Улаанбаатар банкны хувьчлал хэний шүлсийг гоожуулж байна вэ

Улаанбаатар хотын захиргаа­наас “Тэнгис” кино театр зэрэг хэд хэдэн нийслэлийн өмчит бай­гууллагыг энэ ондоо багтаан хувьч­лах шийдвэр гаргаад бай­гаа билээ. Тэдгээрийн дунд нэр нь орсон Улаанбаатар банк­ны хувьчлал олон нийтийн ан­хаарлыг хамгийн ихээр татаж бай­гаа юм.Учир нь төр өөрийн өм­чийн банкуудыг хувьчлахдаа дан­даа алдагдалтай байх үед нь, хямд үнээр бусдыг гуйж гув­шиж өгдөг байсантай хол­боо­той. Өөрөөр хэлбэл, өмнө нь өөрт дарамт болдог ачаанаасаа са­лахыг эрмэлздэг байсан бол энэ удаа ашигтай ажилладаг өм­чөөсөө салахаар улайрч эхэлсэн нь хэний ч анхаарлыг татах нь мэ­дээж. Ямар ч бизнесмэн, төр ч ялгаагүй ашигтай өмчүүдээ авч үлдээд, ашиггүйгээс нь л салахаа боддог.

Гэтэл нийслэлийн үе, үеийн удирдлагууд ашигтай ажиллаж байсан Улаанбаатар банкинд хө­рөнгө оруулалт хийхээс удаа да­раа татгалзаж байсан нь со­нин. Түүх сөхье.

Улаанбаатар сангийн хөрөн­гөөр “Улаанбаатар хотын хөгж­лийн банк” байгуулах са­на­лыг Нийслэлийн Засаг дар­га 1997 онд гаргаж, НИТХ 1998 оны нэгдүгээр сард дэмж­сэ­нээр Улаанбаатар банк бай­гуу­лагдах нөхцөл бүрджээ.

Энэ шийдвэрийн дагуу ажлын хэ­сэг гарч ажилласан бөгөөд Улаан­баатар сангийн Удирдах зөвлөл 1998 оны нэгдүгээр сарын 28-нд хуралдаж, “Нэг тэрбум төг­рөгийн дүрмийн сан бүхий, төр ба хувийг өмч оролцсон ХХК байх Улаанбаатар бан­кийг байгуулах шийдвэрийг гар­гасан байдаг.

Дараа нь 2001 оны зургадугаар сарын 14-нд Улаан­баатар хотын банкны хувь нийлүүлэгчдийн хурлын тог­тоол гарч, банкны дүрмийн санг хоёр тэрбум болгох Мон­голбанкны шаардлагын дагуу Улаанбаатар сан 500 саяыг то­дорхой гурван иргэнийг ний­лээд 500 сая төг нэмж хий­хийг зөвшөөрсөн байна. Өөрөөр хэл­бэл, энэ хүртэл банк­ны тө­рийн мэдлийн хувь 51 хувь хэ­вээрээ яваад байсан.

Ха­рин 2003 онд банкны хувь ний­лүү­лэг­чид хуралдаад дүрмийн санг таван тэрбум болгож, 20 ху­вийг Улаан­баатар сан, үлдэгч 80 ху­вийг хувь нийлүүлэгч иргэ­дийн хөрөнгө болгох шийдвэр гар­гасан байдаг. Энэ үед нэр бүхий дөр­вөн иргэн гурван тэрбум төг­рөгийн хөрөнгө оруулалт хий­хээр болсон байдаг.  Ин­гээд л төрийн хөрөнгөөр байгуулагд­сан банк бусдын мэдэлд шил­жих нь тэр. Төрийн эрх мэ­дэлт­нүүд төсвийн хөрөнгөөр аж ахуйн нэгж байгуулаад дараа нь ашиггүй болгож, хямдхан хувь­чилж авдаг жишээг Улаан­баа­тар банк үргэлжлүүлэх нь.

Нийслэлийн удирдлагууд Улаан­баатар банкны дүрмийн санг нэмэгдүүлэхээс яагаад тат­галздаг байсныг хуулийн бай­гууллагаар шалгуулсан ч гэм­гүй. Тухайн үед нийслэлийн төс­вийн орлогын талаас илүү ху­вийг аймгуудын төсөв рүү шилжүүлдэг байсан нь үнэн ч, ашигтай ажилладаг өмчөө аваад үлдчих боломж байсан. Гэвч тэгээгүй. Энэ удаа ч гэсэн тэ­гэх­гүй нь. Хэвлэлд гарч байгаа мэ­дээллээс үзвэл эрх баригч намынхан Улаанбаатар банкны 20 хувийг хямдхан хувьчилж ава­хаар комбинаци зохион бай­­гуулж байгаа бололтой. Бо­дит үнэлгээнээсээ дэндүү хямд за­раг­дах юм бол энэ үнэн бол­но. Гэвч одоогоор үнэлгээ хийх ажил эхлээгүй байна.

Төр өөрийн мэдлийн хувь эзэм­шилтай банкуудыг өмнө нь хувьчилж байсан ч дандаа ашиг­гүй болсон үед нь хувьчилж байв. Тийм ч учраас Банкны хувьч­лалын талаар баримтлах үнд­сэн чиглэлд хувьчлахаасаа өм­нө гадны менежментийн багт даатгах зэргээр үр аш­гийг нь нэмэгдүүлэх арга хэм­жээг эхний ээлжинд авч хэрэг­жүү­лэ­хээр тусгаж өгсөн байдаг. Тэг­вэл Улаанбаатар хотын банк 50 гаруй тэрбум төгрөгийн хө­рөн­гөтэй, ашигтай ажилладаг банк учир урьд өмнө явагдаж байсан Сэргээн босголтын банк, Хө­рөнгө оруулалт, технологи ши­нэчлэлийн банк, Хөдөө аж ахуйн банк, Экспорт Импорт банк­ны хувьчлалаас өөрөөр яваг­дах учиртай. Миний ойлгож байгаагаар бол нийслэлийн данс Улаанбаатар банкинд төв­лөр­­дөг /анх байгуулагдах үед тийм байсан одоо ч хэвээрээ байх/.

Тиймээс энэ давуу талыг нь бодолцож, үндсэн үнээс нь бүр илүү ч үнэ өгөх боломжтой юм. Нийслэл төсвөө өөрсдөө хя­наж зарцуулдаг болсон өнөө үед ашигтай ажилладаг ганц бан­киндаа хөрөнгө оруулах бо­ломжгүй гээд байгааг бо­до­хоор “Ардчиллынхан Улаанбаатар бан­кийг хямдхан авах гээд бай­на” гэдэг яриа үнэн ч юм шиг.

Нийт төсөв, гүйлгээ нь ганцхан бан­кинд төвлөрч байх нь эрх баригчид, эрх мэдлээ урвуулан ашиглагчдад унацгүй ч байж болно шүү дээ. Үүний оронд бан­кийг татан буулгачихаад арил­­жааны олон банкуудтай харь­­цах нь тэдэнд ашигтай. Улаан­баатар банкийг хувьчлах гээд байгаагийн жинхэнэ шалт­гаан үүнд ч байж болох юм.

Х.Батсайхан