Газрын тосоор ганзага нийлэх үү

Манай улс бол газрын тосны бүтээгдэхүүний хувьд ганцхан улсаас хараат гэдгийг хүн бүр мэднэ. Монгол Улсад оруулж ирж байгаа газрын тосны бүтээгдэхүүний 95 хувийг ОХУ-аас авч байна. Тиймээс ч албанынхан газрын тосны бүтээгдэхүүний импортыг төрөлжүүлэх нөхцөлийг байнга судалж ирсэн.

Үүний эхлэл нь Иран улс манайд газрын тос экспортлох боломжтой гэж илэрхийлсэн сайн мэдээ хэвлэлүүдээр цацагдах болсон нь чихэнд тун чимэгтэй. Тодруулбал, Гадаад хэргийн сайд Л.Пүрэвсүрэн арванхоёрдугаар сарын 23, 24-ны өдөр Иран улсын Гадаад хэргийн сайд М.Ж.Зарифын урилгаар тус улсад төрийн айлчлал хийсэн. Айлчлалын хүрээнд хоёр улсын хоорондын харилцааг илүү өргөжүүлж, соёл урлаг, хөдөө аж ахуй, эдийн засгийн төвшиндөө ахиулж ажиллах тухай талууд харилцсан санал солилцсон байна. Гадаад хэргийн Л.Пүрэвсүрэн сайд Ираны Газрын тосны сайд Бижан Зангонехтай уулзаж, тус улсаас газрын тос авах хүсэлтэй  буйгаа илэрхийлж нааштай хариу сонссон гэх сайн мэдээ байна.

Гэхдээ Иран улс зөвхөн газрын тосоо тос хэлбэрээр нийлүүлэх боломжтой гэдгээ мэдэгдсэн байгааюм. Учир нь манайх газрын тосыг тосоор нь аваад боловсруулж чадахгүй, үйлдвэр ч байхгүй. Тиймээс гуравдагч дамжуулах улсыг судлах шаардлага тулгарна. Тухайлбал, Сингапур, Хятад, Солонгосоор дамжуулж газрын тосны бүтээгдэхүүн болгож авах боломжийг хайх хэрэгэй. Энэ хүрээнд ч албанынхан Ираны зүгээс газрын тосоор хангаж, тэрийг нь Хятад юм уу Сингапурын үйлдвэрт боловсруулж, газрын тосны бүтээгдэхүүн болгож Монголд нийлүүлэх боломжтой гэж ярилцсангэв.

Өөрөөр хэлбэл, Ираны зүгээс Монголд газрын тос нийлүүлэх бүрэн боломжтой, харин аль улсын ямар үйлдвэрт боловсруулах вэ гэдгийг та нар судлах хэрэгтэй гэдгээ илэрхийлсэн гэсэн үг. Энэ бол манай улсын хувьд томоохон дэвшил. Иран улсын зүгээс газрын тосоо тос хэлбэрээр нь өгье гэж байгаа сайн дэвшил. Дэлхийн зах зээл дээр газрын тосны үнэ буурч байгааг дагаж газрын тосны бүтээгдэхүүний үнэ хямд байгаа. Тэгэхээр Иранаас авсан газрын тосоо хаана боловсруулж, үнэ өртөг, хилийн үнэ нь эдийн засгийн хувьд өрсөлдөхүйц байж чадах уу гэдэг дээр тооцоо судалгаа хийх шаардлага гарч байна.

Тоон үзүүлэлтээс харахад манай улс 300 гаруй сая тонн газрын тосны нөөцтэй гэж ярьдаг. Гэхдээ энэ бол маш бага хэмжээний нөөцөд тооцогдох үзүүлэлт аж.

Тэгвэл газрын тосны магнат гэж болох Иран улс өдөрт хагас сая баррель газрын тосыг Хятадад нийлүүлдэг бол манай жилийн газрын тосны олборлолт 6-7 сая баррель байдаг аж. Нөгөөтэйгүүр, манайулсынжилийн олборлосон газрын тосыг Иран улс 14 хоногийн дотор л Хятадад нийлүүлдэг гэсэн үг. Тэгэхээр ийм хэмжээгээр олборлодог улсуудад үйлдвэр байгуулах нь ашигтай. Түүхий эдээр дутагдана гэсэн асуудал гарахгүй.

Манай 300 гаруй сая тонн газрын тосны нөөцийн хэдэн хувь нь үйлдвэрлэхэд ашигтай юм бэ, хэдэн хувийг нь шатахуун болгоход ашиглаж чадах вэ гэдэг ээдрээтэй асуудал. Учир юу гэвэл, өдгөө бид  үйлдвэр байгуулахад найдвартай эх үүсвэр байхгүй учраас хоёр хөршөө л харна шүү дээ. Энэ хоёр их гүрнээр дамжуулж газрын тос оруулж ирэх нь нэлээд асуудалтай. Тиймээс  хоёр хөршийн бодлого чиглэлээс хамаарч үйлдвэр барих ажил хүлээгдсээр төдийгөөс өдийг хүрсэн учраас манайулс алсдаа эдийн засгийн аюулгүй байдлаа хангаж үйлдвэр байгуулах нь чухал асуудал болж буй. Бодох л бодол. Санадаг л санаа.

Ж.ЧИМЭГ