ХАКҮХО М.ДАВААЖАРГАЛ: Ёкозүна болсон цагаасаа л зодог тайлах тухайгаа бодож байлаа

Японы сүмо бөхийн 69 дэх их аварга Хакүхо М.Даваажаргал албан ёсоор зодог тайлаад буй. Тэгвэл уншигч та бүхэнд Хакүхо М.Даваажаргалын сүмогийн нийтлэлч Саюки Иизүкатай хийсэн ярилцлагыг хөрвүүлэн хүргэж байна. Уг ярилцлага энэ сарын 6-нд олны хүртээл болсон бөгөөд ярилцлагад Хакүхо аваргын сэвлэг үргээх ёслол, сүмогийн замнал, бодол, шавь нарынх нь талаар ярилцжээ.

-17 НАСТАЙГАА ЯЛАГДЛЫГ МЭДРЭХЭЭ БОЛЬСОН-

-Зодог тайлахаа 2021 оны есдүгээр сард зарласнаас хойш нэлээд хугацаа өнгөрлөө. Одоо ч юу юугүй дөхөөд ирлээ. Энэ үед танд ямар сэтгэгдэл төрж байна вэ. Бусдаас ирэх шүүмжлэлийг хэрхэн хүлээж авсан бэ?

                              -Хааяа зодог тайлах албан бичигт хавсаргадаг цаасыг “Өөрөө ч мэдэлгүй аваад үлдчихсэн бол” гэж бодож байлаа. Гэсэн ч эрчтэй гарч ирж яваа залуус олширч байсан. Зодог тайлах минь өрсөлдөгчдөө шинжиж, бодсоны үр дүн. Эрсдэлтэй санагдаж байсан ч хэлчихвэл л хийх учир…

-Тэр үед юу харсан бэ?

                              -Хүмүүс осолд, хямралд орох гэх зэрэг тархиа бүрэн төвлөрүүлэх үедээ гэрэл хардаг гэж ярьдаг. Харин би хүмүүсийн ярьдаг тэр гэрлийг хараад 15 жил болж байна. 15 жилийн өмнөөс л харсан. Гэвч дөрвөн жилийн дараагаас нь гэрэл харах ердийн зүйл биш, бүгд харж чаддаггүй гэдгийг ойлгосон.

-Тиймээс л та тулалдсаар ирсэн. Тийм үү?

                              -Намайг дөнгөж ёкозүна цолд хүрээд байхад Шоуагийн Дайкозүнагийн ноён Дайпэн надад “Ёкозүна болох мөч бол зодог тайлах мөч. Ёкозүна унавал зодог тайлна” гэж хэлсэн. Тэгэхэд би ёкозүнагийн хувьд ялагдал бол үхэл гэж ойлгосон. Магад түүнээс хойш надад харагддаг гэрэл илүү улаан харагдаж, ялалтад ч гацсан байх. Сүүлийн хагас жил гаруйн хугацаанд миний ажил намайг орондоо орохдоо нойрны эм уух шалтгаан болж байлаа.

-Ялагдал бол үхэл гэдэг үнэхээр хүнд үг. Тиймээс л ёкозүнагийн үүрэг, ялалт байгуулахдаа анхаарч байв уу?

-1500 жилийн өмнөх анхны сүмогийн үед ч ялагдал бол үхэл. Би хэнээс ч илүү сайхан замналыг өнгөрүүлсэн гэдэгтээ итгэл дүүрэн байсан учраас л сүүлийн барилдаанаа ялалтаар өндөрлүүлэхийг хүссэн. Гэвч ялалтад хүрэхийн тулд маш олон сүмоч бэлтгэл хийж, хичээж байгаа. Харин би тэр үед илүү ухамсартай болсон байсан гэх үү дээ.

-Та сүмо бөхийн замнал, нэр төрөө хэрхэн тодорхойлох вэ?

                              -Сүмог эрт үеэс эелдэг бас хүчирхэг гэж ярьдаг. Эелдэг байдал нь сүмочийг дэвжээн дээр гарахад чөтгөр болон хувирч, буухад нь буцаж ирдэг. Харин би нэр төрийг нинжин сэтгэл гэж боддог. Хэдий төгс хүн гэж байдаггүй ч ёкозүнагийн нэр төр, үүрэг нь түрүү хэвээр байна.

-Тийм ч учраас та үргэлжлүүлэн багшлахаар шийдсэн гэж үү?

                              -Тийм ээ, олон сайхан шавь төрүүлж, сүмог дэлхийд улам илүү дэлгэрүүлэхийг хүсэж байна.

-Энэ сарын 28-нд Рёогокү Кокүгикан дэвжээнд таны зодог тайлах ёслол болно. Таны зодог тайлах ёслолд оролцох тасалбар нэг өдрийн дотор зарагдаж дууссан. Энэ талаар юу гэж бодож байна вэ?

-Зодог тайлахын тулд тогтоосон хугацаанд олон хуралд сууж, олон юм хийх ёстой. Тасалбар худалдан авч чадаагүй хүмүүсээс уучлалт хүсье.

-Сэвлэг үргээх ёслол хэрхэн зохион байгуулагдах бол?

-Сэвлэг үргээх ёслол болох ордон 400 хүний суудалтай ч 400 хүн үс хөндөхөд хэцүү байх тул үүнээс бага ч болж магад. Ёслолын дараа үдэшлэгтэй. Урт шөнө болох байх аа.

-Та сүмо бөхийн замналаар яваад хэдийнэ 20 жил болжээ. Одоо эргээд харахад ямар санагдаж байна вэ?

                              -Өнгөрсөн есдүгээр сард Мэйжигийн засгийн газар унаж, самурайн эрин дуусаж байгааг харуулсан нэг кино үзсэн юм. Бүрэн сэтгэлээ дэлгэх ч аргагүй төгсгөл болж байгаа самурайнуудыг хараад өөрийгөө ч бодсон. Үнэнийг хэлэхэд, ганцаардаж, уйлж суусан.

-Сэвлэг үргээх ёслолын дараа үсний засалтаа ямар болгох вэ?

-Энэ талаар сайн мэдэхгүй л байна. Ивээн тэтгэгч надад Жеймс Бондын үсний засалт тийм ч сайн биш гэж хэлсэн (инээв).

-Замналынхаа ид үеэс хамгийн тод санагдаж байгаа түүхээсээ хуваалцаач?

                              -2001 оны гуравдугаар сард хийсэн анхны барилдаан. Өнгөрсөн түүхийг арилгаж чаддаг бол миний арилгах түүх тэр. Тэр өдөр анхны барилдаанаа хийсэн бөхчүүдээс би хамгийн түрүүнд ялагдал хүлээсэн.

-Үнэхээр тийм гэж үү?

                              -Эхэндээ миний бие сул, туранхай байсан учир надад хэцүү байсан. Хаалгаар туранхай цагаан хүү орж байгааг хараад хүмүүс надад “соёолж” гэдэг хоч өгсөн. Надад биеийн хүч дутагдаж байсан. Дараа жил нь буюу 2002 оны гуравдугаар сард би гурав дахь шатны 23 дахь байраа алдсан. Харьж явахдаа үнэхээр их гуниглаж байснаа мартдаггүй. Тэр мөчөөс л би ялагдлыг мэдрээгүй. 17 настайгаасаа л ялагдлыг мэдрэхээ больсон.

-Гэвч ид үеийнхээ дурсамжаас эргэн санахад хамгийн түрүүнд санаанд тань ордог зүйл юу вэ?

                              -Унтахдаа ч, босохдоо ч хүчирхэг болж байгаагаа мэдэрч байсан. Гэхдээ өдөрт гурван удаа уйлдаг байсан. Анх гэртээ харьмаар санагддаг байсан ч аавынхаа нэрийг сэвтээхгүй, аав, ээжийгээ хүүгээсээ ичих юм хийхгүй гэж бодоод тэвчээр суусан.

-Таны шавь нараас амжилт гаргаад эхэллээ. Тенгпэн, Китадай Пэнгү зэрэг оюутны сүмогийн бүтээсэн олон онцлох төрөл бий. Хүүхдүүдээ хэзээнээс олны өмнө гаргаж, үзэгчдэдээ гэнэтийн бэлэг барих вэ?

                              -Би гэнэтийн бэлэг барих гээд хүүхдүүдээ бэлдээд тэдэнд шахалт үзүүлээгүй ээ (инээв). Гэсэн шавь нар дотор минь хүлээлттэй бөх олон бий. Тэднийг дэвжээн дээр гарахыг тэсэн ядан хүлээхийг хүсье.