Хууртах гашуун, хууртсанаа мэдэх түүнээс ч гашуун

Бид цөмөөрөө үнэнд дур­тайгаа тунхагладаг. Бид “Үнэн хаана байна” гэж үр­гэлж нэхдэг. Бид бусдыг үнэ­ний гэрэлд гарахыг хүсдэг, шаарддаг атлаа өөрөө түүн­тэй нүүр тулбал яахыгаа тэр бүр боддоггүй.

Үнэн  бол үнэнээ дагуулж ирдгээс биш аз жаргал да­гуулж ирдэггүй, ялангуяа хуур­тагдаж явсан ард түмэнд. Хууртагдах гашуун, хууртса­наа мэдэх түүнээс ч гашуун.

Үнэнтэй нүүр тулсан ху­дал хуурмагийн хана хэрэм нурж унадаг. Гэтэл тэр хэр­мэнд үүр, оромжоо зассан хууртагдагсдын итгэл найд­вар, оршин тогтнуулж байсан үнэт зүйл хамт нуран унана. Үнэнтэй учрах нь сайн бөгөөд гарцаагүй боловч өсөхөөс өдий хүртэл чамтай хамт үүсч бэхэжсэн итгэл үнэмшлийн­хээ баганыг хугаран унахтай эв­лэрэх шаардлага заавал гарна.

Монголын ардчиллын хамгийн хүнд нь улс төрийн системийг шинэчлэх, чөлөөт зах зээлд шилжих явдал бай­гаагүй. Харин хууртагдаж явснаа мэдрэх, худлаа юманд үнэмшиж явснаа хүлээн зөв­шөөрөх л хамгийн хүнд нь бөгөөд одоо ч шийдэгдэж дуусаагүй асуудал хэвээр байна.

Хамгийн тод жишээ бол МАХН. Өнөөдөр үнэн түүх, жинхэнэ нэрээ сэргээж буй МАН, жинхэнэ үүсгэн байгуу­лагч ба үүсгэн байгуулсан мэтээр нэрлүүлэгчийн эргэн тойронд ямар их дарамт, эсэр­гүүцэл өрнөж байна?? МАН-ыг жинхэнэ байгуулсан эзэн, анхлан удирдсан улс­төрчийн үнэн түүхийг хүлээн авахад яасан хүнд байна вэ? Нэг талаас У.Хүрэлсүх, С.Бат­болд эд нар МАХН гэдэг үг­нээс жигшээд, нөгөө талаас Энх ба Шинэ баярууд МАХН гэдэг үгэнд дурлаад ч байгаа юм биш. Бас хэсэг хүн хөшөө байвал нураая гэж дүвчиг­нээд, эсрэг талд нь хөшөө болгоныг хамгаалах санаа­тан тодроод ч байгаа юм биш.

Харин нэг хэсэг нь үнэнтэй айлгүй нүүр тулах  гэж үзээд нөгөө хэсэг нь хууртагдаж явснаа хүлээн зөвшөөрч тэв­чихгүйд л байгаа юм. Бас бидний мэдэх “Өглөө” кинон дээр “авч өгч сурсан самбай янчаан хоёр оо” гэдэг шиг  олон жил хуурч, хууртагдах замаар болоод л ирсэн улс төрийг энэ хэвээр нь аваад явбал хялбар гэсэн итгэл үнэмшил ч бас байгаа.

Өнөөдөр мөн Сүхбаата­рын зохиомол ба бодит түүх, түүний хөшөөг сэргээх, со­лихтой холбоотой бүхий л маргаан ч мөн л хууртагдаж явснаа мэдэхийн зовлонтой холбоотой. Хуучин Халхын Сэцэн Хан ба Түшээт хан аймгуудын нутгаас таслан Сүхбаатар нэртэй аймаг бай­гуулсан нь 60-аадхан жилийн өмнөх л явдал аж. Гэтэл өнөө­дөр ямархуу хэмжээнд өөр ойлголттой болчихсон нь мөнөөх л хууртагдаж явсны зовлон, хууртагдаж явснаа мэдэхийн гашуунаар тайл­бар­лагдана.

Тэдний зарим нь түүхийг мушгилаа гэж эсэргүүцээд байгаа хэрэг биш. Харин мушгиастай байдлаараа дас­сан түүхийн эрчлээсийг за­дал­санд хямраад байгаа юм аа. Үнэн гэдэг бол гарцаагүй оршин тогтнох арга болохоос биш учрах бүрийд баяр хөөр бэлэглэгч огт биш. Үнэн үр­гэлж хамт байхад таатай бо­лохоос биш салаад эргэж уулзахад гоё зүйл бас биш. Гэхдээ түүнээс зайлах арга­гүй.

Чухам эндээс л нэгэнт нурж байгаа барилгыг дэмий додомсон, тэртэй тэргүй тэлж буй ан цавыг утгагүй бөглө­сөн, урт удаан зовлон эхэлдэг юм. Ингэснээрээ тэр барил­гын суурин дээр сүндэрлэх шинэ цагийн ордны үүдээ нээх хугацааг улам цааш­луулж, өөрөө ч шинэ сайн орчинд амьдрах бололцоо­гоо холдуулсаар байдаг.

Миний багад нэг ийм яв­дал болсон юм. Аргамжаатай номхон морио  хөтөлж авч­раад байх хэмжээний болчих­сон байж. Нэг өглөө ямар эз нь хатгасан юм, бүү мэд. Мо­рио зүгээр хөтлөөд харихын оронд унаад явахаар шийд­лээ. Тэгээд нэг цохионы дунд аваачаад том чулуун дээр гарч байгаад мордов. Мор­донгуут морь маань тонгой­жээ…. ер нь мориноос унах технологи сонирхуулах гэж байгаа биш болъё. Унаад  тохойгоороо бэртсэн, тэгээд нэг бариач ирсэн. Тэр чавганц “булчин тасарч” гээд илээд байсан. Гэтэл миний гар өв­чин нь намдан бороолж эхэл­сэн боловч хэд хоногоос то­хойгоороо тэнийхгүй, алга дээшээ харахгүй болчихлоо. Манайхан ч сандарч нэлээд холоос Довчинбат гуай гэдэг өвгөнийг авчирлаа. Тэр ачтан миний бороолж байсан то­хойг дахин задалж, мултар­сан хэсгийг эвэнд оруулсан юм. Ээ бурхан минь, яасан их өвдсөн гэж санана. Наркозгүй мэс засал л юм уу даа. Хэрвээ би өвдөхгүй гэвэл үүрд та­танхай болж үлдэх, үүрд та­танхай болохгүй гэвэл өвдөл­тийг давж гарах, ийм л сонголт байжээ.

Үнэн худал хоёрын халал­цах мөч ч ийм. Хүний итгэл үнэмшил дотор буруу эвлэж бороолсон хэсгийг задалж, үнэн хэвд оруулахад үнэхээр  сэтгэл  үнэхээр хямран өвдө­нө. Сэтгэл өвдөхгүй гэвэл буруу эвлэсэн худал хуур­магтайгаа оюуны санааны хувьд тахир татуу үлдэнэ. Өвдөхгүй нь сайхан боловч нийтээрээ үнэнтэй хөл нийлж, даяаршин байгаа энэ хор­воод чи улам муухай, улам эрэмдэг харагдана, гадуур­хагдана. Үнэнтэй нүүр тулах мөчийн хямралыг хэдийчи­нээн зоригтойгоор давна, хэвийн эрүүл орчинд, бусдын нэгэн адил, үнэнтэй айх юм­гүй нүүр тулж амьдрах боломж бүрдэнэ.

Өдрийн сонин: