Хүний эрхийн мэдрэмжгүй санал авах байрууд

Дөрвөн жилийн цикльтэй улс төрийн сонгууль өнөө жил илүү онцлог, өмнөх жилүүдийнхтэй харьцуулахад нарийн зохион байгуулалт шаардаж байгаа. Цар тахлын улмаас сонгуулийн бэлтгэл ажил, эмч мэргэжилтнүүд халуун хэмжиж, амны хаалт шаардаж, гар ариутгах зэргээр шинэ нөхцөл байдалд улс даяар сонгуулиа зохион байгуулж байна. Орон нутгийн сонгууль яг ийм нөхцөл байдалд болж буй хоёр дахь удаагийнх гэдэг утгаараа алдаа оноогоо дэнсэлсэн илүү туршлагатай болох учиртай. Парламентын сонгуультай харьцуулахад иргэд ч тэр, сонгууль зохион байгуулж буй ажилтнуудын хувьд ч амны хаалт зүүх, халуун хэмжих зэргээр зохион байгуулалт сайтай байлаа.

Харин цар тахалтай хамааралгүйгээр заавал бэлтгэх учиртай тусгай хэрэгцээт хүмүүсийн эрхийг хангах байдал тун хангалтгүй байлаа. Бид Сонгинохайрхан дүүргийн  НИТХ-ын 13-дугаар тойрог санал авах 3-4 байраар буюу 42, 11, есдүгээр хорооны санал авах хэсгийн байраар ороход хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан тусгай бүхээг байсангүй. Харин есдүгээр хорооны санал авах хэсгийн байр биднийг асууж сурагласны  дагуу хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс орж ирвэл дэлгэнэ гэж байсан гэсээр зориулалтын бус сурагчийн ширээ сандал гаргаж ирж тавив. Цаасан дээр тусгай тэмдэглэгээ хийснээс өөрөөр бусад санал өгөх бүхээгээс онцын ялгаа байсангүй.

Мөн харааны бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан баррель үсэгтэй саналын хуудас хэсгийн хороодод нэг л ширхэг байв. Санал авах байруудын ихэнх нь сургууль, цэцэрлэгийн нэгдүгээр болон В1 давхарт байрлаж байгаа нь тэргэнцэртэй хүмүүст зориулсан налуу замгүй. Харин шинээр ашиглалтад орсон ганц нэг сургуульд л налуу зам харагдлаа.

Сонгуулийн хэсгийн ахлагч нараас тусгай хэрэгцээт иргэдэд зориулсан бүхээг бэлтгэсэн талаар асуухад “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан тусгай бүхээг бэлтгээгүй. Ирэх боломжгүй иргэдээ зөөврийн хайрцгаар саналыг нь авсан. Баррель үсэгтэй саналын хуудас дээр энгийн хуудсыг тавьж байгаад будаж байна. Хамт итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь яваа учраас асуудал гарахгүй. Барилгын нэгдүгээр давхарт байрлаж байгаа учраас тэргэнцэртэй иргэд хамт яваа хүнийхээ тусламжтай орж ирэх боломжтой” гэсэн хариултыг өглөө. Харин ХЭҮК-оос УИХ, орон нутгийн сонгуулийн өмнө санал авах байруудад түүврийн аргаар шалгалт хийж хүний эрхийн зөрчлөө арилгах зөвлөмжийг СЕХ-нд хүргүүлдэг ч тусгай хэрэгцээт иргэдийн нөхцөл байдлыг хангаж өгөх ажлыг тухайн дүүрэг, орон нутгийн засаг захиргаа шийдвэрлэх ёстой гэсэн хариултыг өгдөг гэж байв. Ингэж 2-3 газрын хооронд бичиг цаас шидэлцсээр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хангах асуудал хөсөр хаягдсаар байгаа юм.

Энэ жилийн сонгуулийн онцлогтой холбоотойгоор сонгогчдын халууныг хэмжиж оруулахдаа сэжигтэй буюу өндөр халуурсан хүн таарвал тусгаарлах өрөө бэлтгэсэн. Шаардлагатай тохиолдолд шат шатандаа мэдээлнэ гэдгийг эмч мэргэжилтнүүд хэлж байлаа. Харин сонгогчдын ирц тааруу байгаа нь хэсгийн хороодын бүртгэлээс харагдаж байв.

Эх сурвалж: www.polit.mn