг ганхуулж, хол тариан талбай дахь анжисыг булга татах шиг санагдав. Биби хүү бяцхан гараа аавынхаа өвдөг дээр тавиад огт айхгүй байлаа.

II
Каликста ч мөн гэртээ ер айхгүй байлаа. Тэр цонхны дэргэд суугаад анхаарлаа төвлөрүүлэн оёдлын машинаараа юм оёж байсан юм. Ихэд завгүй байсан болохоор угаасаа хүчтэй аадар бороо орох гэж буйг ч анзаарах сөхөөгүй байв. Гэнэт ихээр халууцаад, нүүрэн дээр бурзайсан хөлсөө арчих гэж түр зогсосхийлээ. Чээжээрээ бариу, доогуураа нэлхгэр цагаан даашинзныхаа хоолойн товчийг мултлав. Гадаа харуй бүрий болсон байхыг хараад аадар айсуйг ойлгон яаравчлан босож цонх, хаалгаа хаахаар явлаа.

Бобиной гадуур гарахдаа өмсдөг хувцсыг хатаах гээд гадаах жижиг тагтан дээр тавьсан ажээ. Каликста бороо орохоос өмнө тагтан дээр өлгөсөн хувцсаа хураахаар яаран гадагш гарав. Гадагш гарав уу үгүй юү морь унасан Элси Лабалиер хаалган дээр иржээ. Каликста хүнтэй гэрлэснээсээ хойш түүнийг тун ховор харсан, хоёулахнаа уулзсан удаа огт үгүй. Бүсгүй нөхрийнхөө хүрмийг барьсаар харж зогслоо. Том том бороон дуслууд унаж эхлэв. Элси тахианууд багтаж ядан шахцалдсан хороон дотор морио оруулж аргамжив. Саравчтай хорооны буланд анжис, борной тавьсан байлаа.

Элси “Каликста, бороо намдтал танай тагтан дор зогсоод хүлээж болохсон болов уу?” хэмээн асуув.
“Ор л доо, ноён Элси.”

Элси, бүсгүй хоёрын дуун зүүдэндээ ярьж буй мэт хачин гарав. Бүсгүй Бобинойн хантаазыг шүүрч авлаа. Элси үүдний тагт руу гарч ирээд, гэнэтийн хүчтэй салхинд хийсэх гэж буй Бибигийн сүлжмэл цамц, өмдийг барьж авав. Элси гадаа тагтан дээр хүлээсэн ч яах вэ гэсэн ч удалгүй тагтан дээр байх, гадаа байх хоёрт ямар ч ялгаа үгүй нь тодорхой болов. Бороо тагтны хажуугаас нэвт орж эхлэхтэй зэрэг тэр дотогш ороод хаалгыг хаалаа. Гаднаас орж ирэх борооны усыг хаахын тулд хаалганы доогуур ямар нэг юм эвэх хэрэгтэй болов.

Каликста шуудай хуйлангаа “Хөөх! Ямар сайхан орж байна аа! Сүүлийн хоёр жил ийм хүчтэй аадар бороо ороогүй юм байна” гэж уулга алдав. Элси хаалганы доогуур хуйлсан шуудай жийрэглэхэд нь бүсгүйд туслав.
Таван жилийн өмнө хүнтэй гэрлэснээсээ хойш бүсгүй бага зэрэг махлажээ. Гэхдээ цовоо цойлгон хэвээр аж. Цэнхэр нүд нь хүний хараа булаасан хэвээр, шаргал үс нь салхи бороонд задраад чих, шанаан дээгүүр нь тарж мушгирсан байлаа.

Бороо ямар ч байсан аргыг нь олоод дотогш үер буулгана даа гэж сүрдүүлэх шиг намхан чулуун хавтан дээврийг хамаг хүчээрээ балбана. Тэд хоол ч иддэг, зочид ч хүлээн авдаг, багаж хэрэгслээ ч байрлуулдаг өрөөнд бууцгаажээ. Энэ өрөөний хажуугийн унтлагын өрөөнд бүсгүйн орны хажууд Бибигийн буйдан буй. Хаалга нь нээлттэй өрөөн дотор хөшгийг нь хаасан сүртэй том цагаан ор бүдэг бадаг, учир битүүлэг харагдана.
Элси савладаг сандал дээр унаад өгөв. Каликста санаа нь зовсон байртай түрүүхэн оёж байсан даавуун бүтээлгээ шалан дээрээс авлаа.

Бүсгүй “Энэ янзаараа ороод байвал, Dieu sait, далан үерлэх байх даа!” гэв.
- Далан үерлэвэл яана гэж?
- Яах юу байх вэ! Бобиной, Биби хоёр гадуур яваа, Фрийдхаймерын мухлагаас гарч амжаагүй гэж л найдъя!
- Тэгж л найдъя, Каликста. Бобиной шуурганаас зугтахаа мэдэх ухаантай гэж найдъя.

Бүсгүй босоод цонхны хажууд зогслоо. Царай нь ихэд шаналсан төрхтэй байв. Чийгтэж, уур болсон цонхоо арчлаа. Цонх нэлээд халсан байв. Элси ч босоод бүсгүйн ард зогсон мөрөн дээгүүр нь гадагш харлаа. Бороо хувингаар цутгах мэт орсоор, холын жижиг бүхээг усан дунд сүүмийн үзэгдэгдэхтэй үгүйтэй болж, ойн төгөл саарал манан дунд далд орсон байв. Тэнгэрт цахилгаан тасралтгүй цахина. Тариан талбайн хажуугийн нангиад жимсгэний модон дээр аянга буув. Эргэн тойронд тод гэрэлтээд, тэнгэр дуугарах чимээ гэр дотор цуурайтлаа.

Каликста айж хашгиран нүдээ гараараа халхлаад гуйвсаар арагш ухрав. Элси гэнэт өөрийн мэдэлгүй гараа урагш болгон бүсгүйг тэврээд өөр рүүгээ татжээ.

Бүсгүй “Bonte, аянга одоо гэр дээр буух нь” гэж хашгираад, Элсигийн тэврээс мултарч, цонхны хажуугаас холдов. “Биби хаана байгааг мэддэг ч болоосой!” Биеэ барьж дийлэхгүй байлаа; хаа нэг газар суух ч сөхөө байсангүй. Элси бүсгүйн мөрөөр тэврээд царай руу нь харав. Юм бодолгүй тэврэн авах тэр мөчид бүсгүйн чичрэх бүлээн бие хуучны хайр сэтгэл, хүсэл тачаалыг нь сэргээсэн байлаа.

Залуу эр “Каликста, битгий ай,” гэв. “Айх хэрэггүй. Танай гэр аянга буухааргүй намхан, тэгээд ч эргэн тойронд өндөр мод олонтой. За, одоо тайвшир! Алив, тайвшир даа.” Бүсгүйн хөлөрсөн халуун нүүр рүү унжсан үсийг арагш нь илэв. Бүсгүйн уруул улаарч ягаараад, анар жимсний үр шиг чийгтсэн байлаа. Цагаан хүзүү, түхийсэн сэргэр хөхийг нь хараад хархүүгийн сэтгэл үймэрчээ. Бүсгүй түүн рүү харахад тунгалаг цэнхэр нүдэн дэх айдас нь хулжиж, түрхэн зуурын дур тачаалын оч гялсхийх шиг болов. Хархүү бүсгүйн нүд рүү харав. Одоо түүний уруулыг үнсэхээс өөр аргагүй болжээ. Санаанд нь Эсампшен хот орж ирлээ.

Дур тачаалдаа дийлдэн хоолой нь чичирч, “Каликста, чи Эсампшеныг санаж байна уу?” гэж асуув. Тийм ээ! Бүсгүй санаж байв; Эсампшенд залуу эр түүнийг бараг юу ч мэдрэхгүй болтол нь үнсээд л үнсээд байж билээ. Тэгээд бүсгүйг мартах гэж тэндээс зугтаахаас өөр аргагүй болсон сон. Бүсгүй тэр үед тийм гэнэн хонгорхон байгаагүйсэн бол Элси түүнийг тэгж үнсэхгүй байсан. Тийм дур тачаалтай байсан болохоор л ер хамгаалалтгүй мэт байдал нь өөрт нь хамгаалалт болсон. Энэ хамгаалалтын өмнө залуу эрийн ёс жудаг өвдөг сөхөрсөн билээ. Харин одоо бүсгүйн уруул, цагаан хүзүү, түүнээс ч цагаан хөх нь ямар ч хориггүй амталж болохоор харагдана.

Нижигнэн асгаж цутгах аадрыг тоохоо больж, хархүүд чанга гэгч тэврүүлсэн бүсгүй тэнгэр хүчтэй дуугарахыг сонсоод инээд алдав. Бүсгүй бүдэг харанхуй, нууцлаг өрөөнд яг шинээр олсон зүйл шиг харагдана; дээр нь хэвтсэн буйдан шигээ хас цагаан. Ертөнцөд мэндэлсэн шалтгаанаа анх олж нээсэн эрүүл чийрэг, уян хатан бие нь нарны, анхилуун үнэр, амьсгалаа үхэлгүй ертөнцөд тараан түгээгээч гэж урин дуудсан цайвар шаргал сараана цэцэг шиг байлаа. Бүсгүйн ямар ч хуурамч зүйл үгүй дур тачаал өмнө нь хэзээ ч мэдэрч байгаагүй мэдрэхүйн гүнд нэвтэрч бадран ассан цайвар дөл шиг аж.

Хархүү бүсгүйн хөхөнд хүрэн алдахад хоёул залуу эрийн уруулаар дамжин хөөрч дэврэх дур хүсэлдээ биеэ тушаацгаав. Бүсгүйн уруул амтлаг балын охь мэт ажгуу. Хархүү бүсгүйтэй нэгдэн нийлэхэд тэд хоёул амьдралын нууцын хамгийн гүнд бахардан унасан байдалтай байлаа.
Залуу эр зүрх нь хүчтэй дэлсэхийг чагнан, амьсгаагаа даран хөдлөх сэхээгүй гайхаж алмайрсан байдалтай бүсгүйн дээр хэвтэж байв. Бүсгүй нэг гараараа залуу эрийн толгойг тэврээд духыг нь зөөлөн үнсэнэ. Нөгөө гараараа булчинлаг мөрийг нь тайвшруулан илнэ.
Тэнгэр дуугарах чимээ холдон бүдгэрчээ. Бороо зөөлөн шивэрч тэр хоёрын нойрыг хүргэнэ. Гэвч тэд борооны ийнхүү урин дуудахыг дагаж зүрхэлсэнгүй.

III
Бороо намджээ. Нар гялалзсан ногоон ертөнц рүү тусаж, тэрхүү ногоон ертөнцийг эрдэнэсийн хосгүй өлгий болгон хувиргав. Каликста гадаа тагтан дээрээ зогсоод мориндоо мордон явж буй Элсиг харж байлаа. Элси эргэж хараад, царайгаа гялалзуулан бүсгүй рүү инээмсэглэв; бүсгүй ч хөөрхөн эрүүгээ дээш өргөөд чангаар инээд алджээ.

Бобиной, Биби хоёр ус нөөцлөх том торхны дэргэд очиж, толгой түрийгээ угаалгүй гэрийн зүг сажилж явлаа.
“Биби минь дээ, ээж чинь чамайг хараад юу гэх бол? Ичмээр юм! Чи нөгөө сайн өмдөө өмсөхгүй дээ. Хар даа! Цамцны захан дээр чинь шавхай болчихож! Цамцны захан дээрээ шавхай болгоно гэж байх уу даа, ер нь! Би урьд өмнө чам шиг ийм хүүхдийг ер харж байсангүй!” Биби үнэхээр өрөвдмөөр харагдаж байв. Бобиной хүүтэйгээ шавартай зам, нов нойтон тариан талбайгаас гарч ирсэн гэдгээ нуухыг хичээж байлаа. Нэг мөчир аваад Бибигийн нүцгэн хөл, гутлын шавар шавхайг цэвэрлэснийхээ дараа өөрийн богино түрийтэй ажлын хүнд гутлынхаа шаврыг мөн унагав. Дараа нь хэтэрхий цэвэрч гэрийн эзэгтэйтэй уулзахаар сэтгэл санаагаа бэлдэн арын хаалгаар болгоомжтой гэгч орлоо.

Каликста оройн хоолоо бэлдэж байв. Ширээгээ хэдийнэ засчээ. Гал дээр кофе буцалгаж харагдана. Тэднийг гаднаас орж ирмэгц даруй үсэрч босов.

“Ашгүй дээ, Бобиной! Хүрээд ирлээ шүү! Бүр санаа зовчихлоо. Борооны үеэр хаана байсан юм бэ? Биби минь, нороогүй биз дээ? Зүгээр биз?” Бибиг даруй цээжиндээ наан учиргүй үнсэв. Каликста яажшуухан явж ирсэнийг нь мэдэх гэж нөхөртөө хүрээд аав, хүү хоёр эсэн мэнд хүрч ирсэнд баярлаж буйг хараад Бобиной замын турш хэрхэн шалтаг тоочихоо, яаж уучлал гуйхаа бодсоноо даруй мартжээ.

Бобиной хажуугийн том халааснаасаа лаазтай нөөш гаргаж ирэн ширээн дээр тавингаа “Каликста, би чамд сам хорхой авчирсан” гэв.
“Сам хорхой! Бобиной минь, чи ч сайн хүн юм аа!” гээд бүсгүй нөхрийнхөө хацар дээр үнсэхэд нөхөр нь хариуд нь “J’vous reponds. Өнөө орой сайхан найрлана аа! Сайхан найрлана!” гэв.
Бобиной, Биби хоёрын сэтгэл тайвширч, баяр хөөр болцгоов. Гурвуул ширээндээ суугаад хүн бүрт, бүр тэртээх Лабалиерийнхэнд ч сонсогдохуйц чангаар инээлдэж гарчээ.

IV
Элси Лабалиер тэр үдэш эхнэр Кларисдаа хайрын захиа бичив. Энэрэл хайрын үгээр дүүрэн сайхан захиа. Эхнэртээ “Яарах хэрэггүй, Билаксид байх нь түүнд болон хүүхдүүдэд нь таалагдсан бол тэндээ дахиад нэг сар байгаарай” гэжээ. Тэр өөрөө сайн; хэдий тэднийгээ санаж байгаа ч гэр бүлийнх нь эрүүл мэнд, аз жаргал түүнд хамгаас чухал учир хол тусдаа байхыг дахиад жаахан ч болов тэсэж, тэсвэрлэж чадна гэсэн байлаа.

V
Кларисын хувьд тэр нөхрийнхөө бичсэн захиаг аваад баярласан нь мэдээж. Тэр өөрөө болон хүүхдүүд нь цөм сайн байв. Тэнд байх таатай; хуучин найз, танилуудаас зарим нь тэнгисийн тохойд иржээ. Гэрлэснээсээ хойш анх удаа ганцаар аян замд гарсан нь охин байх үеийн эрх чөлөөгөө дахин мэдрэхэд хүргэжээ. Гэлээ ч нөхөртөө үнэнч тэрбээр гэр бүлийн дотно амьдралдаа буцаж орохыг юу юунаас илүүтэй хүснэ.
Ийнхүү аадар бороо намжиж, бүгд аз жаргалтай байлаа.

Кэйт Шопен
Эх сурвалж www.wikimon.mn