Тарваганы шагайн ач тус

Тарваганы шагайг 4 мөчинд хөл гарт зүүнэ, хүүхэд ,томгүй, эмэгтэй зүүн талд , эрэгтэй нь баруун талд , Хүүхдийн толгой тархи доргих , гэмтэх , яс хугарах , бэртэх, гээд бас лусын хамгаалалт ч болгож хэрэглэх арга ч тоочоод байвал тоймгүй л юм шиг байгаан .Хүн л болсон хойно өвдөж гэмтэхгүй зүйл гэж юу байхав . Хэрэв зүүж байгаад чанга унах таван цул доргих , ханиад , бие хямрах, гүйлгэх , толгой хөдлөх , үед заавал авч байгаад биеийг эмчлэх домнох барьж засах үйл хийх учиртай биеийн байдлыг тэнцвэржүүлж тогтоож байгаад дараа нь дахин зүүнэ . Хэрэв авахгүй тархи барих эмчлэх домнох нь хэвийн байдалд орохгүйг сайн анхаарах хэрэгтэй. Тарваганаас хаях зүйл байхгүй дээ дотор эрхтэнг яг төрөл төрлөөрөө хүний 5 цулд тэр чигээр нь хэрэглэнэ.Жишээ нь: бөөрийг нь түүхий халуунаар нь бөөрний дутагдалд орсон хүн 3 жил дараалалж идээд нам . Яс нь шөлний тос нь яс хугарахад үүрүүлж нүдээд шөл тосоор тослох нь түргэн бороолж гагнагдан илаашруулна. Бас шөл уух нь хүүхдийн цагаан хорхой, хүний толгойн халзан , (үс ургах )дотор халуун ,хаван хөөх , хуяан тамир тэнхээ оруулах ,баас нь яр шарх, үлд, үү хамуу , зэрэгт түрхэж,эм танд хэрэглэдэг монгол арга ч байсан .Эмэгтэйчүүдийн савны ямарч хамаагүй өвчин хавдарыг тарваганы савыг түүхийгээр 3 идсэн үед дарагддаг л домтой юм. Жирэмсэн эмэгтэй зулбах тохиолдол их байдаг бол шагай зүүснээр хэзээ ч ураг алдахгүй. Тарвага өөрөө хээл ураг алддаггүй амьтан юмаа.Тиймээс шагайг нь зүүсэн эмс амьгүй хүүхэд тээх учиргүй юмаа одоо агаарын бохирдол гээд эрсдэл их байгаа энэ цагт үнэтэй зөвөлгөө болж чадна байх гэж найдъя. Төрөх дөхөөд зүүсэн шагайгаа 20 хоногийн өмнө авна мартаад илүү тээлт тээж цаг нь болоод төрөхгүй удааширч гэдсэндээ томрох балрах магадлалтайг сайн сана. Дээр үед сүүлийг нь дотуур өмдөндөө зүүдэг ч байсан учиртай ялгаагүй л дом байсан. Тарвага өөрөө лусын амьтан хамаагүй хороох нь ч хатуу цагт зохих зохихгүй хүн их байдаг болсон билээ. За ингээд оюун ухаандаа тунгаан хэрэгтэй нэгэнд нь хэрэгтэй л байх гэсэндээ бичлээ. Монголын үрс маш олон болтугай эрүүл саруул энх тунх байг.