Монголын шинэ Ерөнхий сайд “Рио-Тинто”-той үүссэн маргааныг шийдэх хүсэлтэй

 “Bloomberg” цахим хуудаснаа Майкл Кон ингэж бичжээ.

 Ч.Сайханбилэг үндэсний эвлэрлийн их эвсэл гэж хэлж болох Засгийн газартаа бусад намуудын төлөөллийг оруулжээ. Тэрээр Монгол Улс “Рио-Тинто”-той зөрчилдөж эхэлсэнтэй бараг нэг цаг хугацаанд эхэлсэн эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулахад төвлөрөн ажиллана гэсэн юм.

Ч.Сайханбилэг үндэсний эвлэрлийн их эвсэл гэж хэлж болох Засгийн газартаа бусад намуудын төлөөллийг оруулжээ. Тэрээр Монгол Улс “Рио-Тинто”-той зөрчилдөж эхэлсэнтэй бараг нэг цаг хугацаанд эхэлсэн эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулахад төвлөрөн ажиллана гэсэн юм. Ер нь Монголын шинэ Засгийн газар гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай шинэ, илүү нааштай нөхцөл байдалд ажиллахаа мэдэгдээд буй. Энэ нь Монголоос гарах эрхгүй болоод удаж буй АНУ-ын бизнесмэн Ж.Каплад ч найдвар төрүүлж байгаа биз ээ. Түүнийг татвар төлөхөөс зайлсхийсэн гэж үзэн тус улсаас хоёр жилийн хугацаанд гарахыг хориглосон ч ямар нэг хэрэгт буруутгаагүй, шоронд хориогүй байгаа юм.

“Рио-Тинто” болон Ж.Каплатай ийн сөргөлдөж байх хооронд эдийн засаг нь 2011 онд дэлхий хамгийн хурдан буюу 17.5 хувиар өссөн үзүүлэлтээсээ энэ жил долоон хувь хүртэл буурчээ. Монгол дахь гадаадын хөрөнгө оруулалт 2012 оны эхний арван сард дөрвөн тэрбум орчим ам.доллар байсан бол энэ оны мөн үед 791 сая ам.доллар хүртэл огцом буурсан байна.

Энэ бүхний улмаас Монголын өмнөх Ерөнхий сайд албан тушаалаасаа огцорч, Ч.Сайханбилэгт гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг эргүүлэн татах дахин нэг боломж гаргасан гэлтэй.

Монголын хууль тогтоогчид “Рио-Тинто” дийлэнхийг нь эзэмшдэг Оюутолгойн уурхайн хувь, ногдлыг эргүүлэн сөхөж тус уурхайн асуудлыг улстөржүүлж эхэлжээ. Улмаар парламентын сонгуульд энэ сэдэв ихээр сөхөгдөн нэр дэвшигчид улс орных нь байгалийн баялгийг гадныхан луйвардан хямд үнээр зөөж байгаагийн тод жишээ болгон Оюутолгойг цохож байжээ.

Уг нь талуудын үзэглэсэн 2009 оны хөрөнгө оруулалтын гэрээгээр Оюутолгойн 66 хувийг “Рио-Тинто” охин компани “Turquoise Hill”, 34 хувийг Монголын Засгийн газар эзэмшихээр тохиролцсон аж.

Хоёр талын харилцаа 2013 онд ил уурхайн бүтээн байгуулалтын төсөв анх төлөвлөснөөс хэтэрснээс болж хурцаджээ. Дээр нь татвар төлөлт, уурхайн удирдлага дахь Монголын талын оролцооны асуудал маргаан дэгдээсэн юм. Ингээд, Оюутолгойн уурхайн дансны гүйлгээг хаах хүртэл асуудал даамжирчээ. Зэс, алтны агууламж хамгийн ихтэй хэсэгт хүрэх далд уурхайг барих дөрвөн тэрбум ам.долларын санхүүжилтээр маргаан үргэлжилсэн билээ.

Юутай ч Монголын шинэ Засгийн газар “Рио-Тинто”-той Оюутолгойн талаар яриа хэлэлцээ хийх нь тодорхой бөгөөд байдал аль аль талдаа нааштайгаар эргэж мухардмал байдлаас гарах найдлага байна.

Б.БАРСЭх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин