Ч.Сайханбилэгбидний 20 жил туулсан замыг Ардын нам хоёр жил туулах нь уу, эсвэл арай хэдэн жил үү…

УИХ-ын эрхэм гишүүн, парламент дахь АН-ын бүлгийн дарга Ч.САЙХАНБИЛЭГ “Ярилцъя” буланд уригдлаа.

-Ч.Сайханбилэг гишүүнтэй уул­заагүй удсан байна. Асууж лав­лах зүйл нэлээд байгаа бо­лохоор таныг зо­риод ирлээ?

-Та нэгэнт Сайханбилэгтэй гэж он­цолж бай­гаа учраас би таны асуул­туу­дад хувь Сайхан­билэгийн үүднээс ха­риулаад явъя гэж бодож байна. Бүл­гийн байр суурь гэдэг бол тусдаа өөр асуудал. Албан ёсоор мэдээллээ хий­дэг. Тийм учраас би хувь хүн, хувь УИХ-ын гишүү­нийхээ үүднээс байр суу­риа илэрхийлмээр байна. Тэгж тохирох уу.

-Болж байна. Сая сайд Д.Зо­риг­­тыг огц­руулах эсэх асууд­­лаар танай намын бү­лэг до­тооддоо хуралдлаа. Хачирхал­тай нь олон­хиороо огцруула­хын эс­рэг санал өгчээ. Энэ явдал үзэгд­лийн­хээ хувьд үнэхээр сонир­холтой хараг­даад бол­доггүй. Яг яаж л хү­лээж авмаар юм бэ дээ?

-Д.Зоригт сайдтай холбоотой асуудал дээр би бүлгийнхээ хурал дээр өөрийнхөө байр суу­рийг илэр­хийлсэн. Хэрвээ бид улс төр хийх гэж байгаа бол утга учиртай улс төр хийцгээе гэж. Миний хам­гийн түрүүнд тавь­сан санал энэ. Хэрвээ АН Зас­гийн газраас гарах хэрэгтэй гэж үзвэл тэр асуудлаа ҮЗХ-оороо шийдэж нэг тийш нь болгох ёстой. Учир нь ҮЗХ-ны шийд­вэрээр нам хамтарсан Зас­гийн газарт орж ажиллаж бай­гаа.

Гарах бол тэр шийд­вэ­рийг гаргасан байгууллага нь өөрөө авч үзэж эцсийн шийдийг гаргах ёстой. Зүгээр хэн нэг сайдтай хариуцлага тооцох гэж байвал энэ улс төр нь өөрөө хаана очиж зогсох вэ гэдгээ тооцсон байх ёстой. Тэ­гэх­гүй сүүлийн үеийн сонин хэвлэлүүдээр  гарч байгаа мэ­дээллүүд шиг манай гурван ги­шүүн Д.Зоригт сайд руу  они­лоод л, ардын намын гурван гишүүн дараа нь манай хэн нэг сайд руу онилоод л ийм улс төр явах юм бол үнэхээр зохис­гүй. Ийм хувь хүмүүсийн ааш араншин, хүсэл зорилгод хөтлөгдсөн улс төр Монголын төрд цаашид өрнөж болохгүй. Би үүний эсрэг л байр суурь­тай. Би улс төрийн тоглолтыг багийн тоглолт гэж ойлгодог. Баг гэдгээ би аль нэг фракц гэ­дэг утгаар хэлээгүй шүү. Энэ их улс төрийн өрөг дээр бүхэл бү­тэн улс төрийн намын тог­лолт гэж л байх ёстой. Тийм байж энэ өөрөө зөв улс төр, зар­чимтай улс төр болно. Түү­нээс биш хувь гишүүд попу­лиз­­маа хийх гэж юм уу, эсвэл улс төрийн оноо цуглуулах гэж юм уу, эсвэл хүмүүсийн анхаарлыг өөртөө татах гэсэн хувийн шинж­тэй тоглолтууд хийгээд, түүгээрээ эргээд тухайн на­мын­хаа бүлгийг татаж авчраад байх юм бол үнэхээр утга учир гэж алга болно.  Ийм зарчим­гүй улс төр рүү намыг, намын­хаа бүлгийг нохойнд барьдаг са­ваа шиг бариад гүйгээд байж болохгүй гэж би үздэг. Би ийм л байр суурь илэрхийлсэн. Д.Зоригт сайдыг огцруулах асуудлыг өргөн барихдаа ма­най гурван гишүүн  намын удирд­лагууд­даа, намын дарга­даа, Ерөн­хий нарийн бичгийн даргадаа, бүлгийн даргадаа, бүлгийн дэд ахлагчдаа, УИХ-ын дэд даргадаа ч юмуу эсвэл намын аль нэг байгууллагатай зөв­шилцсөн зүйл огт байхгүй юм байна лээ. Зүгээр л өөрс­дөө санаачилга гаргаад өргөн барьчихсан.

-Зөвшилцөх ч шаардла­гагүй биз дээ?

-Ер нь бол эрхийнхээ дагуу хийж байгаа алхам. Зөв­шил­цөх шаардлага байхгүй л дээ. УИХ-ын гишүүний бүрэн эрх. Одоо энэ гурван гишүүн мар­гааш ч ахиад өргөн барих бо­лолцоотой. Гэхдээ зарчим­тай улс төр явмаар байна. Жаахан тааламжгүй санагд­сан нэгий­гээ ингэж өлгөсөн улс төр хий­гээд явах юм уу, эсвэл утга уч­раа ойлгоцсон, зарчимтай, эх­лэх цаг хугацаа­тай, бас дуус­гах цаг хугацаа­тай, хүрэх үр дүнтэй, хариуц­лагатай улс төр хийх юм уу гэж л би ярьж бай­гаа юм. Түүнээс биш тухайн сайд л ажлаа сайн хийж бай­на уу, хийхгүй байна уу гэдэг бол бүгдээрээ харьцангуй асуу­дал. Би асуудалд энэ утгаар л хандсан.

-Өргөн барьсан гишүүд бол их өөр байр суурь­тай байгаа юм билээ. Ерөнхий­дөө хамтарсан гэдэг нэрийн дор бүх юм гоё хөшигний ард, хэт эвлэлдэн найрссан арга замаар явж байна. Зарч­мын дагуу асуудал тави­хаар популизм хийгчид, оноо цуглуулагчид, нэр төр хөөгчид гэсэн ий­мэр­хүү онцгүй нэр хоч зүүж өгөөд л, хүний өөрийн нийлсэн алаг бүлэглэл олонхиороо даа­паа­лаад өнгөрдөг. Тэвчих арга алга гэж тэд хэлж байгаа. Нийгэмд ч гэсэн асуудлыг тавьж байгаа нь илүү эрүүл, илүү зарчим сануулж  хараг­даж байна?

-Бүх юм найрсгаар яваад байгаа юм бол яагаад өнөө­дөр бид нар Тавантолгой дээр эцсийн шийдвэр гарга­чи­хаж чадахгүй байгаа юм бэ. Тийм их эв найртайгаар, бүх юмыг гараа ярс хийтэл өргөж санал нэгдээд яваад байдаг юм бол бид нар хам­тарснаа­саа хойш бүтэн хоёр жилийн дараа Оюутолгойг яагаад арай гэж шийдэж чадав. Яа­гаад өнөө­дөр аягүй олон асууд­лаар АН завсарлага ава­хаас өөр аргагүй байдалд ороод байгаа юм. Энэ бүх асууд­лууд чинь эргээд бид хэдий хамтарч байгаа ч гэсэн, хэдий албан ёсны сөрөг хүчин байхгүй ч гэ­сэн тодохой төвш­ний ойлгол­цолд хүртлээ  тэр­тэй тэргүй хүч­тэй олонхи, хүч­тэй цөөнх байснаас ялгаагүй саад бэрх­шээлийн дунд явж байгааг л харуулж байгаа биз дээ. Тийм учраас тэр найрсаг, найзан дундаа явж бай­на гэдэг шүүмжлэл маань өө­рөө бодит үнэн дээр онож буу­даж чадаж байна уу, үгүй юү.

-Түрүүн та хэлсэн. Ерөн­хийдөө хэдэн хүн санал нийлээд  хувийн гэмээр тог­лолтууд хийгээд явж бай­даг. Хариуд нь нөгөө нам нь  зөрүүлээд манай нэг сай­даар оролдож тоглох мая­гаар энэ улс төр цаашид явах юм уу гэж. Зарим хэв­лэлээр С.Баярцогт сайдаар МАН-ынхан эргүүлээд орол­доно гэсэн мэдээл­лүүд явж байсан. Ийм барьцаалсан хандлага парламент дотор илэрч байна уу. Эсвэл зүгээр л нэг хэвлэлийнхний таамаг юм уу?

-Тийм, бас үгүй гэж хэлж бол­но. Одоо та бид хоёрын ярилц­лага өгч байгаа энэ цаг хугацааг харъя л даа. Одоо УИХ-ын дараагийн сонгууль болоход нэг жил л үлдчихсэн байгаа. Манай сонгуулийн тог­толцоо маань өөрөө хувь хү­мүүсийн популизм дээр маш их суурилж сонгогчдын сана­лыг хуваадаг. Одоо миний бол­гоомжилж байгаа зүйл Мон­голын төр энэ үлдэж бай­гаа нэг жилийн хугацаанд дээрх хэлбэрийн популиз­муу­дыг хэрхэн тэсвэрлэж гарах бол гэдэг асуудал. Одоо ин­гээд хар даа. Малчдын зээ­лийг бүгдийг нь төр хариуцдаг байя гэдэг санал ороод ирлээ. Хуу­чин бидний том том жишээ­нүүд байна ш дээ. ХЗХ-ны бүх ачааг төр үүрсэн. Хэдхэн хүний хийсэн хариуц­лагагүй ялыг төр үүрсэн. Дээрээс нь хувийн арилжааны банк дампуурсны бүх хариуц­лагыг төр үүрээд явж байгаа. Ямааны асуудал гээд ороод ирэхэд л бид тө­рөөрөө үү­рүүл­дэг. Одоо малч­дын тавьсан бүх өрийг  даах гэж байх шиг байна. Энэ бүх популизмыг Монголын төр өөрөө эргээд даах уу. Энэ их хариуцлагагүй популизмын төлөө Монголын төр хичнээн их хөрөнгө гаргав. Энэ асуулт­даа бид зайлшгүй хариулт өгөх шаардлага гарч байна шүү дээ. Тийм учраас сонгуу­лийн тогтолцооны өөрчлөл­тийг хийхгүй бол нөгөө л 76 тойрог дээр, нөгөө л аймаг, жалга до­вон дээр очиж санал авдаг гишүүдийн популизмын тог­лолтод Монголын төр өөрөө тэсэхгүй байдалд хүрээд бай­на. Энэ  эмгэнэл биш үү. Энэ рүү­гээ  анхаарлаа хандуул­маар байна шүү дээ.

-Нөгөө нам сонгуулийн хуу­лиа ер нь яаж ший­дэж бай­гаа юм бэ. Одоо болтол эцэс­лэж ший­дээгүй байна уу?

-Яахав ажлын хэсгийн ги­шүүний хувьд бүх тогооных нь юмыг янзлаад, хуулийнхаа үг үсгийн төвшин дээр  ажиллаж байгаа хүний хувьд ямар ч байсан сайн хууль батлаг­даад гарчих нь дээ гэсэн хувь хүний итгэл найдвар бол байна. Гэхдээ эргээд том тогтолцоо­ны асуудал дээр бид на­маа сонгох уу, хүнээ сонгох уу гэдэг ч юмуу том асуудлууд дээр  хүссэн ч, хүсээгүй ч улс төрийн шийд­вэр, улс тө­рийн зориг гаргах л асуудал шүү дээ. Энэ дээр санаа зовж л байна. Гэхдээ эрхбиш  монгол хүн байна даа гэдэг шиг Монгол Улсын  төр байна даа бас нэг төрөө бодсон шийд­вэр гаргачих болов уу гэсэн өөдрөг бодол тээгээд л явж байна. Хэдхэн жилийн өмнө л бид одоогийн­хоос 10 дахин бага төсөв ярьдаг бай­сан. Одоо хэмжээ нь яаж том­ров. Энэ их хөрөнгийг дахиад л 76 жалга руугаа татах, энэ уралдаанд хэн нь овсгоотой вэ гэдгээ харуулах гэсэн  ийм байдлаар улс орныхоо хөгж­лийг тарам­дуулж явах юм бол бид хаа хүрэх юм. 200-хан өрх рүү хоёр гурван тэрбум төгрөг үрээд цахилгаан татаж байна. Тэнд нь бас сургууль, эмнэлэг байгуулах ёстой гэсэн дэндүү үрэлгэн хэлбэрээр явж байна шүү дээ. Тэгээд ийм юм хийс­нээ­рээ УИХ-ын гишүүд нь өөрсдийнхөө ажлыг дүгнүүлж байна. Эргэж мандатаа олж авч байна. Тогтолцоо маань сууриараа ингэж буруу яваад байна. Тийм учраас энд төв дээр байгаа шийдвэр гаргаг­чид нь Монгол орныхоо хөгж­лийн бодлогыг, цогцоор нь нэг мөр хардаг ийм тогтолцоотой, тэр эмнэлэг, сургууль, цэцэр­лэ­гээ орон нутгийн иргэд нь өөрс­дөө шийддэг эрүүл тог­тол­цоо руу орохгүй бол болох­гүй нь. Энийгээ л бид шийд­­мээр байна. Тогтол­цоогоо зөв хийж авахгүй бол ахиад л юм энэ байдлаараа явна.

-Түрүүн Д.Зоригт сай­дын асуулт дээр нэг зүйл дутуу орхичихож. Ер нь яагаад Засгийн газ­рын нэг сайдын асуу­дал хоёр удаа босч ирэв ээ. Улс төрд шинэхэн нам­тар­тай, нас нь залуу, эрч хүч­тэй  хүнд гол тулгуур яа­мыг атгуул­сантай холбоо­той, нэг  байдаг л хувь заяа­ны атаархал дээр суурил­сан юм яваад байна уу. Эсвэл олонхи улстөрч, зарим сэ­хээтнүүдийн ярьж байгаа хувийнх нь зан төлөвт эг­дүүцсэн эгдүүцлээс улбаа­тай юу. Энгийн үгээр хэлэ­хэд сайдыг их өөрч­лөгдсөн гэж ярих юм билээ?

-Би бол арай өөр өнцгөөс нь харж байгаа. Засагтай асуу­дал ярихыг хүсвэл мэ­дээж хам­гийн асуудалтай байгаа хэсэг рүү нь л явах ёстой ш дээ. Үнэхээр түлш, эрчим хүч гэдэг салбар бол өөрөө бас олон асуудалтай салбар мөн үү гэвэл мөн. Үнэхээр проблем байгаа юу гэвэл байгаа. Эр­гээд улс төрд 20 жил явсан түү­хээ харъя. Асуудал ойлгомж­той шүү дээ. Онилбол хамгийн асуудал ихтэй салбар тол­гойлж байгаа сайдыг л онил­дог. Энэ чинь бараг хүний бай­га­лийн инс­тинкт  биз дээ. Тэгэхээр зө­рөөд нөгөө хүчин хариу реакц үзүүлж таарна. Юм ингэж л явна. Гол агуул­гаар нь хар даа. Яах аргагүй зарчим алдагдаж эхэлж бай­гаа байхгүй юу. Нөгөө асуу­далтай байгаа салбар чухал уу, АН-ыг төлөөлж ажиллаж байгаа сайд нь чухал уу гээд ингээд буруу зарчим руугаа эргэх л тоглоом. Та түрүүн С.Баяр­цогт гэж онцолж асууж байх шиг байна лээ. Манай зургаан сайд засагт  байгаа. Алин руу нь ч асуудал тавихыг үгүйс­гэхгүй. Ингээд эхлэхээр энэ хамтарсан Засгийн газрын асуудал утгагүй болж эхэлнэ биз дээ. Танхимаас нь шүд сугалж байгаа юм шиг нэг нэг сайд сугалах тоглолт явагда­хад л ямар гинжин урвал үүсдэг билээ. Ямар зовлон төрд нүүрлэдэг билээ гэдгийг сэтгүүлчид та нар хамгийн сайн мэдэж байгаа. Улстөр­чид бид ч мэдэж байгаа. Энэ өөрөө тийм сүрхий нууц тоглоом биш шүү дээ. Ингээд л яваад байх юм уу. Хэн нэг гурван гишүүн нь гал асаах гэж оролддог. Тэ­рийг нь тойрч баахан хэрэлд­дэг. Үр дүнд нь төр ганхдаг. Улс төр ийм хэлбэрээр цаа­шаа яваад байх юм уу. Хоёр нам өөд өөдөөсөө харж сууж байгаад жинхэнэ улс төрийн­хөө байр байдал дээр үнэлэлт дүгнэлт өгөх юм уу. Ерөөсөө Засгийн газар хангалтгүй ажиллаж байна уу, ер нь юу нь болохгүй байна. Тэрийгээ ярья. Зарчимтай улс төр л хийе гээд байна шүү дээ.

-Одоо ер нь та нар сал­бал яасан юм бэ. Салаад сон­гуульд орвол нө­гөө намын дотор үүсээд байгаа шинэ нөхцөл байдал дээр суурилсан ашигтай өрөг бэлэн тавигдчихаад байгаа юм биш үү?

-Яг таных шиг энэ байр суурийг манай намын нэг хэсэг гишүүн илэрхийлдэг. Нөгөө хэсэг гишүүн нь бас эсрэг байр суурь илэрхийлдэг. Улс үндэстнийхээ эрх ашиг гэдэг юмыг бодоцгооё оо. Ин­гэж хамтарч байх үедээ хийх­гүй бол хэзээ хийж цэгцлэх юм бэ гээд янз бүрийн л байр сууриуд байдаг. Улс төрийн намынх нь өөрийн оршин тогтнодог үндсэн зарчим юу юм бэ. Ялангуяа ийм ардчил­сан нийгэмд. Бид  шийдвэр гаргах байгууллага дээрээ олонхиороо сууж байгаад л шийдвэрээ гаргадаг. Хамгийн олон санал нь хаанаа гарч байна. Түүгээрээ шийдээд л явдаг. Өнөөдрийг хүртэл тэр шийдвэрийнхээ дагуу л ажиллаж байгаа.
-ҮЗХ ямар шийдвэр гар­гасан. Түүнийгээ л мөрд. Мөн биз дээ, таны хэлж байгаа зүйл?

-Ерөөсөө улс төрийн на­мын өөрийнх нь зарчим тэр ш дээ. Би нөгөө нам дээр ч гэсэн тийм байдаг болов уу гэж бо­дож байна. Өнөөдөр бид   АН-ын ҮЗХ-ны баталсан хамтар­сан засагт ороод энэ улс орны төлөө ажиллаадах, тодорхой үр дүн гаргаадах гэсэн шийд­вэрт л захирагдаад явж байгаа.

-Ерөнхийдөө айлын гэ­рийн доторхи түжигнээн ашигтай улс төр хийх бэлэн өрөг бий болго­чих­лоо. Хэ­дийгээр Ард­мын нам хүчтэй хувааг­дал явагдахгүй гэж тайлбарлаж байгаа ч цаашаа тэдний доторхи дажин өргөснө. Улстөр­чийнхөө хувьд энэ та­лаас  нь ярих сонирхол танд алга уу?

-Би бусдын дотоод асууд­лын талаар элдвийг яриад байх дургүй. Гэхдээ бүх про­цесс дунд явсан хүнийхээ хувьд эргээд ажиглахад хуучин эднийх чинь (МАХН) 80 жил нэг цул явлаа шүү дээ. Нийт урсгалаараа маш бол том ма­шин байсан. Бид бол бүх юмыг шинээр эхэлсэн. 20 жилийн өмнө “0”-ээс эхэлсэн. Шинээр төвхнөсөн болохоор энэ бүх зовлон жаргал, ху­вааг­дал, са­лалт, нийлэлт, ялалт ялаг­дал бүх юмны дундуур бид явсан байхгүй юу. Бүх зовлонг нь үзсэн.

Цаг хугацааны эрхээр нөгөө цул явсан хүчин маань бид нарын өнгөрсөн 20 жил явж ирсэн тэр юмны дундуур одоо орж ирж байгаа байхгүй юу. Яг энэ утгаараа АН улс төрийнхөө институцын хувьд, төлөвшлийнхөө хувьд, хал үзсэнийхээ хувьд, туршлагын­хаа хувьд Ардын намын арай урд нь явж байгаа. Бид бол бараг өөрсдийн туулж ирснээ­рээ улс төрийн намын сурах бичиг зохиочихсон хүмүүс шүү дээ.  Энэ сурах бичгийг ашиг­лаад өөрийнхөө дотоод нөх­цөл байдлыг үнэлээд нөгөө нам маань бид нарын 20 жил туулсан замыг хоёр жил туу­лах нь уу. Эсвэл арай илүү хэ­дэн жилийг туулах нь уу гэдэг бол тэдний асуудал. Төлөвш­лийн­хөө хувьд бол өнөөдөр АН, МАН-ынхаа урд нь явж байгаа. Тийм учраас манай нам асууд­лаа илүү нээлттэй ярьдаг, хоо­рондоо үзэл бод­лын­­хоо зөрүүг илүү хурц хэлбэрээр илэр­хийлж, зөв шийдлийг гар­гаж ирж чаддаг. Ойлголцол, нэгдэл нягтралын төлөөх энэ бүх процессуудын дараа байр суу­рин дээрээ нэгдэх чадва­раа­раа бол АН хамаагүй илүү улс төрийн төлөвшилтэй нам. Энэ бол манай илүү тал юм даа.

-Айлын дотоод зовлон­гийн талаар түншиж асуусан юм уг нь. Та бол ерөөсөө хүссэн хариултыг минь өгөхгүй байна. Цэвэрхэн бултаад л онолын улс төр яриад байна. Хамтарсан засагт байх тохиолдолд  ийм л  байх ёстой юу?

-Айл гэр дээр ч гэсэн амьд­рал адилхан шүү дээ. Амьдрал үүслээ, замынхаа дунд асуу­дал хурцадлаа. Хоёр л арга зам байдаг биз дээ. Нэг бол асуудлынхаа ард шийдээд л гардаг.  Нэг бол хоёр тийшээ л явдаг ш дээ. Өнөөдөр бид гурван жилийн өмнө гаргасан тэр шийдвэрийнхээ дагуу урагшаа явахын төлөө эцсийн­хээ бололцоотой бүх аргыг хэрэглэх ёстой л гэж би жишээ нь үзэж байна. Энэ бүх юм нь явахгүй нь ээ. Одоо тоглоомын дүрэм нь өөр болчихлоо. Одоо ойлголцол байхгүй гэвэл тэгээд  нөгөө талд асуудал шийдэх ийм л юм байгаа ш дээ. Тэрийгээ хаана хаанаа зарчимтай л гаргая гэж байгаа юм. Тэрнээс биш энд тэнд үсэрсэн очноос гал  авалцаж өөрсдөө асцгаах юм бол тэр нь өөрөө зарчимгүй, утгагүй, улс орондоо ашиггүй улс төр болох юм болов уу.

-Ж.Энхбаяр гишүүн жи­шээлбэл Д.Зоригт сай­дын асуудал дээр  нэг тийм залуу насан дээр нь суурилсан хамгаалал­тын  үг  хэлсэн бай­на лээ. Тийм сүрхий юм бол тэр Ц.Нямдорж, Н.Алтан­хуяг гэсэн арха­гуудыг огц­руулъя гээд ороод ир л дээ гэх маягаар. Эн­дээс жишээ нь ямар нэг зарчим хараг­дахгүй байгаа биз дээ?

-Сүүлийн үед залуу гэдэг юмыг тойрсон хоёрын хооронд хөнгөн яриа хэл их явдаг бол­сон юм шиг. Гэхдээ Монго­лынхоо улс төрийг бод доо. Гаднынхантай харьцуул. Би зүгээр залуучуудын бай­гууллагын удирдагч байхдаа Солонгосын залуучуудын байгууллагын удирдагчтай уулзаж байснаа дурсая л даа. Би тэдний залуучуудын бай­гууллагын удирдагч гээд 70 нас­тай өвгөн хүнтэй уулзаж бай­сан байхгүй юу. Бусад ул­сын парламентынх нь дундаж нас хэд байна. Монгол шиг ийм залуу парламенттай орон байна уу. Манайх бол харь­цангуй дэндүү залуу улстөрч­дийг парламентдаа оруулж байгаа орон байхгүй юу.

-Та бол одоо хэт залууд орохгүй биз дээ?

-Би бол хүссэн хүсээгүй энэ тогоон дотор бараг 20 жил явж байна ш дээ. Тэр утгаар нь залуу гэж хэлж байгаа хү­мүүст би баярладаг. Аятайхан комплемент гэж ойлгодог.

-40 нас гараад явж байгаа төдий л биз дээ?

-Насаа яг тоогоор нь хэлэх ч хаашаа юм бэ дээ.

-Наадах чинь эмэгтэй­чүүд дээр л яригддаг зүйл ?

-Тэгвэл хэлье ээ. Би 42 настай.

-Ерөнхийлөгчөөс зургаа л дүү юм байна?

-Тэгэхээр манай Ерөнхий­лөгч залуухан байгаа биз.

-Хамтарсан засагт ажил­лаж байгаа хүмүүс илүү зовлон амсдаг л даа. Илүү нэр төрийн хохирол амсдаг. Илүү сэтгэл санааны дарамт туулдаг. Тэр утгаараа та нар руу нэлээд л юм чулуудаж байх шиг харагддаг. Хам­гийн сүүлд ямар билээ шүү­хээр буудуулах 15 хүний нэгээр тодорсон байсан. Ямар сэтгэгдэл төрдөг юм байна?

-Ямар сэтгэгдэл төрөх вэ дээ. Манай АН-ын үндсэндээ засагт ажиллаж байгаа бараг бүх сайдыг оруулчихсан бай­сан. УИХ-ын дарга, дэд дарга нар орчихсон байсан. Монгол Улсын баатар маань орчихсон байна. Дээрээс нь би. Хэрвээ би УИХ-ын сул гишүүн Сай­хан­билэг байсан бол тэнд орохгүй л дээ. Өнөөдөр ямар ч байсан АН-ын 27 гишүүний төлөө ин­гээд үүрэг хариуцлага хүлээ­гээд ажиллаад явж байгаа хүний хувьд, бүлгийн ахлаг­чийн хувьд бол тэнд онилог­доод л орчихсон байна лээ. Цэвэр улс төрийн нүдээр л би харж байгаа юм. Тэрнээс биш олигархи гэдэг сонгодог утгаар нь харах бололцоогүй юм билээ. Энэ бол цэвэр улс төр шүү дээ.

-Ер нь таныг хөрөнгөтэй чинээтэй болчихсон овсгоо­той хүний нэг гэж ярьдаг. Гэхдээ 15 олигархийн нэг гээд харахаар ил бол эхнэрийн тань салоноос өөр юм харагддаггүй. Ерөнхий­дөө бол та хүнээс гуйхгүй, улсаас хулгай хийхгүйгээр явчих эдийн засгийн хүчтэй хүн биз дээ?

-Хувийнхаа амьдралыг зохицуулаагүй хүн улс төрийн амьдрал зохицуулна гэдэг үлгэр л дээ. Би өөрийн гэр бүлийн өмнө хүлээсэн үүргээ давгүй биелүүлж яваа хүн байх. Хүүхдүүдийхээ боловс­рол, гэр орны бусад асуудалд бусдаас дэмжлэг туслалцаа аваад байдаггүй. Өдөрт яаж ч идээд гурваас илүү удаа идэж чадах­гүй. Яаж ч арын хаалга­даад монголчуудын дундаж наснаас илүү наслахгүй. Би хэдэн саяар нь, тэрбумаар нь хурааж цуг­луу­лах гээд яваа хүмүүсийг хувь хүнийхээ хувьд  ойлгодог­гүй. Хүн өөрийн өдөр тутмын ухаалаг хэрэглээгээ хангаж чадаж байхад л хан­галттай гэж үздэг. Хүүхдүүддээ бол би мөн­гө төгрөг үлдээхгүй. Хүүх­дүүд­дээ  боловсролыг нь л үлдээнэ.

-Та эхнэрийнхээ сало­ноор үйлчлүүлдэг үү?

-Яасан. Одоо Сайхан­би­лэгийн хувийн амьдрал гэдэг сэдэв рүү орж байгаа юм уу.

-Аль түрүүн орчихсон?

-Тийм үү. (инээв)Загасчны морь усгүй гэдэгтэй адил даа. Хүсэл бол их л байдаг. Хааяа орж массаж хийлгэх дуртай. Тэрнээс илүү гарахгүй юм. Би нэг их мундаг гоо сайхан, хумс хуруу гэж явдаггүй л дээ.

-Таны гэргий Байгаль бол манай загварын ертөн­цийн нэгэн үеийн алдартай топ моделиудын нэг. Бас кино, тайз дэлгэцийн урлагт хүчээ сорьж байсан чадвар­лаг жүжигчин.  Та тэр хүнийг бүх юмнаас нь холдуул­чихжээ дээ. Тэр танд хааяа энэ талаар гомдоллодог уу?

-Би бол тэгж хэлэхгүй.  Намайг сайд байхад хүртэл манай эхнэр кинондоо тоглоод л явж байсан. Одоогийн амьд­ралынх нь хэв маягийн тухайд ерөнхийдөө өөрийнх нь гарга­сан шийдвэр л дээ. Манай хүнийг зодог тайлах гэдэг юм уу даа урлагийн амьдралаасаа холдох шийдвэрийг гаргах үед драм өөрөө уналтын үед бай­сан. Үзэгчгүй болчихсон. Тэ­гээд л би ер нь ингэж байж болохгүй юм байна. Гэр орноо авч явах, хүүхдүүдээ өсгөж хүмүүжүүлэх тал дээр илүү анхаарлаа хандуулъя, өөртөө тохирсон бизнес эрхэлье гэдэг шийдвэрийг гаргасан байх. Шийд­вэр нь өөрийнх нь бай­сан. Би эхнэрийгээ эзэмшсэн мэргэжлийнх нь хувьд нүцгэ­лэх, үнсэлцэх, өөр бусад юу байдаг юм тэр жүжигчнийх нь хийдэг хамгийн хязгаарын юм­нууд дээр ч хэзээ ч хориг тавьж байгаагүй. Энэ бол тэр хүний мэр­гэжил. Тийм боло­хоор ма­най хүн ажлаа чөлөө­тэй хийж бай­сан байх. Залуу насаа дэл­гэц­нээ мөнхөлсөн зөндөө олон сайхан дүрүүд нь байж бай­на. Нэг их эргэж харж ха­рамсдаггүй болов уу гэж бод­дог. Ер нь манай гэрт нэг дүрэм байдаг. Би жишээлбэл урлаг уран сайхан, гоо сайхны ертөн­цийн талаар тэг, ингэ гэж эхнэр­тэйгээ юу ч ярьдаггүй. Манай эхнэр надтай улс төр ярьдаггүй.

-Та хоёр манай хотын гоё хосын нэг. Тэр утгаараа сонин сэтгүүлийн байнгын анхааралд байдаг байх. Таныг эмэгтэйчүүдтэй хааяа холбосон харагддаг?

-Бид хоёр ханилаад бараг 20-иод жил болох гэж байна. Дөнгөж суугаад залуу халуун байхад хүн л юм чинь хүндээр хүлээж авах тиймэрхүү үеүд бол байсан. Элдэв ярианд орох бол дөнгөж сая гарч ирсэн асуудал биш ш дээ. Би тоглоомоор ярьдаг байхгүй юу. Залуу насаа би дөнгөж сур­гууль төгсч ирээд л алдчихсан гэж. Хамгийн анх залуучуудын холбоонд ажиллаж байхдаа телевизэд орж “Агшин” нэвт­рүүлгийг хөтөлж эхлээд л нүүр маань илүү их паблик тал руу­гаа орчихсон. Жирийн залуу шиг дуртай шөнийн клуб рүү­гээ орж өөрийнхөө хүссэнээр бүжиглэж ч чаддаггүй. Хүмүү­сийн хэлдэг шиг дурын бай­шин орц энэ тэрээр хэсээд яваад байх бололцоогүй. Эс­вэл хэн нэгэн өөрт таалагдсан охиныг аваад олон нийтийн газар хамт суух тийм ч эрх байхгүй. Энэ бүх зүйлээ би 21 насандаа алдчихсан байхгүй юу. Яахав миний өөрийн сон­гож авсан амьдрал. Тэрэндээ би харамсдаггүй.

-Хамгийн сүүлд энэ оны “Дэлхийн мисс”-д өрсөлд­сөн А.Сарнай гэдэг эмэгтэй­тэй хайр сэтгэлийн холбоо­той гэх мэдээлэл цацагдсан  байсан?

-Зөндөө хүмүүстэй холбо­дог юм аа. Сонины нэгдүгээр нүүрэнд энэ сэдвээр зөндөө л гарч байсан. Зөндөө л юмны дундуур явж байсан. Амьдрал гэдэг юм чинь ойлголцол, ит­гэл­цэл дээр л явна уу гэхээс биш зарим хэвлэлийнхний гүжирддэг сэдвээр хөөцөл­дөөд явах юм бол аль хэдийнэ хоёр тийшээ болчих юм зөн­дөө л байсан. Нэг ёсондоо ма­най гэр бүлд дархлаа суусан гэж хэлж болно.

-Тийм ч биз дээ. Цаг гаргасанд баярлалаа. Танд амжилт хүсье?

-Баярлалаа.