Дутуу нойртой явах нь ямар уршигт хүргэдэг вэ?

Орчин үеийн өндөр хурдтай хэмнэлд унтаж нойр авах нь зүгээр нэг залхуурч хэвтэхийн нэр биш, ажлын хүнд өдрийн дараа хүч чадлаа нөхөн сэргээх гарцаагүй шаардлага болон хувирчээ. Цаг хугацаа гэгч зүйлийг аль болох ашигтай зарцуулахыг хүн бүр эрмэлздэг болж. Боломжоороо их унтаж, сайн амрах нь зүйтэй гэдгийг онолын хувьд бүгд мэддэг ч, хэрэгтэй болон заримдаа онцын хэрэггүй зүйл оролдсоор нойрсох цагаа хасч багасгах явдал улам бүр нэмэгдсээр байна. Ийм бодлогогүй явдлын үр дагавар санаанд оромгүй муу байж болохыг анхааралдаа аваарай!

Гэхдээ бүр муугаар шүү. Энэ талаар хийсэн туршилт судалгааны үр дүнг тоочоод байх шаардлагагүй байх. Эцэж ядарсан цонхигор царай, бүлцийж улайсан нүд, тодрон харагдах жижиг үрчлээсүүд, унжсан завж гээд л хүсмээргүй царай харагддаг шүү дээ. 24-30 цаг унтахгүй байхад л та нүүрэн дээрээ иймэрхүү төрхийг “зурах” вий!

Зохих “порцийн” нойр авч чадаагүй тохиолдолд оюун санаа маань үнэхээр “согтуу” юм шиг болдог байна. Судалгаанаас үзвэл, 17 цаг унтаагүй хүний биеэ авч явах байдал нь цусанд 0,05% алкоголь орсон үетэй адил болдог гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, нойрмог байдал нь согтууруулах ундаа хэрэглэсэнтэй адилаар анхаарал төвлөрөлт, сэтгэн бодох чадварт муугаар нөлөөлж, хариу үйлдлийг удаашруулдаг ажээ.

Та суут нээлт хийх чадвартай нэгэн байлаа ч, байнгын дутуу нойртой яваад байвал ямар ч амжилтанд хүрэхгүй. Цэргийн албан хаагчдыг 2 өдөр унтуулахгүй байлгаад даалгавар биелүүлэх туршилтанд оруулахад ихэнх хүмүүс бүтээлчээр сэтгэх, шинэ санаа сэдэх чадвараа алдаж, зөвхөн механик хөдөлгөөнийг л ердийнхөөрөө гүйцэтгэж байжээ.

Энэ талаар хийсэн маш олон янзын судалгаа байдаг. Нойр муудахад хамгийн түрүүнд цусны даралт ихэсдэг бөгөөд энэ нь цаашдаа биеийн ерөнхий төлөв муудахад нөлөөлнө. Иймээс эмч нар даралт ихэсдэг өвчтэй хүмүүст сайн унтаж амрахыг нэн тэргүүнд зөвлөдөг ажээ.

Түүгээр ч зогсохгүй, ой тогтоолт муудаж эхэлнэ. Энэ нь цаашдаа хувийн амьдрал болон мэргэжлийн холбогдолтой үйл ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлж болзошгүй юм.

Унтаж байх үед хүний дархлааны систем төрөл бүрийн вирустэй “байлддаг” цитокин гэх уургийг ялгаруулж байдаг. Бактераас хамгаалах шаардлага бий болмогц бие организм маань цитокиний тоо хэмжээг нэмэгдүүлж байдаг гэнэ. Нойроо багасгаснаар бид цитокиний түвшинг доошлуулж, төрөл бүрийн өвчин үүсгэгч бактерийн дайралтанд өртөмхий болдог ажээ.

Нойр дутуугаас организм дахь бодисын солилцоо алдагдахад хүрдэг. Үүнээс болж биеийн ерөнхий температур багасаж, хүн даардаг.

Хоногт 4-өөс бага цаг унтдаг хүмүүсийн 73% нь таргалах хандлагатай байдаг. Энэ бүхний буруутан өнөөх л даавар. Өлсөх мэдрэмжийг грелин, лептин гэдэг дааврууд зохицуулж байдаг. Грелин нь организмыг “цэнэглэх”- хоол идэх болсныг тархинд дамжуулна. Харин өөхөн эсүүдэд үүсдэг лептин нь хооллох дур хүслийг бууруулж, цатгалан байгаа дохиог өгдөг аж. Хүн ядрах үед цусан дахь грелиний хэмжээ нэмэгдэж, лептиний түвшин буурдаг гэнэ.

Бие организмд зүй ёсоор явагддаг хөгшрөлтийн шинж тэмдгийг зогсоох гэж хичнээн их мөнгө зарцуулллаа ч, та хэвийн унтаж амардаггүй л бол ямар ч нэмэргүй. Нойр дутуугаас хүн заавал стресст орж, энэ нь кортизол гэх дааврын хэмжээг нэмэгдүүлдэг. Кортизол нь арьсны тослог булчирхайн шүүрлийг ихэсгэж, арьс хөгшрөхөд нөлөөлнө. Харин таныг унтаж байх хооронд кортизолын хэмжээ хэвийн байдал орж, арьсны эд эсүүд нөхөн төлжих боломжтой болно. Хангалттай сайн унтаж чаддаггүй 30-49 настай хүмүүс үе тэнгийнхнээсээ 2 дахин хурдан хөгширдөг нь батлагджээ.

Статистик мэдээнээс үзвэл, нойрны дутагдалтай хүмүүс төрөл бүрийн сэтгэл мэдрэлийн өвчтэй болох эрсдэл жирийн унтаж амардаг хүмүүсээс 4 дахин их байдаг ажээ. Хэрэв нойргүйдэл хэт удаан үргэлжилвэл амиа хорлох хүртэл үзэгдэл гарч болзошгүй гэнэ.

Нойр дутуугаас үүсэх ясны гэмтлийн онол одоогоор бүрэн батлагдаагүй байгаа ч, 2012-2013 онд хархан дээр хийсэн цуврал туршилтын үр дүн ингэж үзэх үндэслэлийг өгч байгаа аж. Тэднийг 72 цаг нойргүй байлгасны дараа ясны эс, чөмөг зэрэгт байх эрдсийн нягтшилт (жишээ нь, кальци) ихээр өөрчлөгдөж байжээ. Бүх сээр нуруутан болон хүнд ч нойргүйдэл ийм таагүй өөрчлөлтийг авчирч мэдэх талаар эрдэмтэд анхааруулж байна.

Удаан хугацааны турш нойр муутай явах нь бие махбодид зарим төрлийн эргэж буцалтгүй процессийг бий болгодог учир нас богиносгох эрсдэл ихтэй. Дээр нь таргалалт, согтууруулах ундаа, сэтгэцийн хямрал зэргийг нэмбэл үр дагавар нь тун ч хэцүүхэн байх болно. 2010 оны судалгаанаас үзвэл хоногт 6-аас бага цаг унтдаг хүмүүс жирийн нойртой хүмүүсээс 4 дахин бага насалдаг гэсэн тооцоо гарчээ.