Ноён “доллар” 2000-т хүрч, улсын өр нэмэгдсээр…

Долларын ханшийн өсөлт хоёр жилийн өмнөөс хүчээ авч, 1900 төгрөгөөс буухаа больсон гэхэд болно. Өнгөрөгч жил 1800 руу буураад 1900-ийн хэлбэлзэлтэй байсан ам.доллар энэ он гарсаар 1900 төгрөгөөс ер буусангүй ээ. Өнөөдрийн байдлаар Монгол банкнаас зарласан үнэ 1994 төгрөгтэй тэнцлээ.

Харин арилжааны банкууд нэг долларыг 1987-1992 төгрөгийн хооронд авч 1997-2000 төгрөгөөр зарж байна. Хар зах гэгддэг найман шарга валют арилжааны төв өчигдрийн байдлаар 1994 төгрөгөөр авч 1997 төгрөгөөр борлуулав.  Долларын өсөлтийг төгрөгийн ханш бууралтаас болж буй хэмээн үзэж байна.   Мөн нийлүүлэлт хомсдохын хэрээр үнэ нь ийн өсч буй хэрэг. Тэгэхээр гадаадад хөрөнгө оруулалтыг яаралтай нэмэгдүүлэх нь нэн тэргүүний ажил гэдгийг хаана хаанаа мэдэж байгаа ч эдийн засгаа аврах талаар бодож яваа улс төрч алга.

Манай улсын гадаадын хөрөнгө оруулалтын 80 хувийг татаж байсан нь уул уурхай байсан. Эдийн засагчид долларын ханшийг байж болох хамгийн дээд цэгтээ хүрсэн гэж үзлээ. Энэ эрчээрээ буурахгүй бол улсын өр нэмэгдэнэ.

Ирэх оноос Монгол Улс гаднаас зээлж ирсэн “Самурай”, “Чингис” зэрэг  бондуудынхаа өрийг төлж эхлэх юм. Өөрөөр хэлбэл, 2017-2023 оны хооронд Монгол Улс нийтдээ 4.4 тэрбум ам.долларыг гадагшаа төлнө.  Өнөөдөр Монгол Улсын гадаад өрийн нийт хэмжээ 21.6 тэрбум долларт хүрсэн. Үүний 17.2 хувь нь Засгийн газарт ногдож байгаа билээ.

“Чингис” бондын хүрээнд Монгол Улс 500 сая ам.долларыг таван жилийн хугацаатай, жилийн 4.125 хүүтэйгээр, харин нэг тэрбум ам.долларыг нь арван жилийн хугацаатай, жилийн 5.125 хүүтэйгээр зээлсэн. “Самурай” бондын хүрээнд арван жилийн хугацаатай, 30 тэрбум иенийг, 1.52 хүүтэйгээр зээлж, 2023 он гэхэд энэ бүх өр зээлийг төлж дуусгасан байх ёстой. Гэтэл улсын төсөв нь 580 тэрбумаар тасарч,  637.8 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гараад байгаа улс яаж төлөх вэ?

Долларын ханш чангарч улсын өр нэмэгдсээр л байна.