Ц.Ганхуяг: Улс төр улам хурцдахын эхлэл болно

ИЗНН-ын дарга Ц.Ганхуягтай ярилцлаа.

-Бид энэ талаар өмнө нь байр сууриа то­дор­­хой илэрхийлсэн. Пар­ламен­тад хамгийн олон суудалтай гэдгээрээ улс төрийн өнөөгийн үйл ажил­­лагааны гол тоглогч нь АН болж байна гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. АН-ын Гүйцэтгэх зөвлөл, УИХ дахь намын бүлгийн гар­гасан шийдвэртэй хол­­боотой намуудын хам­тын ажиллагааны гэрээ хөндөгдсөн.

АН-ын саналаар бол Ч.Сайханбилэгийн танхимын зургаан сайдыг сугалан хариуцлага тооцох нь. Тэгэхээр сайд нарыг сугалж хариуцлага тооцох нь зөв үү, эсвэл танхимд итгэл үзүүлэх үү, үгүй юу гэсэн асуулт тавигдана. ИЗНН-ын хувьд засагт суудалгүй учраас бид асуудлыг хөндлөнгөөс харж дүгнэж байна.

Үндсэн хуульд зааснаар хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх эрх мэдэл харилцан тэнцвэртэй байж засаглалын сонгодог утгаа хадгалах учиртай. Тэгэхээр бүрдүүлсэн танхимынхаа өмнөөс хариуцлага хүлээдэг зарчмаар Ерөнхий сайд МАН-ын сайд нарыг огцруулах саналаа танилцуулах үедээ хариулт өгөх биз ээ.

-АН улс төрийн дээд төвшиндөө ийм шийдэлд нэгэнт хүрсэн байхад яаралтай шийдэх зөв. Ажил цалгардах хор уршигтай нь ойлгомжтой. МАН ч гэсэн зууралдаад байх сонирхолгүй байгаа биз.

Дээр хэлсэнчлэн, Монгол Улсад цаашдаа Засгийн газар танхимын зарчмаар ажиллах эсэх, Ерөнхий сайд нь танхимынхаа өмнөөс хариуцлага хүлээдэг байх эсэх гэсэн зарчмууд мөрдөгдөх үү эсвэл улс төрийн нам юу гэж шийднэ тэр л үзэмжээр гүйцэтгэх засаглалын хувь заяа шийдэгддэг байх уу гэсэн асуултад хариулах нь чухал байна. Сайд нарыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэх үед хүссэн ч эс хүссэн ч ийм асуулт тавигдах нь тодорхой.

-Байгуулсан гэрээ талаас авч үзэхэд, үнэндээ гол асуудлууд болох засаглалын чиглэлээр Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлт, томоохон ордуудыг ард олныхоо эрх ашигт нийцүүлэн ашиглах зорилтууд хэрэгжээгүй байна. Дутуу дулимаг гэрээ хэлцэл оруулж, нийгмийг баахан талцуулсан ажил л их хийгдлээ. Ийм байхад гэрээ амжилттай хэрэгжиж байгаа гэж хэлэх үндэслэл алга.

Энэ том асуудлууд шийдэгдэлгүй нэг намын сайд нар нь засгаас гарч байгаа нь цаашид улс төр улам хурцдахын эхлэл болох биз ээ.

Уг нь хэн засагт байхаас үл хамаарч дээрх томоохон суурь асуудлууд шийдэгдвэл монгол түмэнд л хэрэгтэйсэн.

-Гол тоглогч АН-ын санал санаачлагаас гацаа арилах эсэх нь их хамаарна.

-Эдийн засаг тун амаргүй үедээ байна. Цаашид байдал улам хүндэрнэ. 2017 оноос төлөх их хэмжээний өрийн асуудал дараа дараагийн Засгийн газруудын толгойны өвчин байх нь ойлгомжтой. Энэ их өр манай Үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлж байгааг иргэний байгууллагууд хүчтэй шүүмжилж байна.

Ард олны амьдрал өдрөөс өдөрт доройтон солилцооны эдийн засаг худалдаа арилжаа явагдаж, үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн үнэ цэнэ буурсаар байгаа нь санаа зовоож байна. Таны асуултад би хувийн зүгээс энэ удаа хариулъя. Бид өнгөрсөн 25 жил бусдын хүчинд хэтэрхий дулдуйдан амьдарч эцэс сүүлдээ хэрхэн аж төрөхөө дэлхийн санхүүгийн бай­гуул­лагуудаар заалгах хэмжээнд очсон нь том алдааны нэг болсон.

Аливаа улс хөгжихдөө юуны өмнө өөрсдийн хүчинд итгэж, дэмжлэгээ зориулдаг. Өөрсдийн хүчиндээ итгэвэл монголчууд юуг ч бүтээж чадна. Хамгийн наад за­хын жишээ л гэхэд Атрын гуравдугаар аянаар уналтад орсон газар тариаланг босгож чадсан. Атрын гуравдугаар аяныг улс төрийн шоу, сонгуулийн хийрхэл гэж нэг хэсэг нь үзэж байхад тухайн үедээ манай хандивлагчид хүртэл түр зуурын үзэгдэл гэж итгэхгүй байсан тал бий.

Энэ аян эхлэхээс өмнө монголчууд хэрэгцээт улаанбуудайныхаа дөнгөж 25 хувийг хураан авдаг үлдсэнийг нь гадны хандив, тусламжаар хангадаг байсан. Монголд тариа тарих нь амаргүй ч энэ үйлдвэрлэлийн цаана олон зуун мянган гэр бүл тэжээгдэн, ажлын байраар хангагдаж, улс орны хүнсний аюулгүй байдлын нэгэн баталгаа болж байгаа юм. Энэ талаас нь харах хэрэгтэй.

Энэ жишээгээр хөдөө аж ахуйн хоршооллыг жинхэнэ утгаар нь хөгжүүлэх дэмжих юм  бол асар их нөөц байна. Төр хэдийгээр аж ахуй эрхлэхэд нь шууд оролцох ёсгүй ч аж төрөх арга ухаанд сургах, үйлдвэрлэгчдэд бараагаа борлуулах зах зээл олж өгөхөд нь дэмжих утгаараа их үүрэг хариуцлага хүлээдэг. Эдийн засгийг үл үзэгдэх гар удирддаг гэдэг онол өнгөрсөн зуундаа үлдсэн шүү дээ. Улс төрийн зангарагтай бодлого дутагдаж байна.

-Гадны улсуудын агуулах чөлөөлөх худалдааг бид дэмжин, олон жил нөөцлөн ариутгал /шавьж устгах хор цацсан/ хийсэн үр тариа, хүнсний ногоо, жимсээр иргэдээ хордуулах уу эсвэл Монгол орныхоо газар шороо, хөрсөн дээр тарьж ургуулсан шинэ, эрүүл хүнсээр иргэдээ хангах уу гэсэн асуулт тавигдаж байна.

Улаан буудай бол монголчуудын хувьд стратегийн түүхий эд. Ер нь аливаа улс орны аюулгүй байдлын гол баталгаа бол хүнс шүү дээ. Эрүүл хүнс нь хүн эрүүл байхын нэг гол урьдчилсан нөхцөл. Бид хоол хүнсээ гаднаас авдаг болчихвол жинхэнэ утгаараа тусгаар тогтнолоо алдаж байгаа гэсэн үг. Тиймээс энэ тал дээр бид либерал байр суурь баримталж болохгүй.

Төрийн зохицуулалт чухал. Төр тариаланчидтай мэтгэлцэх бус хамтран ажиллах юм бол энэ салбарыг өөд татах нь тийм ч хэцүү биш. Үг хэлээ ололцохгүй бол арайхийж өндийсөн салбараа татаж унагаад зогсохгүй, халаас нимгэн иргэдийн амьдрал улам хүндрэхэд л ташуур өгөх нь тодорхой.

-Үндсэн хуульд өөрч­лөлт оруулах саналыг манай нам 2000 оноос хойш тасралтгүй дэвшүүлж байгаа. Ялангуяа засаглалын ойлгомжгүй байдлыг нэг мөр цэгцлэхгүй бол засаглалын хямрал нь эдийн засаг улмаар улс орны амьдралд шууд нөлөөлж байгааг бид харж байна. Үндсэн хуулийн өөрчлөлттэй уялдуулан Улс төрийн нам, Сонгуулийн хуулиудад өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй.

Аливаа өөрчлөлт нь хэн нэгэн, аль нэгэн намын эрх дархыг баталгаажуулахад биш засаглал, улс төрийн зөв төлөвших хэм хэмжээг зааж өгөхөд хангалттай. Бид парламентын засаглалыг төгөлдөржүүлж, хүчтэй гүйцэтгэх засаглалтай, хараат бус шүүхтэй байх саналаа дэвшүүлсэн. Сонгуулийн хувьд про­порциональ, мажоритар тогтолцооны давуу талуудыг шингээсэн холимог тогтолцоо байх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа.

-Манай нам яг энэ асуудлаар байр сууриа илэрхийлэхээр ажиллаж байна. Засаг солигдон, сайд нарын сэнтий хөндөгдөхөөс үл хамааран байгалийн энэ давагдашгүй хүчин зүйлд нийтээрээ анхаарах цаг болсон. Малчид тариаланчдад даатгаад өнгөрч болохгүй. Энхийн цагт зарсан нэг ам.доллар хүнд цагийн долоон ам.доллартай тэнцдэг гэсэн яриа бий.

Хүн амын хүнсний хангамж, аюулгүй байдлын асуудлыг шаардлагатай бол УИХ тусгайлан хэлэлцэх хэрэгтэй байж мэднэ. Зохих шийдвэрүүдийг одооноос гаргаж, найр наадмын синдромоосоо салмаар байна. Ийм хэнэггүй, наазгай байдал бол аливаа ган, зудын аюулыг өөгшүүлдэг. Байгалийн аюулаас илүү хариуцлагын ган зуд манайд нүүрлэсэн бус уу.

-Бид эв эеэ нэгтгэх тал дээр их анхаардаг ч заримдаа тийм ч сайн бүтэлтэй болдоггүй. Аливаа эв эеийн үндэс нь шударга ёс гэж үздэг. Шударга ёсны төлөө бид цаашид идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулна. Тодорхой саналууд байдаг. Хамт олноороо хэлэлцүүлээд нийтэд мэдээлнэ.

Эх сурвалж: Зууны мэдээ