Огноо: 2013/4/21 12:58:41

Бохиноос татгалз…

Монголчууд бидний өдөр тутмын хэрэглээ болсон нэг зүйл бол яах аргагүй бохь. Стиморол, орбит, минтос… гэх мэт бохийг манайхан өргөн хэрэглэдэг…

Бохийг шүд цэвэрлэдэг, шүд цоорох өвчнөөс сэргийлдэг гэж хэрэглэгчид ихэнхдээ ташаа ойлгодог боловч үнэн хэрэгтээ сөрөг нөлөө нь хамаагүй илүү гэнэ. Иймд аль болох бохь хэрэглэхгүй байхыг эрдэмтэд зөвлөж байна.

Бохь нь хүний биед аюулт өвчин үүсгэгч хамгийн хортой бодисуудын нэгдэл аж. Хамгийн нэртэй брэнд бохины найрлаганд ч сорбитол, ксилитол, маннитол, мальтитол, бохины үндэс, глицерол, байгалийн болон хиймэл амт оруулагч, аспартам-ацесульфам, будагч бодис, техникийн ионол, хүчил агуулагддаг байна.

Бохь зажлах тоолонд бидний тархи “хоол хүнс биед орж ирж байна” хэмээн хууртагддаг. Тиймээс тархи ходоод, цөс, хоол боловсруулах бусад эрхтэнд хоолондоо бэлтгэх дохио өгдөг. Ингээд шүлсний болон нойр булчирхай нь хоол шингээхэд шаардлагатай энзимээ боловсруулж эхэлнэ. Энэ ферментийг байнга ялгаруулснаар хоол шингээх явц удааширдаг. Үүний улмаас жинхэнэ хоолоо идэх үед бие махбод шингээж чадахгүйд хүрдэг байна.

Мөн бохь нь амны хөндийг цэвэрлэдэггүй. Харин бохинд ямар ч сайн тал байхгүй. Химийн бодисоор бүтээгдсэн энэ хүнс нь шүдэнд ч сайн биш аж. Тиймээс зар сурталчилгаанд бүү итгэ. Мөн амны үнэрээ дарахын тулд эрүүл мэндээрээ битгий тоглоорой.

Бохь нь хүчил болон шүлтийг тэнцвэржүүлдэг гэж үйлдвэрлэгчид ярьдаг. Гэхдээ бохь нь амны хөндийн хүчил, шүлтийн хэмжээг багасгахад зориулагдаагүй юм. Бохь зажилж эхлэхэд эхний 2-3 минутад амны хөндийн эрүүл байдлыг тэнцвэржүүлдэг шүлсний булчирхай идэвхжиж эхэлдэг байна. Амны хөндийн хүчлийн хэвийн хэмжээ тухайн үед ямар хоол хүнс идсэнээс шалтгаалан түр зуур өөрчлөгддөг ажээ. Гэхдээ бие организм өөрөө хүчил, шүлтийг тэнцвэржүүлэх чадвартай бөгөөд бохь нь ямар нэг байдлаар нөлөөлөх боловч өдөржин шөнөжин зажилсан тохиолдолд л нөлөөлөх гэнэ. Иймээс бохь хүчил, шүлтийг тэнцвэржүүлдэг гэдэг нь зүгээр л бүтээгдэхүүнээ гүйлгэх гэсэн сурталчилгаа юм.

Мөн түүнээс гадна бохь нь амны хөндийн хүчлийг багасгаснаар шүд хорхойтохоос сэргийлдэг гэж сурталчилдаг. Гэхдээ хүчил, шүлтийн хэмжээ нь бичил биетүүдийн үүсгэдэг шүдний өвчнөөр өвчлөх магадлалыг багасгадаггүй байна. Бичил биетүүд нь шүдний паалан болон буйлыг гэмтээдэг ажээ.

Бохь эсвэл ногоо зажилж байх үед зөвхөн шүдний өнгөн хэсгийг цэвэрлэдэг байна. Харин шүд завсраараа хорхойтдог учраас бохь зажлах нь шүд хорхойтохоос сэргийлдэг гэдэг бол харьцангуй ойлголт юм.

Зарим хүмүүсийн зажлах булчин нь хэт хөгжсөн байдгаас шүднийх нь паалан унадаг ажээ. Тэдэнд бохь зажлахыг хориглодог байна.

Мөн түүнээс гадна буйл суларч, шүд хөдөлгөөнтэй болсон бол бохь зажилж огт болохгүй бөгөөд хэрвээ зажилбал шүд унана.

Тэрчлэн ходоод гэдэсний өвчтэй хүн бохь зажлах хориотой. Бохь нь гэдэсний салст бүрхэвчийг цочроодог байна. Бохийг амандаа хиймэгц бие махбодь түүнийг хоол хүнс мэт хүлээж авдаг учраас гэдэс цочирч үүний улмаас ходоодны шарх болон үрэвсэл үүсэх магадлалтай. Бохинд агуулагддаг хлорофилл (Е140), бутилгидрокситолол (Е321) зэрэг бодис гааны нэгэн адилаар харшил үүсгэж болзошгүй. Зарим нэг бохинд агуулагддаг амуу соёолж нь артерийн судасны даралтыг нэмэгдүүлж, цусан дахь калийн хэмжээг багасгадаг байна.

Удаан бохь зажилж шүлс их хэмжээгээр ялгардаг болсноос хойш хэсэг хугацаа өнгөрсний дараа шүлс улам бүр багасдаг. Энэ нь хоол боловсруулах эрхтэнд маш муу юм. Хоол хүнсийг боловсруулахад зайлшгүй хэрэгтэй шингэн болон ферментүүдийг хангалттай хэмжээгээр авч чаддаггүйн улмаас идсэн зүйл ходоод рүү хатуу бүхэл хэвээрээ ордог байна. Үүний улмаас ходоодны үрэвсэл, шарх үүсдэг ажээ.

Хүнсний үйлдвэрлэлд ашигладаг нэмэлт бүтээгдэхүүнүүдийг нийтэд нь Е үсгээр тэмдэглэдэг

Е101 – E180 нь хүнсний будагч бодисууд

Эдгээр бодис нь бүтээгдэхүүний хүссэн өнгөөр будах, эсвэл боловсруулалтын үед алдагдсан өнгийг нь дахин сэргээх зорилгоор ашигладаг. Жишээлэхэд, хиамын чанах үед мах саарал өнгөтэй болно. Тэгэх ч ёстой. Гэвч саарал өнгөтэй хиам нь худалдан авагчид таашаадаггүй, борлуулалт нь муу байдаг тул будагч нэмж улаан ягаан өнгөтэй болгодог. Гэхдээ бета каротин гэх мэтийн биологийн гаралтай будагчид бас байдаг. Ийм будагчийн нөлөөгөөр жишээлэхэд, лууван байгалиасаа улаан өнгөтэй болдог.

E200 – E229 нь консервантууд буюу хадгалалтын хугацааг уртасгадаг бодисууд. Элдэв мөөгөнцөр, нянгийн үржлийн дарамтлах замаар бүтээгдэхүүнийг муудахаас сэргийлдэг.

E300 – E399 нь антиоксиданд, исэлдэхээс сэргийлэгч бодисууд. Бүтээгдэхүүнийг гашилж, исэлдэн өнгө нь муудахаас хамгаална. Заримдаа С витамин, Е витамин гэх зэрэг байгалийн нэгдлүүд байдаг бол заримдаа химийн аргаар гаргаж авсан бодисууд байдаг.

E400 – E499 нь тогтворжулагч бодисууд. Бүтээгдэхүүний нягтрал алдагдахаас сэргийлэх наалдамтгай, нийлэмтгий чанарыг нь нэмэгдүүлнэ.

E500 – E599 нь эмульгаторууд. Эдгээр бодисууд нь ус ба тос гэх мэтийн байгаль дээр хэзээ ч нийлдэггүй шингэнийг нийлүүлсэн нэгэн жигд шингэн гаргаж авахад тусладаг. Мөн хөвсгөр болгодог.

E600 – E699 нь амт, үнэрийг хүчтэй болгогч бодисууд. Өөрөөр хэлбэл ийм бодисуудыг нэмсний дараа бүтээгдэхүүний үнэр, амт нь хадгалалтын явцад алдагдана гэж айлтгүй.

E900 – E999 гялалзуулагч бодисууд. Бохь гэх мэт зарим бүтээгдэхүүнийг харахаар нэг их гоё гялалзаад байдаг даа? Гурил г.м. бүтээгдэхүүний чанар алдагдахаас сэргийлнэ.

Е1000 нь сүүлийн үед гарч ирсэн шинэ нэмэлтүүд.

Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ	Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ	Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ	Сав баглаан дээрх тэмдэглэгээ	Үйлчилгээ
Е 102	Аюултай	Е 180	Аюултай	Е 280	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 463	Ходоодны хямрал үүсгэгч
Е 103	Хориглогдсон	Е 201	Аюултай	Е 281	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 465	Ходоодны хямрал үүсгэгч
Е 104	Сэжиг бүхий /хоргүй нь батлагдаагүй/	Е 210	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 282	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 466	Ходоодны хямрал үүсгэгч
Е 105	Хориглогдсон	Е 211	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 283	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 477	Сэжиг бүхий /хоргүй нь батлагдаагүй/
Е 110	Аюлтай	Е 212	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 310	Арьсны тууралт	Е 501	Аюултай
Е 111	Хориглогдсон	Е 213	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 311	Арьсны тууралт	Е 502	Аюултай
Е 120	Аюултай	Е 214	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 312	Арьсны тууралт	Е 503	Аюултай
Е 121	Хориглогдсон	Е 215	Өмөн үүсгэгч	Е 320	Холестерин	Е 510	Онц аюултай
Е 122	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 216	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 321	Холестерин	Е 513Е	Онц аюултай
Е 123	Онц аюултай, хориглогдсон	Е 219	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 330	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 527	Онц аюултай
Е 124	Аюултай	Е 220	Аюултай	Е 338	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 620	Аюултай
Е 125	Хориглогдсон	Е 222	Аюултай	Е 339	Ходоодны хямрал үүсгэаж болзошгүй	Е 626	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 126	Хориглогдсон	Е 223	Аюултай	Е 340	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 627	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 127	Аюултай	Е 224	Аюултай	Е 341	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 628	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 129	Аюултай	Е 228	Аюултай	Е 343	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 629	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 130	Хориглогдсон	Е 230	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 400	Аюултай	Е 630	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 131	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 231	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 401	Аюултай	Е 631	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 141	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 232	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 402	Аюултай	Е 632	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 142	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 233	Аюултай	Е 403	Аюултай	Е 633	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 150	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 239	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 404	Аюултай	Е 634	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 151	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 240		Е 405	Аюултай	Е 635	Гэдэсний хямрал үүсгэж болзошгүй
Е 152	Хориглогдсон	Е 241	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 450	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 636	Аюултай
Е 153	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 242	Аюултай	Е 451	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 637	Аюултай
Е 154	Гэдэсний хямрал, даралтанд нөлөөж болзошгүй	Е 249	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 452	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 907	Арьсны тууралт үүсгэж болзошгүй
Е 155	Аюултай	Е 250	Даралтанд нөлөөлж болзошгүй	Е 453	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 951	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг
Е 160	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг	Е 251	Даралтанд нөлөөлж болзошгүй	Е 454	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 952	Хориглогдсон
Е 171	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 252	Өмөн үүсгэж болзошгүй	Е 461	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 954	Өмөн үүсгэж болзошгүй
Е 173	Хоргүй нь нотлогдоогүй	Е 270	Хүүхдэд аюултай	Е 462	Ходоодны хямрал үүсгэж болзошгүй	Е 1105	Арьсанд хортой нөлөө үзүүлдэг