Цайны үнэр ханхалсан мөнхийн нөхөрлөл

“Чуан” үсэг ба унаган насны дурсамж

Цээж онгойлгох агаарт зүйлийн цэцэг дэлгэрч, бие биеэ чимсэн уул ус нь очсон бүхний сэтгэлийг баясгаж мэлмийг тогтооно. “Гадаад хүний нүдээр хөдөө орон нутгийн хөгжил” цуврал ажиллагаа маань 2022 оны 05-р сарын 26-ны өдөр, Хятад улсын Хубэй мужийн ЖаоЛичао цайны үйлдвэр ХХК-ийн “Чуан” брэндийн цайны музейд сурвалжлагаа үргүүлжлүүлсэн билээ.

Эх оронтой маань нас цацуу баригдсан Хубэй мужийн ЖаоЛичао цайны үйлдвэрийн хашаанд цайны анхилуун үнэр ханхалж, үнэхэр сэтгэлийг тайвшруулна даа. Сүүлийн үед баригдсан цайны агуулах байгууламжууд нь орчин үеийн хэрэгцээ шаардлагаыг хангах нь тодхон… Бид цай исгэх агуулахаар явж байхад хаалгатай эмх цэгцэй байрлуулсан цайны материалын оволонг хараад “Энэ нь Монгол улсын ард түмэнд хариу бэлэг болгон барьсан 30 мянган ширхэг “Чуан”брэндийн хэвийн цайы материал мөн үү? Эдгэр түүхий материалуудыг хаанаас хангааж байгаа вэ? Үйлдвэрлэх явц нь ямар байгаа бол? өдөрт хэдэн ширхэг үйлдвэрлэдэг бий? ” хэмээн Монгол Улсын зочин Б.Тулга догдлон гайхсан байдалтай ар араас нь асуултаа тавина. Тэрээр энэ жил 47 настай, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны Хөх хотод урт хугацаагаар амьдарч, дүүтэйгээ хамт монгол хоолны газар ажиллуулдаг бөгөөд өөрөө оёдлын мэргэжил сурьсан болхохоор жижиг хувцасны дэлгүүр ажиллуулж, орлогоо нэмэгдүүлэн аж төрж байгаа юм байна.

“Та бүхэн сүүтэй цай чанахад хэрэглэдэг хэвийн цайны материал юм. Бид цайны тариаланчдыг хоршоо хэлбэрээр зохион байгуулж, холбогдох стандартын дагуу түүхий материалуудыг нийлүүлдэг. Манайхан цай үйлдвэрлэх долоон шугамыг ажиллуулдаг. Цайны навчны материалуудыг багадаа хагас жилээс дээш бүр арав гаруй жил бэхлэх зэрэг процессуудаар исгэдэг. Та үүнийг харж байна уу?  2014 онд агуулахад оруулсан шүү, исгэх хугацаа удаан байх тусам цайны өнөр амт нь илүү зөөлөн, илүү анхилуун болдог. Ямар ч химийн нэмэлтгүй, өдөрт 10 мянган ширхэг үйлдвэрлэж, Өвөр Монголд жил бүр 3-4000 тонныг борлуулж, оргил үед 5-6000 тоннд хүрдэг байна” гэж“ “Чуан” брэндийн хэвийн цайы тав дахь үеийн өв залгамжлагч ЧенЖүньхай танилцуулаа.

\

“БНХАУ-д цар тахал гарсны дараа Монгол улсаас 30 мянган халуун хошуут хониор тусалсан бөгөөд хожим нь”Чуан” брэндийн хэвийн цайг Монголын ард түмэнд хариу бэлэг болгон барьсаныг би Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр харж байсан. Сурвалжлагын азаар өнөөдөр би Хубэй мужийн Чиби хотод ирж, “Чуан” брэндийн хэвийн цайны үйлдвэрлэлийн үйл явцыг нүдээрээ үзнэ гэдэг үнэхэр азтай, өнгө гэрэлтэй үйл ажиллагаа болно. Олон зуун жилийн турш эдгэр хэвийн цайны өв залгамжлагчдын тэсвэр тэвчээр, эр зориг, арга ухан үнэхээр агуу их байна” гэж Б.Тулга эрхий гаргаж байлаа.

Тус музейд 1998 онд үйлдвэрлэсэн “Чуан” брэндийн хэвийн цай Б.Тулгын анхаарлыг татлаа.”Би өвөө, эмээгийнхэн энэхүү хэвийн цайг ууж байсаныг санаж байна. Намайг бага байхад ээж маань надад хэдэн төгрөг гардуулаад дэлгүүрээс авхуулж, сүүтэй цай чанаж байсан. Үүнийг хараад надад үнэхэр сэтгэлийг дулаацуулж, бага насны сайхан дурсамжийг санагдуулнаа даа. Би ээждээ цай нүдэхэд тусалж байсан тухайгаа саначихлаа, төрсөн нутаг, гэрийн үнэр амтаа саначихлаа” хэмээн 1998 онд үйлдвэрлэсэн хэвийн цайд бичигдсэн кирил үсгийг уншиж, Монгол улсын зочин Б.Тулга маань мэлмэй дүүрэн нулимстай ярина.

Тус үйлдвэрийн захирал Жиньли: “Жао Личяо үйлдвэрийн хэвийн цай нь малчдад эртнээс өдгөө хүртэл ихээр таалагдсаар ирсэн. Монголын ард түмэн “Чуань” /川/ гэдэг үсгийг танихгүй ч гурван зураастай /川/ цай бол хятад орны цай, сайн цай гэж сэтгэлдээ санаж явдаг” гэж ярьж байлаа.

Ууж байгаа нь цай боловч сэтгэл зүрхэнд мэдрэгдэх нь аав ээж, эх нутгийн тухай дурсамж мөрөөдлийг санагдуулна. “Түмэн газрын цайны зам”-ын түүхийг бүтээсэн эдгээр ширхэг ширхэг цайнуудын тус бие нь нэг талаар түүхийн эргэцүүлэл, нэг талаар дурсамж болохыг өгүүлэхийн учир үгүй билээ. Адил бус улс орон адилс бус түүх соёл, адил бус зан заншилтай байдаг ч “түмэн газрын цай”-ны зам дагуух хүн хүний хоорондох найрсаг сэтгэл, төрсөн нутаг төрөл саднын тухай сайхан дурсамж, сэтгэл сэтгэлээ ойлголцох нөхөрсөг харилцаа огт өөрчлөгдөөгүй юм байна.

Цайны анхилуун үнэрээр Хятад, Монгол хоёр орны ард түмний сэтгэлийн гүн дэх дурсамж үнэртэж, “Түмэн газрын цайны зам”-ын агуу их зориг санаа бидний зүрх сэтгэлд хоногшсон билээ.

Шинэ эринд цуурайтсан нөхөрлөлийн эгшиг

Хятад, Монголын ард түмэн маань уул уусаараа залгалдах төдийгүй сэтгэл зүрхэрээ байгааг тоо томшгүй олон хүний сэтгэлийг хөдөлгөсөн “Хонь ирж цай оочих” үлгэр түүх мэдрүүлсэн нь тодхон байна. Хүнд хэцүү нөхцөлд хөршүүд тусалдаг, ойр саахалтынхан амь нэгтэй хэмээх ёс учрыг шинэ эриний уриалгаар сэтгэлийн чавхдасыг хангинуулсан билээ…

Хятадын уламжлалт соёлд “цайгаар найзалж, цайгаар найзаа зочлох”хэмээх ёс заншил байдаг. Цай нь нөхөрсөг харилцааны гүүр болсны хувьд шинэ эрин үед уламд илүү өнөр амт, илүү утга агуулгыг батгаасан билээ. Монгол улсад цар тахал гарсны дараа Хятад улс тусламжийн гараа сунгаж, цар тахалын эсэргүүцлийн эд зүйлс хандивлснаас гадна Монголын ард түмний дур сонирхолд зориулж, Хятадын биет бус соёлын өвөөр бүртгүүлсэн Жао Личяо “Чуан” брэндийн хөх цайг сонгож хариу бэлэг болгон барьсан байлаа. ”Чуань” брэндийн хэвийн цайг Монголын ард түмэнд хариу бэлэг болгон барих үйл ажиллагааг бид дээд хэмжээнд хүндэтгэн үзсэн бөгөөд манай үйлдвэрийн хүн болгон Монголын ард түмэнд баярлаж талархсан сэтгэлээ өвөрлөж чин үнэнч сэтгэлээр ажиллаж бэлтгэсэн. Тэр дор нь бүх ажилтныг зохион байгуулж, арав гаруй удаагийн зохицуулалтын хурлаар материалын сонголт, үйлдвэрлэх, хяналт шалгалт, сав баглаа, агуулах, логистик хүртэл тусгай ажилтан хариуцсан. Зөвхөн бараа бүтээгдэхүүний хяналтыг гурван удаа хийж бэлтгэсэн. “Бид тээврийн аюулгүй ба саадгүй байдлыг хангах үүднээс тусгайлан Дэ Бан бараа тээвэрлэлттэй хамтран ажиллаж, тусгай маршрут гаргаж, 2 жолооч томилон 2020 оны 12-р сарын 23-нд Чиби хотоос мордож, 2000 гаруй километр замыг аялж, Эрээн боомтод аюулгүй хүргэгдэж, саадгүй хүлээлгэж өглөө” хэмээн тус үйлдвэрийн захирал Жиньли сэтгэл догдлон эргэцүүллээ.

“Тал нутгийн ард түмний амь насны ундаа”, “Европ-Азийн түмэн газрын цайны зам дахь эрдэнэ”, “Хятадын нэр хүндтэй брэнд”, “Хятадын алдартай брэнд”, “Үндэсний биет бус соёлын өв”, “Хятадын үндэстний эв нэгдэлийн шилдэг хамт нэгж” зэрэг олон өргөмжлөлтэй гялалзаж яваа зуу гаруй жилийн түүхтэй Хубэй мужийн ЖаоЛичао цайны үйлдвэр нь орчин үеийн мэргэжил технологийн дагуу бүтээгдэхүүнийг тасралтгүй шинэчилж, авч явахад дөхөм, хэлбэр загвар нь урлагжуун сайхан, боодол баглаа нь хүмүүсийн анхааралд хүрсэн цайнууд ойрын жилүүдэд ихээр гаргаж, хэрэглэгчдийн таашалд уламд хүрч байна.

Хубэй муж нь “түмэн газрын цайны зам”-дагуу чухал хот болсны хувьд ойрын жилүүдэд Монгол улс лугаа харилцаа ба хамтын жаиллагааг чангатгаж, “түмэн газрын цайны зам”-ыг ашиглан, “бүс ба зам”-ыг хамтдаа бүтээн байгуулах ба Монгол улсын “хөгжлийн зам”санаачлагаатай уялдаж, цайгаар гүүр болгож, шинэ эринд хоёр орны арилжаа худалдаа, нөхөрсөг харилцаагаа уламд эрчимжиж, уламжлалт нөхөрлөлөө цаашид баялагжуулан батжуулж байгаа юм.

“Чуан” брэндийн хэвийн цайны дөрөв дэхь үеийн өв залгамжлагч Гань Дөпин: “Монгол улс бол “түмэн газрын цайны зам”-ын чухал зангилаа, Ухань хот нь “Бүс ба зам”-ын гол зангилаа хот мөн. Хубэй муж ба Монгол улс эртнээсээ нөхөрсөг харилцаж байсан түүхтэй. Цар тхалын үед Ухань хотын ард түмэн Монгол улсын ард түмний халуун дулаан сэтгэлийг мэдэрсэн, бид “Чуан” брэндийн хэвийн цайг хариу бэлэг болгон барьснаар Хятад Монголын ард түмний дунд “Хонь ирж цай очих” сэтгэл хөдөлгөм түүх буй болсон байна. “Хонь ирж цай очих” түүх өнгөрсөд үүсч байсан, өдгөө ч байна, ирээдүйд энэхүү түүхийг уламд бадруулж сайн хийх болно”гэж сэтгэл дүүрэн ярьлаа.

Нэг ширхэг цай, нэг зурвас зам нь Европ Азийн эх газрыг холбож, олон зуун жилйин турш хэвийн цайны алдар нэр ба түүх соёлыг уламжилсаар ирсэн юм. “Түмэн газрын цай”-ны зам бол соёлын солилцооны жишиг, соёл иргэншлийн хөгжлийн зам мөн. Эл улс орны арилжаа худалдаа, хүмүүнлэгийн харилцаа, соёлын солилцоонд баларашгүй хувь нэмэр оруулсан түүхтэй.

Цай нь “бүс ба зам” дахь худалдааны чухал нэгэн бүтээгдэхүүн болсны хувьд адил бус улс үндэстэн, адил бус арстан ястны хоорондын харилцаа холбоог хэлхэж, түмэн газрын цайны зам дахь эл талын эрч хүч ба оюун ухааныг хуримтуулж, шинэ эринд“бүс ба зам” дахь эл орнуудын нөхөрсөг харилцаа, соёлын солилцооны гүүр болж, шинэ эринд амьд эрч хүчээр дэлхийд улам нээлттэй хөгжиж, хөрш гүрнүүдийн хамт хамтдаа хөгжих шинэ хэлхээ холбоо болж байгаа юм.

“Хонь ирж цай очих” үлгэр түүх нь Хятад, Монгол хоёр орны найрсаг аялгууг эгшиглүүлж, шинэ эрин дахь Хятад улсын хамтын сайн сайхан амьдралын төлөөх чин үнэнч халуун дотнын уриа болох бөгөөд “түмэн газрын цай”-ны замд ханхалсан цайны өнөр шигээ үеийн үед уламжлагдаж, шинэ эрин дахь нөхөрлөлийн ая дуу дэлхий данхинд цуурайлах нь зайлшгүй юм.