Ороо ордогүй азарганд уулгадаг шингэнийг андуурч уусан залуу 18+

Өдгөө монголын жаахан хөрөнгөтэй цээж баячуудын дунд хурдан морь уяж манлай уяач болох өвчин газар аваад байгаа билээ. Нэг наадамд арван зургаан морь уралдуулаад нөгөөдүүл нь бүгд 150-иас хойшоогоо орж ирж байхад миний морьд мөн ч хурдан сайн сайхан давхиж байна даа хэмээн цээж хөдөлгөж суугаа хүмүүс ч зөндөө л байна.
Угтаа бол морь уяж уяач нэр зүүхээс гадна морио яаж хурдлуулах вэ гэдэг л хамгийн чухал баймаар.

Хурдан морийг асар өндөр үнээр худалдаж авдаг бөгөөд хэрвээ түүнийг олигтой давхиулж чадахгүй бол шал дэмий өвс тэжээл, хариулга маллагаа, унаач хүүхдийн мөнгө сэлтэд хиншүү хярвас ханхалтал шатаад л дуусна. Иймээс сүүлийн үед морио хурдлуулах янз бүрийн арга барил, эм тариа дуслын шингэн, допинг маягийн хүч тамир оруупагч гээд элдвийн зүйл, удмын уяач хүний ой той, зүүд зөнд ч багтахааргүй элдвийн зүйлс хэрэглэж хурдан морийг урагш нь давхиулдаг болсон байна.

Гэмтлийн сэхээнд орсон өвчтөн шиг л янз бүрийн хүчтэй сэргээш хэрэглэсэн тийм морьдтой жирийн монгол цагаан өвсний адуу уралдаад хаана нь ч бараадахгүй хаягддаг гэж байгаа. Тийм учраас яваандаа эрлийз адууг тусад нь уралдуулдаг шиг эм тарианы морьд нь ч хүртэл тусдаа уралддаг жирийн монгол уяаны адуу нь ч бас тусдаа хурд сорьдог жишиг ч тогтож мэдэх л байх. Өнгөрсөн зун нэгэн архинд дуртай уяач эр алдартай уяач нарын гэрииг даган наирлаж наргин хатуу дарсаа хэтрүүлж яваад нэгэн инээдэмтэй ч гэх үү эмгэнэлтэй ч гэх үү үйл явдалд ороцоолдон хөгөө хөлдөө чиржээ.

Тэрбээр архи нэлээд ууж согтоод нэгэн уяачийн гэрт тас үсрэн унаад өгсөн байна. Уг нь морь сайн шинждэг таньдагаараа гайхуулан “Би уяан дээр очвол миний заасан морьд маргаашийн сунгаанд хаагуур хэдээр ирэхийг би шууд л тоо дараад хэлнэ” хэмээн хэнхэлзэж байсан юмсанж. Гэтэл архиа хэтрүүлэн тасраад унасан тул бусад нь морьдоо хөлслөх гээд гэртээ орхин гараад явсан юмсанж. Нэг сэрвэл мань эрийн тархи толгой нь өвдөн, шартсан гэж үгээр хэлэхийн аргагүй, хариугүй хага үсрэх шахаж байж. Сайн эр алдарт уяачийн хугархай маань уучихмаар юм хайн гэрийн баруун хаяагаар тэмтэрч явтал гэнэт архины шилэнд хийсэн нэгэн шингэн зүйл анхаарлыг нь татах нь тэр. Яах аргагүй Чингис архины шилэнд хийчихсэн цэвэр ус шиг туналзсан зүйл бол архи байхаас өөр ямар ч гарц байхгүй. Энд ямар барилгын засал чимэглэл хийж байгаа биш. Хоол унд хийж байгаа биш. Уксус гэх мэтийн зүйл бол бүр ч байхгүй.

Тэгээд ч Чингис архины шилэнд архинаас өөр хэн л юуг хийх билээ гэж бодсон мань эр бушуухан нэг аяга олоод нөгөө шингэн зүйлээс дүүртэл нь хийнгүүтээ ганцхан хөнтрөөд залгилж орхисон байна. Гэтэл хоолойгоороо давуулан ходоод руугаа хийж орхисон хойно нь өнөөх нь архи биш харин нэг л хачин эхүүн үнэр хамраар нь сэнхийлгэсэн исгэлэн ундаа болох нь анзаарагдсан байна. Огиж гаргах гэсэн боловч нэгэнт оройтсон байлаа. Харин гэрийн хойморт том ваар дүүрэн айраг байсан учраас мань эр мөнөөх шингэн зүйлийн эхүүн амтыг дарахаар айрагнаас хийж уугаад сууж байтал гэнэт гаднаас уяач нарын гал тогоог барьдаг 30-аад насны тарган шар хүүхэн ороод ирсэн байна. Тэр хүүхнийг ороод ирэв үү үгүй юу л алдарт уяачийн маань хамраар нь гал бадраад явчих шиг л ундааны гааз хий цоргих шиг л хачин болоод явчихсан ажээ.

Тэгснээ л хамаг булчин шөрмөс нь биен дотроо хуралдан зангирч хатууран чангарч ирснээ гэнэт хамаг цус нь бүхий л биеэр нь асар хурдтай эргэлдэх нь мэдрэгдэн толгой нь эргэх шиг болсноо гэнэт бэлэг эрхтэн нь хөвчрөн чангарч юу юугүй л эм хүнтэй хурьцал үйлдэхгүй бол зад үсрэх гэж байгаа юм шиг сэтгэгдэл төрөөд явчихсан байна. Өмдөндөө гараа хийвэл тээрхий нь боодогны чулуу шиг час халуун байх. Уяач эр “Манайхан морины уяанаас ирэх болоогүй. Тэгэхээр энэ хүүхэнтэй гялс манас нэг юу яахгүй л бол галзуурах нь” гэж бодоод дөхөж очмогцоо хормой доогуур нь гараа явуулан илт өдөн танхайрчээ. Хамгийн гол нь тогооч хүүхэн гэр эзгүй хүнгүй байгаа учраас энэ согтуу толгойтой нэг удаа энгэр зөрүүлсэн ч яадгийм гэж бодсон бололтой. Дуртай нь аргагүй инээд алдан намжирдаж гарыг нь худлаа цохисноо “Бушуулахгүй бол цаадуул чинь одоо ирэх дөхөж байгаа шүү” гэснээ дээлийнхээ хормойг сөхөн бөгсөө өөр лүү нь харуулан цаашаа хараад өгзгөө оцойлгон тонгойжээ.

Угаасаа энэ хүүхэн байнга ингэж араасаа цохиулж сурсан бололтой. Хамгийн гол нь мань эрийн бие махбодь гэнэт хямран эрхтэн нь эрэг боолтыг нь чангалсан төмөр лугаа хөвчрөн чангарсан үед ийнхүү уг хүүхэн сайн дураараа зөвшөөрсөн нь жинхэнэ азны хэрэг явдал байлаа. Тэрбээр араас нь азарга шиг мордон хөвчрөн чангарсан эрхтнээ угт нь тултал цохиж өгсөн бөгөөд тогооч хүүхэн орилон хашгиран “Ай аймаар халуун, ямар хүчтэй юм бэ. Яг азарга шиг яасан бяртай залуу вэ” гэж орилсоор хагас цаг болоход хоёр ч удаа бялхтал дур тавьж халин асгарсан үрийн шингэн нь салтааг нь даган гуя руу нь урссан аж. Хүүхнийг ийнхүү цохиж байх хооронд уяач эр ч гэсэн гурван удаа угсруулан дур тавьсан боловч үрийн шингэн нь тэр даруй түрэн бялхаж эрхтэн нь сулбайж уналгүй тэр дороо ахин чангараад байсан юмсанж. Тогооч хүүхэн орилон чарлан араасаа цохиулж байснаа гэнэт хананд өлгөсөн цаг руу хараад “Хүүе нөгөөдүүл чинь ирэх болчихож” гэсээр угласан эрхтнээс нь умдгаа шувт татан займчуулан босоод дээлийнхээ хормойг буулган гараад явчихсан байна.

Энэ үед мань эрийн хуял тачаал улам бүр хуралдан эрхтэн нь тэсрэх шахам халуу шатаж байсан учраас тогооч хүүхний араас гуураа гозойлгосоор, арай л янцгаасангүй хар гүйхээрээ давхин гарчээ. Түүнийг гарахад уяачид гадаа уяан дээр ирээд бууж байсан байна. Гэвч мань эр тэднийг харсангүй. Шууд л тогооч хүүхнииг илүү гэрийн үүдэнд хөөн гүйцмэгцээ газар дарж унагаан дээрээс нь нөгөөхөө углан орилуулж чарлуулсаар оцгоноод, хаа тааралдсан газар нь азарга лугаа хазаж эхэлсэн байна. Уяачид ирж түүнийг салгах гээд чадалгүй галзуурчихаж гэж бодоод нэг нь яргай ташуур тархинд нь буулган нам унагаасны эцэст сая нэг юм газар хэвтүүлэн хөлийг нь хүлээд орхижээ. Гэтэл асар хүчтэй болсон уяач эр ухаан ормогцоо хөлийнхөө хүлээс болох эр хар сурыг ганцхан тийрмэгцээ тас татчихаад “Хүүхэн байна” гэж тэр хавиар орилон гүйж бөөн үймээн дэгдээжээ.

Түүнийг газар унагаан хүлэхэд таван эр хүн арайхийн дийлсэн бөгөөд дээрээс нь ус асган цутгаж үүр цайтал эсгийнд боолттой байлгасны дараа орилон чарласаар сая л нэг юм сэхээ ороод ядарсандаа нам унтаад өгсөн гэдэг. Үдийн алдад мань эр босоод юу болсныг нүүрээ улайлган сонсмогцоо “Би шартаж үхэх гээд байхаар нь гэрийн хаяанд байсан шилтэй шингэн зүйлийг уучихсан юм. Түүнээс л боллоо” гэсэн аж. Гэтэл тэр нь ороо нь ордоггүй азарганд эрч хүч чадал тэнхээ оруулдаг химийн тусгай шингэн байсан бөгөөд адууны доозоор уудаг зүйлийг хүн уучихаар хамаг эд эс нь сэргэн хуял тачаал нь хөдөлж тийнхүү хүчингийн хэрэг үйлдэх дөхсөн юмсанжээ. Иймээс хурдан морио хуй салхи шиг болгохоор янз бүрийн эм тан өгч байгаа уяачид цаашдаа иймэрхүү осолтой үйл явдал Гарахаас урьдчилан сэрэмжилж байвал зохистой болов уу.

Тэмдэглэсэн Ц.Батбаатар