Монголчуудыг өртэй үлдээх гадны даалгавар хэрэгжиж байна

Хөгжил хаанаас эхлэх вэ?!

Өнөөдөр манайд хамгийн их хэрэглэгддэг үг “хөгжил” гэх үг болсон ч нөгөө хөгжил гэгчээ 30 гаруй жил олохгүй хөөцөлдөж байх шиг.

Чухамдаа хөгжлийг хаанаас эхлэхээ, юунд хөрөнгөө зарцуулахаа, бодлого, анхаарлаа хааш нь чиглүүлэх ёстойгоо ч мэдэхгүй, тус тусын эрх ашгийг л өмнөө тавьж, өөр өөр юм ярьж ирлээ. Төргүй улсын гамшиг энэ. Гэвч одоо энэ талаар бодохгүй, дуугүй суух аргагүй нь.

1. Хөгжил хүнийхээ амьдрал руу эхлээд чиглэх ёстой юу, хөрөнгө зардлыг барах хот байгуулалт руу чиглэх ёстой юу?

2. Хүн бүрийг зүгээр суулгаад ноогдол ашиг, халамжийг өсгөх нь хөгжил үү, хүн бүрийг мэргэжил чадвартай, эрхэлдэг ажил албатай, болгох нь хөгжил үү?

3. Улс орондоо хэрэгтэй бүхнийг өөрсдөө хийж бүтээх нь хөгжил юм уу? эсвэл гадны хөрөнгөөр, харийн иргэдээр хийлгээд, иргэд нь юу хийх, яаж амьдрахаа мэдэхгүй “хумигдан” сууцгаах нь хөгжил юм уу?

4. Гудамж талбайгаа нэлд нь камержуулж, хогийн савуудыг ч “ухаалаг” болгох нь хөгжил үү? эсвэл иргэд нь ухамсартай, бие биенээ хүндэлж, хайрлаж, итгэдэг, хэрэг зөрчилгүй нийгмийг бий болгох нь хөгжил юм уу?

5. Хэрэглээг дагасан эд мөнгөний төлөөх өрсөлдөөн, бусдаас илүү гарах, бусдыг мөлжих шуналд нийгэм хөтлүүлж байгаа нь хөгжил юм уу, цомхон хямгатай хэрэглээг эрхэмлэх оюуны соёлд нийтээр суралцах нь хөгжил юм уу?

6. Ер нь заавал гаднаас зээл авч өрөнд орж, барьцаалагдах нь хөгжил юм уу?

Өнөөгийн манай Засгийн газрын хийнэ, бүтээнэ, байгуулна гэх элдэв “мега” төсөл ярьсан ойворгон ярианаас ийм л асуултууд, ийм л эрэгцүүлэл эрхгүй төрнө.

Хэний төлөө, юунд зориулагдаад байгаа хөгжлийн бодлого төлөвлөгөө вэ?!

2024 оны 10 сарын 26-ны ням гарагт болсон “Бүсчилсэн хөгжлийн Үндэсний чуулган”-ны Хотын хөгжлийн талаархи салбар хэлэлцүүлэгт оролцсон, албан тушаалтан залуусын хэлж ярьж байгаагаар бол нийслэлээ 14 бие даасан хот болгон өргөтгөх Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн санаа аль хэзээний хэрэгжих шатандаа орчихсон, асар их зардал хөрөнгө шаардах нөгөө Богд уулыг нүхлэн тунель гаргах, дүүжин тээвэр, зам гүүр, эрчим хүчний станцууд, орон сууцны олон давхар шинэ барилгууд гээд … зэрэг зэрэг л эхлэх гэнэ. Харин тэр хотуудад нь иргэд очиж суурьшаад ямар ажил хөдөлмөр эрхэлж, хэрхэн амь зуух талаар хариу хэлэх “дарга” алга.

Бүгдээрээ л тархинд нь чип суулгачихсан мэт “зам гүүр барина”. “Бүсүүдийг дэд бүтцээр холбоно”. “Эдийн засгаа хөгжүүлэхийн тулд эхлээд дэд бүтцээ хөгжүүлэх ёстой” гэсэн ижилхэн санааг тоть мэт давтацгаана. Харин тэр дэд бүтцийн “бүтээн байгуулалт” гэгч нь монгол хүний амьдралд л лав зориулагдаагүй бололтой.

Учир нь /нэг даргын амнаас унасан тайлбараар бол/ шинэ нисэх буудал Улаанбаатар хотоос нэлээн алслагдаж, гадаадын жуулчид буугаад хот руу орж ирэх хүртэл түгжирч, их цаг алдаж, тав тухгүй болох учраас тэдэнд зориулж “20 минутын хот” байгуулах шаардлагатай болсон юм байна. Өөрөөр хэлбэл гаднаас өгсөн удирдамж, даалгаврыг тууштай хэрэгжүүлэх ажил явагдаж байгаа нь энэ.

Нөгөө “50 сая жуулчин” хүлээн авахад дэд бүтэц хэрэгтэй. Тэдгээр жуулчдын хоол хүнс, бусад хэрэгцээг хангахын тулд гадны том том компаниудын сүлжээ ресторан, худалдаа үйлчилгээ, элдэв бараа бүтээгдэхүүнүүд хэрэгтэй. Илүүдэл бараа, хог хаягдлаа монголоор дамжуулж, жуулчдад борлуулна. Тэдэн дунд ганц нэг монгол хүн өөрийн гар урлалын жижиг зүйлсээ жуулчдад борлуулж, амь зуулгаа залгуулж дөнгөж байвал тэр л биз. Харин тэдгээр жуулчдад үйлчлэхийн тулд монгол хэлээ мартаж, англи хэлтэн болцгоох нь зайлшгүй. Цаашлаад энэ нь олон цагаач, дүрвэгсдийг хүлээж авах бэлтгэл хангагдана.

Тиймээс аялал жуулчлалын салбарыг хөгжүүлэх талаар тэргүүнд сурталчил. “Эдийн засгийг хөгжүүлэхийн тулд эхлээд зайлшгүй дэд бүтцээ хөгжүүлэх ёстой” гэх онолыг хамтад нь сайн сурталчил. Үйлдвэрт биш, дэд бүтцэд хөрөнгө хая.

Монгол улс үйлдвэржээд, монголчууд өөрсдөө чадваржиж чадавхижаад, шинжлэх ухааны шинэ технологиудыг эзэмшээд, бусадтай өрсөлдөх, үйлдвэрлэгч, бүтээгч улс болж болохгүй. Тэр тусмаа монгол хүн ажлын байраар хангагдаж, эх орондоо эзэн байж болохгүй.

Тэр ч байтугай Монголоос “уран”-ыг нь бусад эрдэнэсийн хамт ухаж аваад оронд нь “дүүжин тээврийн хэрэгсэл”, “метро”, тунель гэх мэт бусад байгууламжийн тоног төхөөрөмж, угсралт, засвар үйлчилгээг ажиллах хүчний хамтаар зөрүүлээд өндөр өртөг зардалтайгаар шахаж, болвол өртэй үлдээх ёстой.

Гадны ийм бодлого даалгавар хэрэгжиж байна. Үүний нэг хэсгийн зардал болох тэрбум ам.долларыг өмнөд хөршөөсөө зээлэх гэрээг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хийчихээд ирлээ.

Ер нь барууны сургалтад хамрагдан, үндэстний ухамсраа “алдсан” дадлагажигч нараар Монгол улсын ЗГ-ыг бүрдүүлж, төрийн бодлогыг ч явуулын тийм дадлагажигч нар боловсруулж өгдөг болсон юм байна.

Тухайлбал “Харвардын сургуулийн магистрын ангийн оюутан Ассыфа Сзами Илман, Луанна Жян нар зуны амралтаараа Монголд дадлага хийж, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-д судлаачаар дадлага хийж, Монголын эрчим хүч боловсруулах чадлыг нэмэгдүүлэх төсөл дээр төвлөрөн ажилласан” тухай мэдээлэл 2024 оны 10 дугаар сарын дундуур цацагдсан.

Дахиад асууя! Монголын “хөгжил” хэнд зориулагдаж, юуны тулд улс орноо барьцаанд тавиад байна вэ?!

О.Лхагвадорж