XХI зууны хамгийн том кибер дайралтууд

ХХI зуунд компани аж ахуйн нэгж төдийгүй интернет хэрэглэгчид, улс гүрний аюулгүй байдалд  хамгийн их хөнөөл учруулдаг гэмт хэрэг нь кибер дайралт буюу интернетийн халдлага болж байна.  Ийм гэмт хэрэг дэд бүтцийн зарим хэсгийг жагсаалаас гаргах төдийгүй бүхэл бүтэн систем сүлжээг ажилгүй болгож чадна. Ийм ч болохоор хөгжингүй орнууд үүнээс хамгаалах гэж тусгай салаа, бүр мэргэжлийн алба байгуулж байна. Харин сүүлийн долоон жилд гарсан хамгийн аюултай кибер дайралтыг Жоржтауны их сургуулийн поктор Тавиш Вайдя дараах байдлаар нэрлэжээ.

“Аврора” ажиллагаа. 2009 он 

Хятадын кибер гэмт хэрэгтнүүд америкийн интернетийн томоохон компаниуд болон “Google” компанийн ихэнх хэсэгт халдсан. Үүнийг Хятадын ардын чөлөөлөх армийн ойрын тусгай бүтэц санаачилсан гэдэг. Хагас жилийн хугацаанд “Аврора” ажиллагаа “Juniper Networks Rackspace”, “Northrop Grumman”, “Adobe Systems”, “Morgan Stanley”, “Yahoo”, “Google” компаниудын сүлжээнд ихээхэн хохирол учруулсан байна.

Үйлчилгээ үзүүлэхээс татгалзав. 2009 он

2009 оны зун Өмнөд болон Умард Солонгосын улс төрийн харилцаа эрс муудлаа. Хэргийн гол нь Өмнөдийн засгийн газар банк болон мэдээллийн сайтад нь умардынхан халдсанаас болсон байна. Энэ кибер халдлагад Өмнөдийн Ерөнхийлөгч, парламент, хэвлэл мэдээллийн гол гол байгууллага, Батлан хамгаалах яам, томоохон банкнуудын 20 орчим сайт өртсөн байна.
Америкийн тусгай албадын таамаглалаар энэ том дайралтыг сүлжээнд вирус халдварлуулах замаар хийжээ.

Ghost Net, 2009 он 

Энэ онд бас дэлхийн 100 гаруй орон дахь дипломат болон олон улсын байгууллагын интернетийн сүлжээнд тагнуулын томоохон сүлжээнээс халдсан явдал гарсан. Энэ вирус Төвдийн нүүдлийн Засгийн газрын албан байрны нэг компьютерт гарч АНУ болон Хятадын мужуудад байдаг гол дөрвөн серверээр дамжин тархсан байна.
Халдлагын гол зорилго нь мэдээж тагнуул хийх, нууц мэдээлэл олж авах. Хамгийн эхлээд Далай ламын шуудангийн хайрцгийг эвдэлсэн. Хакерууд нууц материалууд хулгайлснаас гадна сүлжээнд дүрс бичлэгийн камер, микрофон байрлуулсан гэдэг. Электрон шуудангаар дамжуулан компьютеруудыг халдварлуулж, хүмүүсийн шууданд нэвтрэн тэдний мэдээллийг цуглуулсан.

Иранд зориулсан америк өт. 2010 он

Израиль, АНУ-ын тусгай албадын санаачилсан “Stuxnet”  нэртэй энэ кибер халдлага энэ зууны томоохон халдлагад зүй ёсоор орно. Гэхдээ америк, израилыг эхлүүлсэн гэдэг нь өнөө болтол яг албан ёсоор тогтоогдоогүй ч ираны цөмийн хөтөлбөрийг тагнах зорилготой байсан гэдэг. Stuxnet вирус Ираны компьютерийн 60, индонезийн 20, Энэтхэгийн компьютерийн 10 хувийг жагсаалаас гаргасан.

АНУ-ын санхүүгийн систем рүү дайрсан нь. 2014 он

Энэ  халдлагаар сүлжээний 80 сая хэрэглэгчийн  дансанд нэвтэрсэн байна. Үүнээс болж “JP Morgan Chase” банк асар том хохирол амсч, нэр хүнд нь шалдаа буутал унасан байна. Гэмт хэрэгтнүүд банкны маркетингийн үйлчилгээтэй холбоотой мэдээллийг хулгайлсан нь ийм байдалд хүргэсэн.
Хожим нь энэ хэрэгт сэжиглэж АНУ-ын тусгай албад израилын гурван хүнийг баривчилсан байдаг.

“Carbanak” 2015 он

2015 онд кибер халдлага олон гарсан. Үүний нэг нь болох “Carbanak” дайралтад АНУ-ын санхүүгийн 100 гаруй байгууллага өртөж тус бүрийнх нь алдагдал 1.5-10 сая долларт  хүрсэн юм.
Хакерууд хэрэглэгчдийн мэдээлэл рүү орж гэр бүлийн хууран мэхлэлтээс эхлээд өчнөөн олон зүйлийг задалсан гэдэг. 2015 оны зун нь АНУ-ын боловсон хүчнүүдийн мэдээлэлд орж 20 сая хүний мэдээллийг дэлгэсний дотор төрийн болон цэргийн албан хаагчид байсан.

Кибер дайралт. 2016 он

Энэ оны эхнээс гарсан кибер дайралтын 70 хувь нь дөрвөөс илүү цаг үргэлжлээгүй гэсэн баримт байна. Хамгийн урт нь долоо хоног, оны сүүлчээр гарсан халдлага бараг 14 хоног үргэлжилсэн байдаг.
Шинжээчид кибер халдлага улам төвөгтэй нарийн болж тодорхой зорилготой болж байгаа гэж үзэж байна. Хакерууд WordPress баз дээр суурилсан сайтуудыг жагсаалаас гаргахыг оролдож байна. Ялангуяа ОХУ нь кибер халдлагад өртдөг хамгийн гол орон болж байна. Үүний зэрэгцээ Хятад, Өмнөд Солонгос, АНУ ч хакеруудын гол бай болж байгаа юм.

2016 оны хамгийн дуулиантай кибер дайралт гэж АНУ-ын Ардчилсан намынхан өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оросууд сонгуулийн явцад хакер дайралтаар нөлөөлсөн гэж байгаа. Тэднийхээр бол Бүгд найрамдах намаас нэр дэвшсэн, оросуудад, ерөнхийлөгч Путинд талтай байгаа Дональд Трампыг ялуулахын тулд сонгуулийн явцад оросын зүгээс кибер халдлага хийсэн гэж байгаа ч АНУ-ын Конгрес үүнийг нотлох баримтгүй гэж үзсэн юм.Эх сурвалж: www.assa.mn