Саяако: Миний анхны хайр Хакухо, “Өвгөн эмгэн болтлоо хамтдаа амьдаръя” гэж надад хэлсэн

Японд ажиллаж амьдардаг сурвалжлагч Х.Эрдэнэцэцэгийн их аварга Хакухо Даваажаргалын гэргий Саяакотой хийсэн яриаг WWW.TOVCHOO.MN толилуулж байна.

Сумогийн дэвжээг бяр чадал, ур мэхээрээ тэргүүлж байгаа их аварга Хакухогийн гэргий, хоёр хүүхэд өсгөж хүмүүжүүлэн, арын албыг сайн гүйцэтгэж байгаа Саяакотой ярилцсан билээ. Тэрбээр 1984 онд Японы Токушима аймагт төрж өсөөд Токиогийн эртнээс алдартай Гакүшюүин Их сургуулийг дүүргэсэн юм.

-Сумогоос яриагаа эхэлье. Хэзээнээс сумог мэдэж эхэлсэн бэ?
-Бага байхад эмэг ээж маань сумо их үздэг байсан юм. Түүнтэй хамт суугаад их үздэг байснаа одоо тод санаж байна.
-Үзэж байгаад бүр сонирхдог болсон уу?
-Японы үндэсний бөх болоод ч тэр үү, маш өвөрмөц, ер бусын онцгой болоод ариун дагшин санагддаг.
-Багадаа ямар хүүхэд байв аа?
-Цэцэрлэгээс ахлах сургууль хүртэл ээж маань намайг хүргэж өгч, тосч авдаг байсан. Хичээлээ л хийдэг. Янз янзын урлаг спортоор хичээллдэг байсан.
-Саяако саны аав “Асашёорюү” фэн клубын тэргүүн гэж сонсож байсан.  Энэ үнэн үү?
-Одоогоос арваад жилийн өмнө монгол сумочтой танил байсан аав маань Монголын эмзэг бүлэг болоод траншейны хүүхдүүдэд туслах сайн дурын үйл ажиллагааг нилээн өрнүүлдэг байсан. Би бас ахлах сургуулийн сурагч байхдаа монголын хүүхдүүдэд туслах мөнгө цуглуулах сайн дурын ажилд нь оролцож байлаа.
-Аваргатай оройн хүлээн авалтан дээр танилцсан гэл үү?
-Тиймээ. Яг аваргын хажуугийн суудалд таарсан юм.
-Анх хараад төрсөн бодол?
-Их эелдэгхэн, нилээн том биетэй, үргэлж л инээгээд байсан.
-Сумо бөхтэй сууна гэж бодож байсан уу?
-Тэр үед их сургуулийн оюутан, ирээдүйд нэвтрүүлэгч болно гэсэн мөрөөдөлтэй байсан болоод ч тэр үү гэрлэх тухай огтхон ч бодож байгаагүй.
-Монголын бэр боллоо. Монгол орны тухай хэзээ анх дуулж байсан бэ?
-Түүхийн хичээлээр Чингэс хааны тухай үзэж байсан ч Монголын тухай нарийн мэддэгүй байлаа. Цэнгэг агаар сэнгэсэн хөдөө тал, шөнөдөө гэрэлтэх од нь үзэсгэлэнтэй зэрэг бага сага дуулж сонссон л төдий байсан.
-Япон хүүхнүүд сумо бөхчүүдтэй суухыг мөрөөддөг гэдэг. Энэ хэр үнэний ортой вэ? Та бас тэгж боддог байсан уу?
-Залуу охидууд гэхээс илүү ахмад хүмүүс Сумогийн шүтэн бишрэгчид байдаг. Суух юмсан гэж боддог бүсгүйчүүд байдаг байх л даа. Гэхдээ би сумо бөхтэй сууна гэж ерөөсөө бодож байгаагүй.
-Аваргын ямар зан чанарт нь илүү татагдсан бэ?
-Танилцсаны маргааш нь Ёкозуна над руу утасдаж, уулзалдаж байсан. Тэр үед дөнгөж Жүрёод дэвшсэн байсан үе. Хакухо “Ёкозуна болсны дараа Саяако нэвтрүүлэгч болчихоод намайг зурагтаар мэдээлээрэй” хэлж байснаас бид хоёрын үерхэл эхэлсэн юм. Урьд нь эрэгтэй хүнтэй найзалж, нөхөрлөж байгаагүй ч хэлэх үү, Хакухо маш цайлган цагаан сэтгэлтэй, сумод хандах цэх шулуун чанар, ариухан бодол санаанд нь татагдсан. Өвгөн эмгэн болтлоо хамтдаа амьдарья гэж надад хэлсэн.
“Гэрээсээ хол Аваргыг бэртсэн байхад нь та асрамжлан халамжилж байсан. Хамгийн хэцүү үед нь цуг байж, дэмжиж байсан гэдэг…
-Тиймээ. Сумогийн төлөө бүх сэтгэл, биеэ хайр найргүй зориулж буй түүнийг хараад өөрийн эрхгүй дэмжин, тэтгэж явья гэх сэтгэл тэр үед их гүнзгийрч байсан. Ширүүн өрсөлдөөн, тэмцэлдээн, хүнд дасгал сургуулилт байнга хийдэг бөх хүнийх нь хувьд ч хамгийн сайн нөхцөл байдал, орчныг нь бүрдүүлэхийн төлөө хичээж явья гэж боддог…
-Аваргын аав ээж нь хэрхэн хандаж, хүлээж авах болоо гэж санаа тань зовж байв уу?
-Тэр үед Хакухо озеки болсон байсан. Анх аавтайгаа утсаар ярьж дараа нь Кюүшюү башёгийн үеэр аавыг ирэхэд бид хоёр уулзсан. Монголын үндэсний бөхийн их Аварга, Монгол улсын баатар хүн, удам угсаа. нэр төрөө их эрхэмлэн нандигнадаг гэж сонссон болохоор нилээн сүрдэж, айж байсан. Яг үнэндээ би маш их эсэргүүцэх байх гэж бодтол  “Та хоёр өөр өөр үндэстэн ч Давааг минь хайрлаж, түшиж тулж явна” гэж бодож байгаа бол гэрлэж болноо гэж надад хэлсэн.
-Бие, биеэ юу гэж дууддаг вэ?
-Янз янзаар л даа. Хакухо ч гэж дуудна. Папа ч гэж хэлэх үе бий. /Японд хүүхэдтэй залуу хосууд бие биенийгээ ихэвчлэн папа, мама гэж дууддаг. Сурв/ Даваа жаргалаа ч гэж дуудна. /инээв/
-Монгол хэл сурч байгаа гэсэн. Аваргатай монгол хэлээр ярьдаг уу?
-Үерхэж байхад монгол хэл нилээн шаргуу үзэж байсан. Одоо хоёр нялх хүүхэд хараад зав муутай, сайн эрчимтэй сурч чадахгүй л байна. Хадам аав ээж хоёр Монголоос ирэхэд тэдний яриаг барагцаагаар ойлгодог ч эргээд ярьж чаддаггүй юм. Хамаатан садан, танил нөхөд ирэхээр ёкозуна намайг монголоор ярь ярь гээд шавдуулах үе ч бий.
-Монгол хоолонд хэр гаршиж байна даа?
-Ер нь нилээн хийдэг шүү. Бантан, хар шөл, хуушуурыг сайн хийдэг болоод байгаа. Аваргын эгчээр нь заалгадаг. Хааяа аварга өөрөө ч бас хийдэг. Түүнээс нь харж, хийж сурч байгаа. Анх тэдний гэрт очоод хуушуур хийж сурсан.
-Монголын иргэншлийн тухай юу гэж боддог вэ?
-Нөхөр маань одоогоор Японы сумо бөхийн холбоонд харьяалагдаж, бөх хүний үүргийг гүйцэтгэн явж байна. Магадгүй зодог тайлаад Монгол руу буцах ч юм уу, ямар ч тохиолдолд би түүнийг дагана. Тэгэхээр тухайн үедээ л шийдэх байх даа.
-Аваргыг гадаад хүнтэй суусан гэдэгт монголчууд жаахан дүргүйцэж байдаг л даа. Энэ тал дээр та юу гэж бодож байдаг вэ?
-Олон зүйл бодогддог л доо. Гэхдээ бид хоёр монгол япон гэж бодолгүйгээр хоёр биендээ ариухан сэтгэлээр л дурлаж, хайрлалцсан. Би юу ч бодолгүйгээр түүнийг хайрласан. Нэг үгээр хэлбэл миний анхны хайр байсан. Аварга энд маш их хичээж, зүтгэж байхад элгэн нутаг болох Монголдоо элдвээр хэлүүлж байгаад нь би жаахан сэтгэл өвддөг.
-Хоёр удаа Аваргатай хамт Монголд очсон. Ямар санагдаж байсан бэ?
-Үнэр хамгийн содон санагдсан. Монголоос ирүүлдэг байсан ноолууран ороолтны үнэртэй адилхан байсан гэх үү дээ. Аан яг л ийм үнэртэй байдаг даа гэсэн мэдрэмж төрж байсан.
Ярилцсан Х.ЭРДЭНЭЦЭЦЭГ WWW.TOVCHOO.MN