Ж.Занаа: Юугаа ч мэдэхгүй амьтад миний байгуулалцсан намыг ардчилалтай нь хамт гутаалаа

-АН-ын зүгээс парламентад суудалгүй намуудыг татан буулгахыг санаархлаа гэж бусад намын дарга нар  бухимдаж, уулзалт хийж мэдэгдэл хүргүүлсэн. Тэр нь  өөрсдийнх нь тайлбарлаж байгаагаар та бүхэнд өгсөн “сэрүүлэг” байсан уу, эсвэл ингэвэл яасан юм бэ гэсэн тандалт байв уу? 

-Ичсэн хүн хүн ална гэдэг л болж байхгүй юу, хамрын дор хагархай байна гээд мулгуу ухаандаа орж ирсэн болгоноо төрийн өндөрлөгөөс бураад байж болохгүй шүү дээ. Ядаж л Үндсэн хуулийнхаа 70 дугаар зүйлийг уншчих хэрэгтэй шүү дээ.

Сэрдэг дээрээ тулах юм бол харин өөрсдөө сэрэх цаг нь болчихоод байгаа юм биш үү.  Аль  жил гаруйн өмнө л Улс төрийн намуудын тухай хуулийг шинэчлэх ажлын хэсэг байгуулсан  гэсэн, ачир дээрээ өөрсдөө бүтэн жил гаруй  унтчихаад байгаа юм биш үү.

-Намуудын санхүүжилтийн асуудал сүүлийн үед хамгийн анхаарал татсан сэдвийн нэг болсон. Эрх барьж байгаа нам нь улсын төсвөөс “хумсалдаг” гэсэн шүүмжлэл мөнхийн сэдэв боллоо. Нөгөөтэйгүүр, намууд том ордон бариад тусгаар тогтнож байхад, эхчүүд, эмэгтэйчүүд төрөх эмнэлэггүй, хүүхдүүд цэцэрлэг, сургууль хүрэлцэхгүй байх юм?

-Угаасаа дарга нар нь иргэдээсээ илүү тохьтой амьдардаг бол хүний төлөө улс төр, хүний төлөө нийгэм гэж үздэггүй шүү дээ. Дарангуйллын нийгэмд л дарга нар нь иргэдээсээ илүү орчин, нөхцөлтэй байдаг, тэгээд л төрөө дээдлээд, дарга нар энд тэнд очиж сайн хүн, мундаг хүн болж тууз хайчлаад л, төсвийн хөрөнгөөр алд биеэ арчлаад л, улам л  баавгар болоод л, алхаа гишээ нь хүртэл өөрчлөгдөөд  байгаа биз дээ.  Гэтэл ард иргэд нь бахь байдгаараа, ядуурал нэмэгдэж, дундаж амьдралтай хүн ч өнөөдөр ядууралд ороход ойрхон болчихсон байна. Эмэгтэйчүүд, хүүхдүүд эмнэлэгийн гудманд эмчлүүлж байна. Өмнө нь ийм л байсан,  одоо ч ийм   байна. Тэгээд энэ ядарсан байдлыг шүүмжилснийхээ төлөө ад үзэгдэж, ямар ч нийгэмд амьдраад байгаа юм, учир нь олдохгүй асуудал олон  бий.  Нэг үгээр бол “Чи сайхан хоолны нэр хэлбаа, би савхдъяа” гэдэг шиг л байна шүү дээ.

-Жижиг намууд  сонгуулиар том намуудыг “шантаажилж” зардал өсгөдөг гэсэн яриа дуулддаг. Энэ ямар учиртай юм бол. Үнэхээр тийм зүйл байдаг юм болов уу?

-Зүүдээ ярих гээд хулгайгаа гэдэг шиг  юм  болж байгаа юм биш үү.  Миний мэдэж байгаагаар АН, хуучин МАХН хоёр намын дарга нар л сонгуульд ялах гэхдээ ард иргэдийг хууран мэхлэж, хэдэн сая төгрөг, өчнөөн тэтгэлэг амалсаар байгаад 1990 онд нэг ч төгрөг зарцуулалгүйгээр сонгууль хийж болоод байсан улс орныг хаанаас нь гараад ирдэг юм өчнөөн олон тэрбум төгрөгөөр сонгуулиа арай чарай хийдэг улс орон болгочихлоо шүү дээ.

-Намын тухай хуулиас гадна сонгуулийн шинэчилсэн  хуулийг  дахин өөрчлөх шаардлагатай гэж зарим хүн хэлдэг?

-Сонгуулийн тухай хуулийг өөрчлөх шаардлагатай. Баахан тунхаг маягийн заалттай, тэр тусмаа  сонгох, сонгог­дох эрхийг  бүдүүлгээр зөрчсөн харгис хууль.

-Намуудыг хатуу гишүүнчлэлгүй болгоё гэсэн санал гараад удаж байна. Энэ зөв үү?

-Би түрүүнд  тайлбарласан шүү дээ. Гэхдээ нэмээд хэлэхэд аль нэг намын гишүүн байна гэдгээрээ манайх шиг төрийн албан тушаалд очих, бас төрөөс төрсөн тэрбумтан болдог нь гишүүнчлэлийн асуудлыг  туйлшралт  болгоод байна.

ИХ нам бол гишүүнчлэлгүй нам, гэсэн хэдий ч төрийн эрхийг монголчуудтайгаа хамт барилцана гэсэн бодлоготой. Бид Монгол Улсад төрийн бүх эрх мэдэл ард түмний гарт байна гэсэн Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалыг чандлан сахиж, сонгогдох болон томилогдох албан тушаалыг  гурван  сая монголчуудтайгаа хамтран хэрэгжүүлнэ гэж үздэг нам. “Хан Хэнтий хажууд чинь налайж байхад…” гэдэг шиг бидний монголчуудад төрийн үйл хэргийг аваад явах эрдэм мэдлэгтэй, боловсролтой, чадвартай, ёсзүйтэй, эх оронч иргэд дүүрэн байгаа гэж бид  үздэг.

ИХ нам   төрийн хэргийг зөвхөн өөрийн гишүүдээрээ гүйцэтгүүлэх гэж зорьдоггүй. Ингэж туйлширдаг улс төрийн хүчнүүдээс болж монгол хүн, Монгол Улс ихээхэн  хохирлоо.

-Саяхан Ерөнхий сайд асан Д.Содном гуай улс төрийн намын тухай хуулийн шинэчлэл, том төрөөс ухаалаг руу шилжих төрийн тэргүүний санаачилга гээд нийгэмд тулгамдаж буй асуудлаар  өөрийн саналыг илэрхийлэхдээ хоёр танхимтай парламентын тухай хөндсөн байна. Улсын Бага хурлыг бий болгох тухайд та юу хэлэх вэ?

-Манай  намын бодлоготой нийцэж байна. Гэхдээ  нарийн асуудлуудыг бас л  сайтар ярилцаж, хэлэлцэх ёстой гэж үзэж байна.

-Эцэст нь намууд болон иргэд, сонгогчдод та юу хэлэх бол?

-Үндсэн хуулиа сайтар судалж  мэдэцгээе, Үндсэн хуульд хууль бусаар оруулсан “Долоон  луйвар” –ыг нэн даруй буцаах нь зүйтэй.  Үндсэн хуулийн шүүх буюу Цэцийн шийдвэрийг үг дуугүй дагацгаая. Улс орныг хуулиар жолооддог ардчилсан ёс, зарчмаа баримталъя, хуулиа сахидаг байцгаая гэж уриалмаар байна.

Бид хаад, ноёдын, дарангуйлагчдын улс төр, нийгмийн соёл, уламжлалаа орхиж, хүний эрх, эрх чөлөөг дээдэлдэг улс төр, ардчилсан соёлтой, ийм араншинтай иргэдтэй улс орон болох шаардлагатай байна.

Ч.ҮЛ-ОЛДОХ