Ч.Жаргалсайхан: Би биш миний хүүхдүүд тодрох ёстой

Сонгодог бүжгийн хаад, хатдыг бэлтгэж урлагийн их тайзнаа гаргаж, алдрын оргил руу хөтөлсөн энэ эрхмийг зарим хүн эчнээ танихаас бус тэр бүр зүс үзэж байгаагүй биз.

Учир нь Монгол Улсын гавьяат багш, Монголын бүжгийн спортын холбооны дэд ерөнхийлөгч, бүжигчин Ч.Жаргалсайхан тэр бүр хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд ярилцлага өгч, олны өмнө гардаггүй нэгэн. Тиймээс арван настайгаасаа 39 жилийг бүжгийн урлагт зориулсан түүнээс асуух асуулт ар араасаа цуварсаар байлаа.

-Тэгэлгүй яах вэ. Энэ жилийн хувьд сонин ихтэй байна. Яагаад гэвэл би 36 жил багшилсан Монголын хүүхдийн ордноос өрх тусгаарлаж, “Авьяас” төв нэртэйг төрийн бус байгууллага байгуулах танхимаа засч ,байна.

, -Бүжгийн бүх төрлөөр сургалт явуулна. Үүнээс гадна хүүхдийн нас онцлогт зориулсан “Шувуухай”, “Өвлөн бүжицгээе” зэрэг уралдаан тэмцээн зохион байгуулж, бүжгийн клубүүдтэй хамтран ажиллан байна.

-Бүжигийг хүн бүр хийгээд байдаггүй, нарийн урлаг. Хэл яриагүй ч үйл хөдөлгөөнөөрөө утга санаа илэрхийлдэг нандин урлаг учраас бүжгээр дагнасан мэргэжлийн хүмүүс л үүнийг заах ёстой. Хүмүүс ихэнхдээ бүжиг энгийн өдөр тутмын яриа хэлбэрээр заадаг.

Тэгвэл би ном журмынх нь дагуу мэргэжлийн үг хэллэгийг нь ашиглаж, нэр томъёо нь хэлж хичээл заадаг. Мөн ямар хөгжмийн аянд, ямар хэмнэлээр бүжиг хийхийг нь нарийн сургадаг. Хүүхдийн эрүүл мэнд, анатом, бие бялдарт тохируулсан нарийн сургалт явуулснаар хүүхдийн хөгжил, сэтгэхүйд нөлөөлдөг.

-Багш хүн бүжгээр өөрийгөө илэрхийлж, өөрөө хийж үзүүлэхээр хүүхдүүд дагаж хийнэ. Хамгийн гол нь багш өөрөө хичээлээ удирдаж, бүгдийг хийх ёстой. Ямар ч багшгүйгээр бүжгээр хичээллэх гэвэл хүүхэд өөрөө их эвдэрдэг. Учир нь бүжгийг хүний бүх анатомд тохируулж заадаг. Тиймээс маш нарийн заах ёстой.

-Бүжгээр хичээллэсэн хүн эрч хүч, энерги сайтай байдаг. Яагаад гэвэл бүжиг гэдэг нарийн урлагт суралцахад хүний бүх анатом, тархи хүртэл ажилладаг. Тэр олон хөдөлгөөнийг цээжлэхээс гадна биеэрээ илэрхийлж, цаашлаад тайзны урлагт шилжинэ. Энэ бүхэн бүжгийн анхан шатны тавилтаас үүсдэг. Тиймээс анхан шатны тавилтыг сайн хийх хэрэгтэй.

-Багш хүн тийм байх ёстой. Урд нь түрүүлж гарахдаа биш шавь нар амжилтад хүрнэ, хэдий чинээ гоё болно. Ард нь байгаа багш төдий чинээ алдаршдаг. Тэгэхээр би өөрөө тодрохдоо биш миний хүүхдүүд тодрох ёстой гэж боддог. Хүүхдүүд тодрох юм бол би ажлаа сайн хийж байна гэсэн үг.

-Тийм ч байж магадгүй. Гэхдээ хүмүүс өөр өөрийнхөөрөө л ойлгодог.

- Их сонин тохиолдлоор бүжгийн урлагт хөл тавьсан. Арван настайдаа Сэлбийн пеонерын зусланд амарсан юм. Тэр үед хүүхдүүд зусланд их амардаг байлаа. Сүүлийн үед л харин зусланд амрах нь харьцангуй цөөрчихөж.

Тэгээд амарч байтал оросын мэргэжилтэн багш, Хөгжим бүжгийн дунд сургуулийн захирлын хамт гурван хүн ирж арван настай бүх хүүхдийг шалгасан. Бид урлагийн зааланд шалгуулж байхдаа ямар учиртайг нь ч мэдээгүй.

Гэтэл энэ нь Ленинградын бүжгийн сургуульд монголоос арван настай хүүхэд шалгаруулж авах шалгалт байсан юмсанж. Тэр шалгалтад би 300-гаад хүүхдээс ганцаараа тэнцсэн.

Тэр гурван багш намайг Улаанбаатарт авчирж гэрийнхэнтэй маань уулзтал аав, ээж хоёр маань “Ийм жаахан хүүхэд ганцаараа хүний газар явах хэцүү” гээд явуулаагүй юм.

Гэтэл тэр намар нь Хөгжим бүжгийн дунд сургуульд “Хүүхэд авна” гэхээр нь би аав, ээж хоёроосоо зөрсөөр байгаад бичиж шалгуулсан. Тэр шалгалтад тэнцсэнээр сонгодог бүжгийн ангид орсон. Бүжиг надад маш их зүйл өгсөн.

-Би өөрийгөө бүжигчин болно гэж боддог байлаа. Сургуулиа төгсөөд Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт орох гэтэл Ленинградад суралцаж ирсэн хүүхдүүдийг авсан байсан. Харин дотоодын бүтээгдэхүүнүүд хөдөө орон нутаг руу хуваарилсан. Би Ардын дуу бүжгийн чуулгад хэдэн сар ажиллаад, Дархан руу томилогдсон.

Тэнд ажиллаж байхдаа “Хүүхдийн ордонд бүжгийн багш авна” гэдгийг санамсаргүй сонсож ажилд орсон. Одоогийн Урлан бүтээх төв тэр үед Хүүхдийн ордон байсан юм. 1994 онд Хүүхдийн ордон шинээр байгуулагдахад дагаад л ирсэн. Би бүжигт гомддоггүй. Харин ч энэ ажилдаа их дуртай, хайртай.

Энэ бол миний хийх ёстой ажил, миний хувь тавилан. Олон сайхан шавь нартай боллоо. Одоо шавь нар маань дотоодын мэргэжлийн урлагийн байгууллагуудад ажиллаж, олон улсын тэмцээн уралдаанд оролцож, мэргэжлээрээ амжилттай ажиллацгааж байна.

Монголын бүжгийн спортын холбооны дэд ерөнхийлөгчийн хувьд олон улсын хүмүүстэй их харилцаатай байдаг. Солонгосын Багшийн коллеж, Улаан-Үдээс багш авч шавь нартаа хичээл заалгадаг.

-Хүн сайхан амьдаръя, өөдрөг явъя гэвэл өөрөө хичээх хэрэгтэй. Хийж байгаа зүйлдээ зүрх сэтгэлээ өгч чадвал бүх зүйл бүтнэ. Би бүжигт дуртай учраас бүжгээ хөгжүүлье, хүүхдүүд сайн бүжигчин болгоё гэж зорьдгоос сайд больё том албан тушаалд очъё гэж боддоггүй. Бүжгээр явсан хүүхэд хаана ч газарддаггүй. Иймээс хамгийн агуу урлаг нь бүжиг гэж боддог.

-Хүүхдийн ордонд багшилж байхдаа ивээн тэтгэгчийн талаар огт боддоггүй байлаа. Харин одоо хувиараа өрх тусгаарласан тул ивээн тэтгэгч хэрэгтэй гэдгийг ухаарч байна. Гэхдээ тусалж дэмжих хүн олон. Эцэг, эхчүүд их тусална.

Сая авсан танхимыг засварлахад тэд их тусалсан Хүүхдийн ордонд ирдэг шигээ олон хүүхэд ирж байна. Бас Улсын цирктэй шинэ жилийн тоглолтуудыг хамтарч хийхээр гэрээ байгууллаа.

-Гэр орондоо цаг зав гаргаж чаддаггүй. Ээж маань хааяа тус дэм болно. Нөхөртэйгээ нэг ангид сурч байсан нэг мэргэжлийн хүмүүс болохоор надад их тусалдаг. Гэхдээ ажил дээрээ хонож өнжиж ажилладаг ч эмэгтэй хүний хувьд бүх зүйлийг бэлтгэж, асуудлыг шийдэж өгдөг.

-Чадахгүй байх аа. Би бүжгээсээ л гарвал үхчих юм шиг санагддаг. Багш хүн шавь нараа бэлтгэх учиртай Дүүгийнхээ хүүхдийг гурван настайгаас нь эхлэн бэлтгэлээ. Ямар ч байсан өөрийнхөө удамд үлдээе. Цаг нь болохоор би өөд болно. Тэр хүртэл ямар байсан бүжигтэйгээ л зууралдсаар байх болно.