Төрийн албан хаагч хүн, хувийн хэвшлийнхэн “цэрэг” юм биш үү

Цаана чинь цалин нэ­мэх гэж байна. 30 ху­виар нэмэх юм байх аа. Гэхдээ төрийн албан хаагч­дын л цалинг нэмнэ. Хувийн хэвш­лийнхэн яах юм бэ гэж үү, даргатайгаа  тохирвол то­хи­роод, чадахгүй бол бага ца­лин ав. Эсвэл ажлаасаа га­рах­гүй юу. Хэн нэгэн дарга, сайд ин­гэж яриагүй л дээ.

Гэх­дээ яг иймэрхүү хандлага ца­лин мөн­гө нэмэх болгонд л гарч бай­­гаа. Хамгийн сүүлд тө­рийн албан хаагчдын цалинг нэм­­сэний дараа хэдэн хувийн бай­гууллага цалингаа нэмсэн бол. Одоо ахмадуудын тэтгэвэр нэ­мэгд­лээ. Удахгүй төрийн албан хаагч­дын цалин бас л нэмэгдэх юм гэсэн.

Хувийн хэвшлийнхэнд бол энэ огт падгүй. Дарга, за­хир­лынх нь сайхан зан хөдлөөд, дээ­рээс нь орлого энэ тэр нь гай­гүй байвал цалин бага ч бо­лов нэмэгдэж магадгүй.  Энэ хувийн хэвшлийнхэн гэж “да­га­вар хүүхэд” шиг явах ёстой бо­лолтой, хөөрхийс.

Тэр жил 4000 айлын орон сууц хөтөлбөр гэгч хэрэгжсэн. Гэр хороололд амь­дардаг, тогтсон ажилтай за­луучууд хамрагдчих гэж үзсэн ч бас л төрийн албан хаагчдад зо­риулсан байв. Ажилтай, ор­ло­готой Монгол Улсын иргэн ер­дөө л хувийн хэвшилд ажил­лаж байгаагийнхаа төлөө орон сууцны хөнгөлөлттэй зээ­­­лийн ард хоцорсон доо. Энэ мэт жишээ олон бай­на. Хам­­гийн сүүлд гэхэд “Буянт-Ухаа” хороололтой холбоотой асуу­­­дал мандлаа.

“Шинэ бү­тээн байгуулалт” хөтөлбө­рийн хү­­рээнд  “Буянт-Ухаа” хороол­лыг барьж байгаа. Уг хороолол 1764 айлын есөн давхар бүхий 28 барилга бөгөөд одоогийн байд­лаар угсралт дуусч, 23 ба­рилгад заслын ажил хийгдэж  бай­гаа юм билээ. Хороололд ав­томашины дулаан зогсоол, хүүх­дийн тоглоомын талбай, цэ­цэрлэг, үйлчилгээний төвүү­дийг цогцоор нь шийдэж, энэ оны тавдугаар сарын 23-нд иж бүрнээр нь ашиглалтад хүлээл­гэж өгөхөөр төлөвлөсөн гэж ал­баны хүмүүс мэдэгдээд байгаа.  Гэх­дээ гол асуудал нь Засгийн газ­рын тэргүүний мэдэгдэл.

Юу гэхээр, “Буянт-Ухаа” хо­роол­лыг иргэдэд өмчлүүлж эхлэхтэй хол­богдуулан Төрийн орон сууц­ны зээл гэсэн тусгайлсан ши­нэ журам гаргахаар зэхэж бай­гаа аж. Уг журмыг энэ  до­лоо хоногийн баасан гарагт баг­таан батлах юм байх. Орон сууц­ны нэг метр квадратын үнэ нь 1.280.000 төгрөгөөр тооцож бай­гаа аж. Уг нь нэг саяд баг­таана гэж байсан ч бага сага ашиг харсан юм байгаа биз дээ, эрх­мүүд.

Дээрээс нь журамд уг хо­рооллын 1764 айлын 60 хувьд нь төрийн албан хаагчид орно гэж тусгах юм гэнэ ээ. Дахиад л хувийн хэвшлийнхний “өгзөг рүү өшиглөв”. Хөөрхий хувийн хэвш­лийнхэн үлдсэн 40 хувьд нь орох бололтой. Гэхдээ өнөөх хувийн хэвшлийнхэнд ху­вааж өгөх гээд байгаа 40 хувьд нь  залуу гэр бүл, ахмад нас­тан, хөгжлийн бэрхшээлтэй ир­гэ­дийг оруулахаар тусгана гэж байгаа.

35-40 настай, гэр бү­лээд 10-20 жил амьдарч бай­гаа, хөгж­лийн бэрхшээлгүй, ажил­тай орлоготой, хувийн хэвшилд ажил­лаж байгаа  хүн бол үнэ хямд байранд орох найдлага ал­га гэсэн үг. Үндсэндээ Мон­гол Улсын Засгийн газар иргэ­дээ ялгаварлан гадуурхаж, “са­лаавч” өглөө.

Эсвэл хэн нэг нь хөгжлийн бэрхшээлтэй боло­хоос өөр сонголт үлдээхгүй нь л дээ, янз нь. Ер нь хувийн хэвш­лийнхэн энэ улсад ямар гэм хийж, гай тарьсан болоод ин­гэж хамаг юмнаас хаягдаж, нү­дэнд өрсөн хог шиг үзэгдэх ёс­­той юм бэ. Уг нь хувийн хэвш­лийнхэн л энэ улсын бүхий л үйлдвэрлэлийг авч явж, бүтээн байгуулалтыг нь хийж байгаа байх. Төрийн албан хаагчид юу ч хийгээгүй гэж хэлж болохгүй байх.

Гэхдээ л яам, тамгийн га­­зарт ажиллаж байгаа хэдэн нөх­дүүд өглөө хурууныхаа хээг бүрт­гүүлж, өдөржин ундалж, орой ажил тарахаас өмнө гарч ал­га болохоос өөрийг хийгээд гавь­сан уу. Хатуухан хэлэхэд, нэг иймэрхүү л янзтай байгаа.  Тийм байхад өмнө нь 4000 айлын орон сууцийг төрийн ал­баныханд тараасан. Ихээхэн гүрд­вэл нэг байртай нь хоёр, хоёр­той нь гурав болгож, өнөө­хөө түрээсэлж бизнес хийсэн байх.

Харин энэ удаад “Буянт-Ухаа” хорооллоос байр авбал  15 жилийн хугацаанд бусдад за­рахгүй, ашиг олох зорилгоор тү­рээсэлж болохгүй байхаар жу­рамлах юм гэсэн. Яах вэ, оройт­сон ч гэсэн ой тойнд орсон нь яамай даа. Нөгөө талаар төрийн албан хаагчид гэж чухам хэнийг хэлээд байна аа. Яаман дээр сууж, ярвилдаж, хамар дээр нь баас нялчихсан юм шиг байдаг, үнэ­тэй машин унасан хурган дар­ганцар уу.

Эсвэл өдөржин гу­дамжинд зогсч, машин зохи­цуулж байгаа замын цагдаа юу. Ардын хүүхдэд хичээл зааж, боловсролтой болгох гэж зүтгэж яваа багш уу. Хүний амь нас, эрүүл мэндийн төлөө өөрий­гөө золиосолж байгаа эмч үү. Ард түмнийг аюулгүй байл­гахын төлөө зүтгэж яваа цагдаа, онц­гой байдлын ажил­чид уу.

Яах вэ, энэ хүмүүс бүгд л тө­рийн албан хаагч. Тэр дунд гэр хороололд амьдардаг хэдэн мян­ган хүн байгаа нь мэдээж. Гэх­дээ 4000 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд гэр хорооллоос гэрээ буулгаж нүү­гээд, орон сууцанд орсон хэ­дэн багш, цагдаа, эмч байгаа юм.

Яг үнэндээ гарын 10 хуруунд баг­тах тоо гарч ирж чадах болов уу даа. Төрийн байгууллагын цалин нэмэгдэхэд энгийн су­вилагчийнх нь хэд болж байгаа бол. Оргүйгээс охинтой нь дээр гэдэг шиг юм байгаа. Одоо хямд үнэтэй 1764 айлын орон сууц­ны 60 хувь буюу 1058-д нь төрийн албан хаагчид орно.

Тэ­гэхдээ үнэхээр анх удаа орон суу­цанд орж байгаа хүнд өгөх үү. Хяналт хаана байх юм. Хоёр орон сууцтай хүн тэнд байр авчихаад, Нисэхэд амьд­раад, нөгөө хоёрыгоо тү­рээс­лээд ч байж болно. Ямар төр засаг хянах чадвартай биш. Чадвартай байсан ч хүсэхгүй нь их. Өнөөдөр байдал ийм л бай­на. Одоо хямд үнэтэй орон сууц­ны үлдсэн 40 хувь дээр нь хүч үзэх хувийн хэвшлийнхэн жин­хэнэ “алалцана” биз дээ.

40 хувь ч юу байх вэ дээ, сайндаа л 15 хувь биз. Ахмадууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хувийг хасаад үлдсэн нь шүү дээ. Ийм байхад гэр хороолол цөөртлөө ч лөөлөө байна. Төр засаг цаг ямагт ингэж хувийн хэвш­лийнхнийг хяхан хавчаад бай­вал ерөөсөө бүгдээрээ л төрийн ал­бан хаагч болъё.

Өөр арга, сонголт ч алга. Эсвэл бүх хувийн хэвшлээ төрийнх болгох юм уу. Яг л хэдэн банкаа “Төрийн” нэр­тэй болгосон шиг. Тэгвэл арай шударга хуваарилалт болж магадгүй. Түүнээс биш ху­вийн хэвшилд ажиллаад, дун­дуур цалин аваад явбал төр­дөө ч гэсэн “тийрүүлээд” л үлдэ­хээс өөр сонголт үлдэхгүй нь бо­лолтой.

Н.Пунцагболд