ГАЦУУРТЫН ОРДОД САНААРХАГЧ “СЕНТЕРРА ГОУЛД”-ЫН БАРИМТ
Уул уурхай, тэр дундаа алтны уурхай хүн төрөлхтөн, улс оронд хөгжил цэцэглэлт авчирч байсан нь ховор. Бидний хувьд ч алтны уурхайгаа ашиглаад баяжиж , хөгжих бараа сураг ч алга. Харин алсын хөгжил, ирээдүйг хэлж мэдэхгүй юм. Хэнч таашгүй. Уул уухайгаа зөв хөдөлгөж, гарцыг нь олвоос Монгол улс хөгжинө, эсвэл эс хөгжинө . “Бороо гоулд”-ын алтын уурхай гэж байв. Тус уурхайгаас 50 гаруй тонн алт олборлосон гэдэг ч улсын эдийн засагт бодитой нэмэр болоогүй. Өдгөө “Бороо гоулд” нь “Сентерра гоулд” хэмээн нэрээ өөрчилөн үйл ажиллагаа явуулж буй. Жижижг буурай орны Засгийн газарт шахалт үзүүлж, байгалийн баялгийг нь цөлөмдөг тэр л аргаараа Гацууртын ордыг авахаар улайрч байна. Одоо л “Сентерра гоулд” компанид хориг тавьж, хяналтандаа авч чадахгүй бол маргааш бүр ч ихийг алдана гэдгийг доорх түүхүүд гэрчилнэ.
Баримт 1 КИРГИЗ УЛС БА КУМТОРЫН АЛТНЫ ОРД
Киргиз улс дахь Кумторын алтны орд нь дэлхийн алтны томоохон нөөцийг нэг бөгөөд тус улсын Засгийн газрын тооцоогоор 731 тонн алттай гэгдэж байв. Кумторын алтны ордын тусгай зөвшөөрлийг эзэмших эрхийг “Камеко корпораци” компани 1992 оны хэлэлцээрээр авсан бөгөөд анхны тохиролцоогоор Канадын компани ашгийн 30, Киргизийн тал 70 хувийг хүртэх учиртай байлаа. Хэлэлцээрийн явцад Ерөхий сайд асан Н.Танаев болон “ Камеко корпораци”-ийн санаачилгаар “Сентерра гоулд Инк” компани байгуулж, хувьцааны 70 хувийг Канадын тал эзэмших болж өөрчлөгсөн. Улмаар Ерөнхий сайд Н.Танаев Засгийн газар төрийн мэдлийн хувьцааны зарим хэсгийг зарснаар Киргизийн талд “Сентерра гоулд Инк”-ийн 16 хувь л үлдэж, тус ордоос Киргизийн ард түмэн ашиг хүртэхгүй болж хувирсан юм. Ийнхүү ашиггүй хэлэлцээрийн эцсийн үр дүнд Киргизийн Кумторын алтны ордыг “Сентерра гоулд” компани эзэмшиж 700 тонн алтыг нь үнэгүй авсан ч тус улсыг өртэй үлдээсэн гашуун түүх бий.
Баримт 2 “БАРРАК ГОУЛД” БУЮУ ПОРЖЕРА
Дэлхий алтны томоохон 25 ордыг эзэмшиж, үйл ажиллагаа явуулдаг энэхүү компани алтны ордыг эзэмшиж, үйл ажиллагаа явуулахдаа ганц зүйлийг амладаг аж. Тэрбээр “Бид байгаль орчинд ямар ч хор хөнөөлгүй үйл ажиллагаа явуулж, орон нутгийн иргэдийг халамжилна” хэмээн сайхан үгсээр тархи угаадаг. Гэвч бодит байдал эсрэгээрээ. Папуа Шинэ Гвинэй дахь “Баррак Гоулд” компанийн эзэмшдэг Поржера алтны уурхайн үйл ажиллагаанд Хүний эрхийн хяналтын идэвхтнүүд 2011 онд шалгалт хийсэн байна. Тус уурхайн үйл ажиллагаанаас болж, орон нутгийн иргэдийн эрх зөрчигдөж, байгаль орчин бохирдож, зургаан сая тонн химийн бүтгээгдэхүүнээр шүүсэн хорт хаягдал үлджээ. Орон нутгийн иргэд ядуурч, багахан хэмжээний алт олохын тулд уурхайн хягдал руу хууль бусаар нэвтэрч, хаягдал хүдрийг шигшдэг болж. Төмрийн хүдрээс алт ялгаж авахын тулд мөнгөн ус хэрэглэдэг бөгөөд энэ нь иргэдийн эрүүл мэнд, амь насанд сөргөөр нөлөөлдөг.
Баримт 3 ГАЦУУРТЫН ОРД БА “СЕНТЕРРА ГОУЛД”
Хөрсөн дороо маш их ашигт малтмалтай газар нутагт амьдарна гэдэг сонголтоо зөв хийлгүй алдахад амархан, хамгийн гол нь тэр алдааг засч залруулж болдоггүй юм байна гэж уугуул иргэдийн төлөөлөл Хүний эрхийн байгууллагын төлөөлөгчдөд ярьсан нь бидний хувьд анхаарлын тэмдэг буюу аюулын харанга дэлдсэн үнэн үг юм.
Гацууртын ордоос “Сентерра Гоулд” л хожно уу гэхээс Монгол Улс хожино гэдэг юу л бол. Учир нь дэлхийн улс орны 25 томоохон ордыг эзэмшдэг дээрх компаний бодит байдал бидэнд нэгийг бодогдуулахаар байна. Эрх баригчид үүн дээр яаж хандаж, хэрхэн анхаарал хандуулах бол.
Эх сурвалж: Ord.mn Э. Энхтуул
URL:
Сэтгэгдэл бичих
You must be logged in to post a comment.
Монголийн шоронд банди шуумарийн явдал гэж эртнээс улбаатай нэг бусармаг явдал бий. Шоронд олон жилийн ял авсан эрчүүд нэг талаас хийх ажилгүй уйдахдаа. Нөгөө талаас удаан хугацаанд эмэгтэй хүний бараа харж чадахгүүгээсээ болж бие биенээ эмэлж бэлгийн дур хүсэлээ хангдаг гаж ёс эртнээс халхийн шоронд уламжлал болжээХөгшин атмаанууд шоронд шинээр орж ирсэн залуухан хөвгүүдийг өөд нь татаж хамгаалж хайцайлахын хажуугаар шөнө болгон дур хүслээ хангаж эмлэдэг энэ гаж үзэгдлийг банди шуумарын явдал гэх.Ингэж шоронд олон жил залуухан хөвгүүдийг эмлэж гаж хүслээ хангаж явсан хүн бол Төмөр Замийн 48-р байрний Гомо Мөнхжаргал гэж олон жил шорнгоор явсан эр Энэ эр 1990-ээд оний эхэн үе хүртэл шоронд сууж байгаад суллагдсан боловч наранд гарч ирсэн хойноо шоронгий гаж зуршилаа мартаж чадалгүү байрнийхаа өсвөр насний хөвгүүдийг шохоорхож Улмаар үүнээсээ болж Төмөр Замийн Гурван Угсармал буюу Богд Аар хорооллийн хажуу талын 48-р байранд бөөн асуудал үүсгэжолон аав ээжийн дургүйг хүргэж явсан жинхэн маанаг нөхөр байгаан. Одоо энэ нөхөр байраа зараад Төв цэнгэлдэхийн хажууд орших Нархан хотхонд нүүж ирээд энэ байрний 51-р байрний 1-р орцний таван давхарт амьдарч байгаа боловч бас зүгээр байж чадахгүү энэ хавийн залууухан хөвгүүдийг татаж чангаасаар байдаг сурагтайГадаад зүс царай нь бүдүүн махдаг биетэй, намхан нуруутай, үсгүй мулзан толгойтой. Хар өнгийн РАВ-4 машинийг ланд 200 машинтай сольж унадаг энэ нөхөрөөс энэ хавийн эцэг эхчүүд хөвгүүдээ хол байлгахад буруудах зүйлгүй
зүүнхараагийнхантай хамтарч гацууртын ордыг ашиглуулахгүй гэж амласан элбэгдорж аврах бизээ. Энэ компани монгол оронд ямар их балаг тарьсныг мөн ч их ярилаа. одоо элбэгдорж хэр үнэнээр амьдарч байгааг ард түмэн харах үлджээ.