“Ханбүргэдэй” их дэлгүүр нийтийн эрх ашиг зөрчив

Зөвхөн өөрсдийн эрх ашгийг бодож, нийтийн эрх ашгийг зөрчдөг газруудын тоо нэмэгдсээр л. Эдгээрийн нэг нь Төмөр зам буюу Баянгол дүүргийн хоёрдугаар хороо, Замчдын гудамжинд байрлах “Ханбүргэдэй” их дэлгүүр юм. Өнгөрсөн жилээс эхлэн тус дэлгүүр ойр хавийн орон сууцнуудын айл өрхүүдийн нийтийн эзэмшлийн зам талбайг эвдэлж сүйдэлж, өөрсдийн дэлгүүрийн өргөтгөл, машины зогсоол зэргийг барьж эхлэх болсон. Тухайн үедээ байрны оршин суугчид багагүй тэмцэл хийж, өргөтгөл барилгыг нь түр зогсоосон ч одоо өргөтгөлөө барьснаас гадна нийтийн эзэмшлийн замыг эвдэлж, төлбөртэй машины зогсоол болгож орхижээ. Эргэн тойронд нь долоон орон сууцны барилгад нийтдээ 500 орчим айл өрхийн 1600 гаруй хүүхэд том хүн амьдардаг бөгөөд одоо явган хүн явахад хүндрэлтэйгээс гадна айлууд машинаараа ч зорчиж болохгүй нөхцөл байдал үүсчээ.Хуучны Хоёрдугаар хорооллын орос дэлгүүрийн хувьчлал анхнаасаа шударга бус явагдаж, Ж.Сандагдорж гэгч үнэгүйдүүлэн худалдаж авснаар “Ханбүргэдэй” дэлгүүр үүссэн түүхтэй. Энэ хэргийг цагдаагийнхан тухайн үедээ шалгаж байсан ч одоо хуулинд захирагддаггүй хаанчлал тогтоож, “Ханбүргэдэй” их дэлгүүр хавь ойрынхоо газрыг өөрсдийн дураар ашиглаж, эсэргүүцэл илэрхийлсэн иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд харгис хэрцгий авир зан гаргасаар байгаа нь оршин суугчдыг хүндхэн байдалд оруулж байгаа аж. Тухайн байрнуудыг хариуцдаг “Оч” СӨХ-нд “Ханбүргэдэй” их дэлгүүрийн гомдол өчнөөн төчнөөнөөрөө ирдэг аж. Тус СӨХ-нд харъяалагддаг айлуудын хувьд “Ханбүргэдэй”-гээс үүдэлтэй олон төрлийн зовлонд учирч амьдрахад хэцүүхэн болж байгаагаа дахин дахин хэлсээр байна. Харамсалтай нь, СӨХ-ны даргаас эхлээд хороон дарга, дүүргийн иргэдийн хурал, удирдлагууд, ер нь эрх мэдэлтэй бүхэн Ж.Сандагдоржид арга хэмжээ авч, хариуцлага тооцолгүй явсаар хэтэрхий давраасан гэхэд болно. Ингэснээсээ болоод одоо дэлгүүрийнхээ ойр тойронд харсан газар бүхнээ л манайх хэмээн хашаа тойруулаад авдаг зантай болчихжээ.

Ж.Сандагдорж нь Улсын багшийн их сургуульд багшилж байхдаа хуучны орос дэлгүүрийг маш хямдхан хувьчилж авчээ. Түүнийг танил талаараа энэ дэлгүүрийг авсан хэмээн тухайн үедээ хуулийнхан шалгаж байсан ч улс төрийн томчуудаар зохицуулалт хийж хэргээс мултарсан гэдэг. Ингэснийхээ дараа тэрбээр хоёр давхар орос дэлгүүрээ дөрвөн давхар болгож өргөтгөл хийхдээ ойр хавийн долоон байрны хүүхдүүдийн тоглоомын талбайгаас хумслан, хажуугаар нь нэг хоёр давхрын айлуудын нар салхийг хааж, цонхыг таглан барилга барьжээ. Энэ барилгыг нь барихаар ирсэн хятадууд ихэвчлэн шөнө дөлөөр шулганалдан ажиллаж, хавь ойрын орон сууцны хорооллын айл өрхүүдийн тав тухыг алдагдуулж байсан байна. Үүнээс хойш “Амташсан хэрээ 13 дахина” гэгчээр жил бүрийн хавар бөөн бөөнөөр нь хятадууд авчраад төрөл бүрийн барилга байшин овоолж эхэлсээр нийтийн эзэмшлийн зам талбайг бүгдийг нь өөрсдийн мэдлийнх болгоод авчихсан байна. Нийтийн эзэмшлийн газар дээр тэд өнгөрөгч 2012 онд 10 давхар барилгын ажлыг эхлүүлж, багагүй хэл ам таталсан бол энэ жил ойр орчмын гараашуудыг буулгуулж байгаад дахин нэг барилга эхэлсэн нь одоо ойр хавийн иргэдэд дахин бөөн асуудал үүсгэж, тэдний Үндсэн хуулиар олгогдсон эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг нь шууд зөрчив. Үүний хажуугаар нийтээр эзэмшиж, татвар төлөгчдийн мөнгөөр засаж тохижуулах ёстой талбай, замыг нь зай үлдээхгүй авчихсан байна.

Сүүлийн өдрүүдэд замын хальтиргаа эхэлсэнтэй холбогдуулан байрны айл өрхүүд гараашгүй нь байрныхаа гадаа машинаа тавихын тулд зайлшгүй “Ханбүргэдэй”-н хаачихсан хашаанд тавих шаардлагатай болж байгаа бөгөөд энэ зогсоол нь төлбөртэй, төлбөр нь цаг минутаар тооцогддог, гомдол гаргасан иргэдийг харуул хамгаалагчид нь шууд л доромжилж, машинаа зогсоолд тавьсан төлбөр нэхэмжилдэг болоод хэд хонож байгаа гэнэ. Сүүлийн гурван жилийн туршид бүтэн зун, намрын улиралд иргэдийн амьсгалах агаарыг шороо тоосоор булж, хүн явах замгүй болгосон “Ханбүргэдэй” их дэлгүүрээс болж тог цахилгааны хэт их ачаалал үүсч, одоо бүр айлуудын цахилгаан дулаан байсхийгээд л тасардаг болжээ. Аргаа барсан иргэд Баянгол дүүргийн иргэдийн хуралд хандаж, шугам сүлжээнийхээ даацын асуудлыг шалгуулах хүсэлт тавьсан боловч үнэндээ асуудал дэлгүүрийн талд шийдэгдээд байгаад багагүй гомдолтой байгаа аж. Сүүлдээ бүр СӨХ нь хүртэл дэлгүүрийн талд үйлчлэх хандлагатай болж эхэлсэн талаар ойр хавийн оршин суугчид гомдол мэдүүлж байна.

Нийслэлийн захирагч бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүлийн өнгөрсөн жил хэрэгжүүлэхгүй хэрнээ том дуугарсан асуудлаар иргэд одоо ч ам асууж суудаг. Тэрбээр нийтийн эзэмшлийн зам, талбай дээр хууль зөрчиж баригдсан барилгуудыг нураах маш сүржин шийдвэр гаргаж, тэр нь өнөөдөр лөөлөө болчихсон, дэмий л хэдэн барилгын жагсаалт гаргачихаад тэрийгээ ч олон нийтэд зарлаж чадахгүй суугаа. Тэгвэл түүнийг хэлсэндээ байж, хийнэ гэснээ хэрэгжүүлэхийг хоёрдугаар хорооллын иргэд хүсч байгаа аж. Ийм ч учраас хотын захирагч Э.Бат-Үүл, НИТХ-ын дарга Д.Баттулга нарт айлуудын гарын үсгийг цуглуулан “Ханбүргэдэй” их дэлгүүрийн асуудлаар удаа дараалан гомдол мэдүүлж, шийдвэрлүүлэхийг хүссэн ч яг л аквариумны загас шиг байх болсоор уджээ. Хэрвээ хуулиа хөөгөөд, иргэдээ хүндэлвэл “Ханбүргэдэй”-н салаалж барьсан олон барилгыг хамгийн түрүүнд нурааж болох аж. Гэтэл хотын удирдлагууд иргэдийн талд биш харин ч дэлгүүрийн эзэн Ж.Сандагдоржийн талд зогсож, дэлгүүрээ улам томсгоод нийслэлд үлгэр жишээ дэлгүүр болго гэдгийг зөвшөөрчээ. Ингэснээр тус дэлгүүрийнхэн бүр ч олон хятад авчирч даварч эхэлжээ.

Эсэргүүцэл илэрхийлсэн иргэдэд “Та нарын тэмцэл угаасаа хүчин мөхөсдөнө” хэмээн амыг нь тагладаг болсон байна. Ингээд амаа үдүүлсэн иргэд хэсэгтээ чимээгүй байж байтал ойрын хэдэн өдрүүдэд ийнхүү нийтийн эзэмшлийн талбайг хашаагаар бүчиж аваад төлбөртэй зогсоол ажиллуулж, иргэд машинаа тавих нь бүү хэл зорчих ямар ч боломжгүй болсон байна. Угтаа бол дуртай нэг нь газар хашчихаад тэрийгээ төлбөртэй зогсоол болгох боломжгүйг мөн л иргэдийн хурлаас зарласан. Гэтэл дахиад л хуулийн дээгүүр ийнхүү ашиг хонжоо олж сууна. Зогсоолын энэ асуудлыг нь Авто замын газар зохицуулах юм байх. Гэтэл энэ газар нүдэн балай чихэн дүлий байсаар байгаа аж. Энэ мэтээр хотын удирдлагууд “Ханбүргэдэй”-н хаанчлалыг дэмжиж энгийн иргэдийг хөсөр хаяжээ. Олон жилийн уур бухимдалдаа шатсан иргэд, хөгшид эрүүл мэндээрээ хохирч, мөнгөтэй баячуудын золиос болж байгаа энэ байдалд цэг тавихыг хуулийнхнаас хүсэж байгаа аж. Ямартай ч Төмөр замын хоёрдугаар хороололд хязгааргүй даварч байгаа энэ компанийг хянаж шалгах ёстой хүмүүс нь анхааралдаа авах цаг нь болсон бололтой.