ТАВАНТОЛГОЙН ГЭРЭЭГ ЯАРАВЧИЛЪЯ

Энэ оны эхний долоон сарын байдлаар манай улс 15 сая гаруй тонн нүүрс олборлосноос 9.4 сая тонныг экспортолж, 900 гаруй сая ам.долларын орлого олжээ. Таатай мэдээлэл. Хэдхэн жилийн өмнө бүхэл бүтэн улсын төсөв энэ хэмжээнд эргэлддэг байлаа. Үүнийг Монгол Улсын иргэн бүрт хуваавал нэг хүнд 300 гаруй ам.доллар ногдож эхлэв. Харамсалтай нь үүнд ард түмний мэдлийн Тавантолгойн хувь оролцоо алга. Дийлэнхийг нь “Энержи ресурс”, “Чинхуа МАК” гээд хувийн хэвшлийнхэн бүрдүүлжээ. Үүнийг дундажлан тооцвол хувийн хэвшлийнхэн сард зуу гаруй сая ам. долларын борлуулалт хийсэн гэсэн үг. Харин улстөрчдийг Тавантолгойн тендер тойрон маргалдаж, гэрээ тойрон улстөржиж, найр наадам хэсэн алгуурлах хооронд ард түмэнд ногдох ёстой байсан энэ хэмжээний ашиг орлого цаг хугацаатай хамт урсан оджээ.

Тавантолгойн гэрээг яаравчилмаар байна. Тавантолгойг ашиглах үйл явц жилийн өмнөөс эхэлсэн. Хөрөнгө оруулагчийн тендерийг олон улсад зарлаж, Эрдэнэс МГЛ компани Цанхийн зүүн хэсгээс нүүрс олборлож, экспортод гаргаж эхэллээ. Гэвч улстөрчид өнөөдрийг хүртэл Тавантолгойн гэрээг УИХаар хэлэлцэж, батлахыг яаралгүй алгуурласаар байгаад ямар учир байна вэ. Ард түмэнд хүлээлт үүсээд байна. Хугацаа алдалгүй асуудлыг эцэслэн, хөрөнгө оруулалт, ашиг орлого олж эхлэхийг цаг хугацаа биднээс шаардаж байна. Гэтэл өнөөдрийг хүртэл Тавантолгойг дараагийн сонгуулийн хөзөр болгох сонирхол улстөрчдөд нуугдаж буйгаас гаднынхан ба манайхан гэсэн талцал нэг тийм, бороо орох эсэх нь тодорхойгүй бүрхэг тэнгэр мэт бүүдийжээ. Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхимд саяхан болж өнгөрсөн хэлэлцүүлгээр Тавантолгойгоос мон голчууд өөрсдөө нүүрсээ олборлох санал гарсан.

Гэтэл үнэндээ ийм бо ломж бидэнд бий бил үү. Хүрздээд, шуудайлаад хил давуулан худалдаж, хоёр сая 750 мянган иргэнээ Саудын Арабынхан шиг баян тансаг амьдруулна гэнэ. Мөрөөдөл биш үлгэр юм биш үү. Хүссэн ч, үл хүссэн ч Монголын нүүрс дэлхийд гарч байж ийм боломж бүрдэнэ. Харин мөнхийн хоёр хөрштэй бид Орос, Хятадыг даваад Япон, Солонгост нүүрсээ гаргаж чадах бил үү. Геополитикийн энэ онцгой байрлал өнөөдөр Монголын нүүрсийг хоёр хөршийн ашиг сонирхолтой уяж байна. Үүн дээр нэмэгдээд нүүрсний хэрэглээгээрээ дэлхийд тэргүүлэгч Япон, Солонгос, уул уурхайн салбарт хүлээн зөвшөөрөгдсөн Америкийн гигантууд Тавантолгойд орж ирэхээр боллоо. Тэднийг дагаад дэлхийн хэмжээний шилдэг техник технологи, зах зээл бидэнд нээгдэх боломж бүрдээд байна.

Хоёр хөршийн сонирхол, Америк технологи, техник бас Япон Солонгосын зах зээл. Сайхан боломж. Хятадын тал Тавантолгойн нүүрсний 40 хувийг эзэлж буй хятад, манайх хоёроос өөр хэрэглэгч тоохгүй эрчим хүчний нүүрсийг худалдан авахаа илэрхийлэхийн сацуу өөрийн нутгаар нүүрс тээвэрлэхийг зөвшөөрөв. Харин оросууд төмөр зам барихад гол ачааг үүрэхээ мэдэгдэж, Япон, Солонгос руу нүүрсээ экспортолоход Оросын боомтуудыг ашиглахыг санал болгосон бол АНУын “Пибоди” хамгийн аюулгүй шилдэг техник технологийг Монголд оруулахаа мэдэгджээ. Үүний хариуд Тавантолгойд тус тус 51 хувийг эзэмших хүсэлтээ илэрхийлж байгаа аж. Гурван талын хүсэлт нийлээд 153 хувь. Үүн дээр мон голчууд бид бас ямар оролцоотой байх вэ гээд нэлээд амаргүй нөхцөлд хүндхэн хэлэлцээрийг хийж буйгаа ТӨХ-ны дарга Д.Сугар хэлсэн байсан. Эдгээрээс геополитик болон эдийн засгийн ашгаа тооцоолоод “Шиньхуа”-д 40 орчим, “Пибоди”-д 24, Орос, Монголын хамтарсан консерциумд 36 хувь эзэмшүүлж болох юм гэсэн хувилбар яригдаж буй.

Тавантолгойн гэрээ энэ мэт олон хувилбартай, шавар намаг ихтэй давааг даван байж Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд очоод таг болов. Тавантолгойн тендерт оролцож буй гаднын компаниудын ашиг сонирхлыг Монгол Улсын төрийн хар хайрцагны бодлого, дэлхийн улс орнуудтай хамтран ажиллах стратегитайгаа уялдуулан монголчуудын үндэсний эрх ашгийн илэрхийллийг гол шугамаа болгон шийдэх учиртай. Элдэв өөнтөгч үзэл бодол, өөрийгөө ардын баатар болгох мөрөөдөл, намдаа оноо авчрах санаархлаас холхон шиг байлган, даруйхан шийдэхгүй бол “бухын доодохыг харсаар үнэг турж үхэв” гэгч болох нь ээ.