Хөгжлийн банкны чанаргүй зээлдэгчид ба дампуурлын сураг
-Р.Даваадорж: Улс төрчид удирдаж ирсэн учраас Хөгжлийн банк дампуурахад хүрч байна-
Хөгжлийн банкнаас чанаргүй 25 зээлдэгчийн мэдээллийг энэ сарын 20-нд зарлалаа. Олон нийтэд ил болсон 25 компанийн нийт зээлийн хэмжээ 841 тэрбум. Энэ нь зөвхөн шүүхээр шийдвэрлүүлэхээр хүсэлт гаргасан компаниудын нийт өр төлбөр. Үүнээс гадна шүүхэд хандах болоогүй чанаргүй зээлдэгчид мөн ийм хэмжээний өр төлбөртэй байгааг улс төрийн хүрээнд зарлаж байна. Өөрөөр хэлбэл, Хөгжлийн банкны чанаргүй зээл 1.6 их наяд төгрөгт хүрсэн гэсэн үг. Энэ тоо нь нийт активын талаас илүү хувийг эзэлж байгаа нь өнөөдөр ийнхүү улс төр, эдийн засаг, нийгмийн бүхий л хүрээнд анхаарал татаж эхлээд байна.
Чанаргүй зээлдэгчдийн ард хэн байгаа, чанаргүй зээл олгосон захирлууд юу ярьдаг, өнөөдрийн нөхцөл байдалд хүрсэн шалтгаан юу байсан зэрэг асуудлыг тоймлон хүргэе.
Хөгжлийн банкнаас чанаргүй зээлдэгчдийг зарлахтай зэрэгцэн “Өнгөрсөн хугацаанд Хөгжлийн банкнаас санхүүжилт авч зээлийг зориулалт бусаар ашигласан, санаатайгаар зээл төлөхөөс зайлсхийсэн болон зах зээлийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан эргэн төлөлтийг хийгээгүй, мөн гэрээний үүргээ биелүүлээгүй аж ахуйн нэгжүүдийн талаар авах шаардлагатай арга хэмжээг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Энэ хүрээнд Монгол Улсын Хөгжлийн банкнаас банкны хэвийн үйл ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлж, улмаар төр, нийтийн ашиг сонирхолд хохирол учруулж буй нэр бүхий чанаргүй зээлийг шүүхээр шийдвэрлүүлэхээр нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд мэдээллийг олон нийтэд ил тод, нээлттэй мэдээлж байна” гэсэн юм.
Тус банкийг үндэсний эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангах тэргүүлэх салбаруудад хэрэгжих төсөл, хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх, импортыг орлох, экспортын орлогыг нэмэгдүүлэх үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хөгжүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлэх зорилгоор 2011 онд үүсгэн байгуулсан. Эдүгээ зээл авсан компани болон opendata.burtgel.gov.mn цахим хуудаст бүртгэгдсэн компанийн жинхэнэ эздийн нэрс, зээлийн хэмжээ, эргэн төлөлт, хуримтлагдсан төлбөр зэргийн жагсаалтай танилцана уу.
1. “Монгол драй милк” ХХК /Хувьцаа эзэмшигч Лувсангийн Ганцэцэг/ -хөдөө орон нутагт 60 ширхэг хуурай сүүний үйлдвэр. 2017.05.16-нд зээл авсан. 42.6 тэрбумаас 2.49 тэрбум төлөгдөж, хуримтлагдсан дүн 50.4 тэрбум.
2. “Монгема” ХХК /Хувьцаа эзэмшигч Дамбалын Лхагвадорж/-муур нохойн хоол үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж авах, Япон болон бусад улсад экспортлох. 2017.10.31-нд 10.4 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.58 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 12.6 тэрбум
3. “Эрэл” ХХК /хувьцаа эзэмшигч Даваахүүгийн Сэргэлэн/ -угсармал орон сууц. 2013.08.20-нд 65.5 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 19.31 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 106 тэрбум. Нэмж 2014.07.17-нд 39.4 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 7.98 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 57.1 тэрбум.
4. “Инжир” ХХК /хувьцаа эзэмшигч Баточирын Батбаатар, Гүүгэрийн Бямбажав, Баатаржавын Золбаяр, Чулуундоржийн Өлзий/ – экспортын наамал дүнз, евро стандартын угсармал модон барилгын төсөл. 2018.01.09-нд 5.6 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0, хуримтлагдсан дүн 7.6 тэрбум.
5. Чингис хаан банк / Ньюстандарт Финанс ХХК хувьцаа эзэмшигчид Дашцэрэнгийн Батаа, Шүхэртийн Бүтэд, Цэдэн-Ишийн Баярсайхан/ -мөнгөн хадгаламж. 2019.12.19-нд 25 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0, хуримтлагдсан дүн 37.5 тэрбум.
6. Чингис хаан банк-арьс шир боловсруулах үйлдвэрлэлийн төслийн дамжуулсан зээл. 2014.08.26-нд 13 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 12.67 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 1.1 тэрбум.
7. ТОСК ТӨХХК / Юнайтэдпрожектс групп хувьцаа эзэмшигч Цогтжаргалын Ууганбаяр/ -Шинэ Яармаг орон сууцны хороолол барих төсөл. 2015.05.28-нд 142.44 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 59.44 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 117.9 тэрбум.
8. ТОСК ТӨХХК-хөдөлгөөнт цогцолбор төсөл. 2016.02.05-нд 19.3 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0, хуримтлагдсан дүн 25.6 тэрбум.
9. “Монгол эм импекс концерн” ХХК, “Бишрэлт групп” ХХК / хувьцаа эзэмшигч Батбаярын Болормаа, Бишрэлт Групп-Ариунболдын Чинсанаа, Ариунболдын Чинбишрэлт/ -хатуу тунгагдсан эм болон дуслын шингэний үйлдвэр байгуулах төсөл. 2018.03.09-нд 7.27 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 5.55 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 4.9 тэрбум.
10. “Монгол мах экспо” ХХК, “Бишрэлт пропертиз” ХХК, “Веллмарт” ХХК /хувьцаа эзэмшигч Ариунболдын Чинбишрэлт/ -мах боловсруулах цогцолбор төв байгуулах төсөл. 2017.12.13-нд 31.9 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 8.4 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 38.6 тэрбум.
11. “Сонгоулд” ХХК, “Өрмөн уул групп” ХХК /хувьцаа эзэмшигчид Сэр-Одын Дуламжав, Дашдоржийн Оюунбилэг/ -Алт-2 үндэсний хөтөлбөр. 2017.12.28-нд 17.31 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.21 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 19.7 тэрбум.
12. “Зэст-Өндөр” ХХК /Начу ХХК, хувьцаа эзэмшигч Долгормаагийн Тамир, Долгормаагийн Тана, “Сутайресурс” ХХК, Балхүүгийн Ганзориг/ -Ширэн-Овоо төмрийн хүдрийн ордыг ил уурхайн аргаар ашиглах төсөл. 2018.08.10-нд 10.87 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.63 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 11.8 тэрбум.
13. “Кью Эс Си” ХХК / Куалитистийл Корпорэйшн (Британийн виржини арлууд – Quality Steel Corp)/ -33.4 км төмөр зам барих ажилд шаардагдах санхүүжилт. 2014.12.03-нд 203.12 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 112.95 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 212.4 тэрбум.
14. “Енсада истерн” ХХК /хувьцаа эзэмшигч Өсөхийн Болдсайхан/ -экспортод чиглэсэн гурил, гурилан бүтээгдэхүүний үйлдвэрийн төсөл. 2015.05.28-нд 142.44 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 59.44 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 117.9 тэрбум.
15. “Болор шүр” ХХК /хувьцаа эзэмшигч Цогбаатарын Содхүү/ -Алт-2 үндэсний хөтөлбөр. 2017.08.30-нд 2.3 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0, хуримтлагдсан дүн 2.4 тэрбум.
16. “Эрд хул” ХХК /хувьцаа эзэмшигч Доржсүрэнхорлоогийн Мөнхбаатар/-Алт-2 үндэсний хөтөлбөр. 2017.08.30-нд 0.7 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.3 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 0.6 тэрбум.
17. “Монлаа” ХХК /хувьцаа эзэмшигчид Нанзадын Болдхүү, Хишигжаргалын Энхсайхан, Мөнхжаргалын Ганбагана/ -төмрийн хүдрийг нойтон аргаар боловсруулах үйлдвэр барих төсөл. 2014.08.11-нд 5.6 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.88 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 7.6 тэрбум.
18. “Ган хүдэр орд” ХХК /хувьцаа эзэмшигчид Должинсүрэнгийн Мандахбаяр/-хорголжин төмрийн хүдрийн үйлдвэр барих төсөл. 2017.07.06-нд 5.90 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 1.2 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 5.6 тэрбум.
19. “Дэд бүтэц инженеринг” ХХК /хувьцаа эзэмшигчид Мягмарын Одончимэг, Цэвээн-Очирын Насанбат/ -дэд бүтэц-ухаалаг шийдэл төсөл. 2018.10.24-нд 2.10 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.1 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 2.8 тэрбум.
20. “Бэрэн” ХХК /хувьцаа эзэмшигчид Бэрэнбаралын Мөнхтөр, Цэдэнсодномын Батболд, Ганзоригийн Баттулга, Ганзоригийн Энхболд, Цэдэнсодномын Бат-Эрдэнэ, Цэдэнсодномын Батбаяр, Бэрэнбаралын Сономсүрэн, Бэрэнбаралын Сарангэрэл, Бэрэнбаралын Чимгээ, Бэрэнбаралын Мөнхдалай, Бэрэнбаралын Ганбат/ -Улаанбаатар хот СБД-ийн долдугаар хорооллын 720 болон 120 айлын Ё блок орон сууцны хороолол барих төсөл. 2017.10.30-нд 33.2 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 3.22 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 43.7 тэрбум.
21. “Мондулаан” ХХК /Нүүдэлчин групп, хувьцаа эзэмшигчид Шийрэвийн Мөнхнаст, Миеэжавын Нямбаатар, Цэдэн-Ишийн Баярсайхан/ -Баянголын ам дахь Зүүн шанд, Улааншивэртийн амны алтны шороон ордыг ашиглах төсөл. 2018.10.22-нд 13.7 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 3.37 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 17.7 тэрбум.
22. “Пирамид орд” ХХК / Гомбын Цолмон /-“Буман залуус 296 айлын орон сууцны төсөл. 2018.06.19-нд 15 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.52 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 23.1 тэрбум.
23. “МБҮ трейд” ХХК /Базарын Эрдэнэбаяр, “Хотол Түмэн” ХХК, Сэнгээгийн Бямбасүрэн, Лхагвасүрэнгийн Одхүү, Чойжилсүрэнгийн Хүрэл-Олдох/ -мал нядалж, мах бэлтгэх үйлдвэр, малын худалдааны төвлөрсөн зах төсөл. 2018.02.13-нд 11.5 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0, хуримтлагдсан дүн 16.7 тэрбум.
24. Сэлэнгийн герефорд ХХК /хувьцаа эзэмшигч Лханаажавын Баянбаатар/-мах бэлтгэлийн кластерын хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх төсөл. 2018.11.01-нд 4.1 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.33 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 5.4 тэрбум.
25. “Бармон” ХХК /хувьцаа эзэмшигчид Шагдаррагчаагийн Үнэнбат, Ариунбат, Төгсбат, Эрдэнэбат, Батцэцэг, Банзрагчийн Бурмаа, Ламжавын Шагдаррагчаа / -гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд ЧД-ийн 10 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр, Дэнжийн 1000 орчимд 468 айлын дөрвөн блок “Шинэчлэл хороолол” орон сууцны барилгын төсөл. 2019.12.23-нд 13.8 тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төлсөн дүн 0.9 тэрбум, хуримтлагдсан дүн 17 тэрбум.
Хөгжлийн банкны захирал асан Н.Мөнхбат: Чанаргүй зээлгүй, арилжааны банкуудаас чилүү санхүүгийн чадвартай банкийг би хүлээлгэж өгсөн
Чанаргүй 841 тэрбум төгрөгийн зээлийг олгосон огноороор нь ангилбал 2012-2016 онд захирал Н.Мөнхбатын үед 489 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон бөгөөд одоогийн өр төлбөр 495 тэрбум төгрөг. Түүний дараа захирал Б.Батбаярын үед буюу 2016.12-2019.05 дугаар сарын хооронд 215.5 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон бөгөөд одоогийн өр төлбөр нь 251 тэрбум төгрөг. Захирал Г.Амартүвшингийн үед буюу 2019.05-2019.12 сар хүртэл 66 тэрбум төгрөгийн зээл олгосон бөгөөд одоогийн өр төлбөр нь 88 тэрбум төгрөг болсон ажээ. Өөрөөр хэлбэл, хамгийн их хэмжээтэй зээл, өр төлбөр Н.Мөнхбатын үед үүссэн нь харагдаж байна.
Энэ асуудлаар Хөгжлийн банкны захирал Н.Мөнхбатаас зарим зүйлийг тодрууллаа.
-Чанаргүй зээлдэгчдийн өр төлбөрийн тал хувь нь таныг удирдаж байх үед олгосон зээлүүд байна. Энэ талаар тайлбар хэлэхгүй юү?
-Намайг 2016 онд ажлаа өгөхөд энэ зээлүүд хэвийн төлөлттэй байсан. Зээл чанаргүй болно гэдэг зээлдэгч тал зээлээ төлөхөө больж, төлбөрийн асуудал гарч ирж байж чанаргүй болдог. Тиймээс намайг ажиллаж байх хугацаанд Хөгжлийн банкнаас олгосон зээлүүд чанаргүй болсон тохиолдол байгаагүй. Миний дараа ажилласан хүмүүс ямар бодлого барьж ажилласныг мэдэхгүй юм.
Миний гарын үсэг зурагдаж, гарсан зээлийн хэмжээ дөрвөн их наяд төгрөгт хүрсэн байдаг. Том, жижиг 1600 гаруй төслийг санхүүжүүлсэн. Тэдгээр зээл дотор эргэн төлөлтгүй, чанаргүй зээл байгаагүй. Энэ бол тархи угаалт л явж байна гэж харж байна.
-Чанаргүй зээлдэгчдийн жагсаалт дотор таны үед олгосон зээлүүд байна. Хамгийн том мөнгөн дүнтэй нь төмөр замын зээл байсан…
-“Кью Эс Си” ХХК гэх компани төмөр зам барихаар 200 гаруй тэрбум төгрөгийн зээл авсан. Төмөр зам баригдсан. Тухайн үед хоёр тал маргасан байдаг. Компани зээлээ төлөхгүй гэж, банк зээлээ төл гэж. Ингээд шүүхдэлцсэн, гурван шатны шүүхээр орсон. Хөгжлийн банк барьцаа хөрөнгийг сайн авч, сайн гэрээ хийдэг байсны хүчээр нэхэмжлэлээ авч чадсан. Улсын дээд шүүхээс “Кью Эс Си” ХХК-ийг зээлээ бүрэн төлөхийг даалгасан. Зээл төлөгдөж байгаа гэж ойлгож байгаа.
Хоёр дахь том зээл нь ТОСК-ийнх. ТОСК бол Буянт-Ухаа 1, 2 орон сууцны хорооллыг барьж ашиглалтад оруулсан төрийн компани шүү дээ. Төрийн банк төрийн компанидаа олгосон зээл. Хувийн хэвшилд биш. Төсөл нь газрыг нь аваад орон сууц бариад борлуулсан орлогоороо зээлээ төлөх үүрэгтэй байсан. Буянт-Ухаа 1, 2-ыг бариад борлуулаад зээлээ төлөөд явж байсан. Харин сүүлд Буянт-Ухаа 2-ыг түрээсийнх болгоод л зээлийн эргэн төлөлт муудсан гэж харж байгаа. Түрээсийн орлого бол борлуулалтыг гүйцэхгүй. Тиймээс барьсан орон сууцыг нь Хөгжлийн банкийг аваач гэхээр авдаггүй гэсэн. Уг нь бол авсан зээл нь орон сууц буюу хөрөнгө болчихсон байгаа шүү дээ.
-“Эрэл” групп хоёр удаагийн зээлээр 160 гаруй тэрбум төгрөг авсан. Чанаргүй зээлдэгч болсон шалтгааныг та юу гэж тайлбарлах вэ?
-“Эрэл” компани бол үйлдвэрээ барьчихсан. Тухайн үед Ерөнхийлөгч, бүх сайд дарга нар нээлтэд нь оролцоод явж байсныг санаж байна. Үйлдвэр барина гэсэн, барьсан. Зээлийг нь муутгахгүйгээр аваад явчихаж болоогүйг гайхаж байна. “Монлаа” компанийн хувьд ч адилхан. Төмрийн хүдрийг нойтон аргаар боловсруулах үйлдвэр барих төсөл байсан. Өнгөрсөн жил Дорноговь аймагт үйлдвэр нь ашиглалтад орсон. Бас л сайд дарга нар нээлтэд нь оччихсон байсан шүү дээ. Уг нь мөнгө хөрөнгө нь алга болоогүй, үйлдвэр нь босчихсон байхад төр засгаас дэмжээд ажиллуулаад явчих боломжтой.
-Энэ хоёр компани тэр үедээ зээлийн төлөлт муу байсан гэж дуулсан?
-Яахав, тухайн үед зээлийн хүүгийн төлөлт удааширч байсан нь үнэн. Тийм учраас банкны зүгээс эрсдэлийн сан үүсгэж, дараагийн багт хүлээлгэж өгч байсан. Өөрөөр хэлбэл, зээлээ төлөх чадвартай хүлээлгэж өгсөн гэсэн үг.
-Чингис хаан банкны зээл олны анхаарлыг татсаар байгаа. Энэ тухайд?
-Чингис хаан банкны хувьд дамжуулан зээлдэгч. Тухайн үед маш олон арилжааны банк дамжуулан зээл олгож байсан. Арилжааны банк тухайн төслийн өмнөөс хариуцлага хүлээж, баталгаа өгч зээл гаргуулж байсан. Зээл муудсан, муудаагүй ямар ч үед дамжуулж зээл авсан банк өөрөө төлөх ёстой.
Нэг зүйлийг тодруулж хэлье. Намайг ажилласан гурван жилийн хугацаанд Хөгжлийн банк жил бүр ашигтай ажилладаг, хөрөнгө ихтэй, арилжааны олон банкинд хадгаламжтай, үйл ажиллагаа нь өндөр түвшинд жигдэрсэн, арилжааны банкуудаас ч илүү санхүүгийн чадвартай Монголын хамгийн том банк байсан. Нийт актив нь зургаан их наяд төгрөгт хүрч нэмэгдсэн байдаг.
Яахав, түүнээс хойш улс орон эдийн засгийн таагүй нөхцөл байдалд явж ирлээ. Гэхдээ арилжааны нэг л банк дампуурсныг эс тооцвол бусад нь хэвийн ажиллаж байна. Гэтэл яагаад арилжааны банкуудаас ч том, чадвартай байсан Хөгжлийн банк ийм нөхцөлд хүрсэнд гайхаж байна гэв.
Эдийн засагч Р.Даваадорж: Банкны Активын 55 хувь нь чанаргүй зээл эзэлнэ гэдэг дэлхийд байхгүй тохиолдол
Хөгжлийн банкны чанаргүй зээлийн энэ асуудал тус банк дампуурлын ирмэгт ирсэн гэх маргааныг олон талд өрнүүлж байна. Бид энэ талаар эдийн засагч, судлаач Р.Даваадоржийн байр суурийг сонирхсон юм.
-Хөгжлийн банкны чанаргүй зээлийн асуудлыг судлаачийн хувьд та хэрхэн харж байна вэ?
-Банкийг мэргэжлийн эдийн засагчид удирддаг. Харамсалтай нь Хөгжлийн банкийг улстөрчид, улс төрийн томилгоогоор удирдаж ирсний гор өнөөдөр ингэж гарч байна. Банк бол уг нь тодорхой шүү дээ. Та нэг сая төгрөгийн зээл авъя гэхэд багадаа 1.5 сая төгрөгийн хөрөнгө барьцаалах ёстой. Гэтэл Хөгжлийн банк ямар ч барьцаагүйгээр асар их хэмжээний мөнгийг дурын хүмүүстээ цацсан нь харагдаж байна.
-Бүтээн байгуулалт, импортыг орлох, экспортын орлогыг нэмэгдүүлэх үйлдвэрлэл, төсөл хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх зорилготой учраас зээлээ барьцаагүй олгосон гэдэг шүү дээ?
-Банк байгуулсан зорилго бол тийм. Тийм ч учраас 2012-2016 оны Засгийн газрын үед тэр зорилгоо биелүүлж, том том бүтээн байгуулалтын төслүүд хэрэгжсэн нь харагддаг. 21 аймгийг хатуу хучилттай замаар холбох, хотын гудамжуудыг холбох, цахилгаан дулааны станцуудыг өргөтгөх, Улаанбаатар хотын дэд бүтцийг шинэчлэх гээд том төслүүд хэрэгжсэнийг санаж байна. Уг нь ингэж л ажиллах зорилготой банк байсан.
Гэтэл 2016 оноос хойш хийсэн бүтээн байгуулалт нэг ширхэг ч байхгүй. Чанаргүй зээл нь 1.6 их наяд гэж байна. Энэ бол банкны нийт активийн 55 хувь нь чанаргүй зээл байна гэсэн үг. Энэ бол банкны түүхэнд битгий хэл дэлхийн түүхэнд байхгүй тохиолдол. Чанаргүй зээл нэг өдөр үүсдэггүй, урт хугацаанд явж ирсэн байгаа. Яагаад өнөөдрийг хүртэл дуугарахгүй явсаар гэнэт болохоо байчихлаа гэж зарлаж байгааг гайхаж байна. 2017 оноос л асуудал хүндэрсэн харагдаж байна. Тэр үед л ил болгож зарлаад засаад явах боломжтой байсан.
-Энэ байдлаараа дампуурах эрсдэлтэй гэдгийг эдийн засагчид хэлж байна?
-Дампуурах нь ойлгомжтой. Төр засгийн зүгээс банкны нэрийг солиод ажиллуулах тухай ярьж байгаа гэнэ. Яасан ч болохгүй, шууд татан буулгах ёстой. Тэгээд хариуцлагын асуудал яригдах ёстой. Ер нь төрд банк байна гэдэг но-той. Төрийн банк ч гэсэн асуудалтай. Хувьд гаргаж байж л энэ асуудал цэгцэрнэ.
2018 оны 12 дугаар сард МАН гадаадаас 500 сая ам.долларын бонд босгосон гээд сүр дуулиантай юм болж байсныг санаж байгаа байх. Бараг өнөөдөр ил болоод байгаа чанаргүй зээлийн хэмжээтэй хөрөнгө босгосон байна.
Гэтэл ийм хэмжээний бүтээн байгуулалт Монгол Улсад бий болоогүй. Зүгээр л Хөгжлийн банкны мөнгийг эрх баригчид сонгуульдаа зориулсан нь харагдаж байна. Үүний горыг татвар төлөгчид л амсана. Тэр том бондын хөрөнгийн хүүг төсвөөс төлдөг. Төсвийн мөнгө бол татвар төлөгчдийн мөнгө. Өнөөдөр хүртэл нууцалж ирсэн шалтгаан бол үүний ард авлига, эрх мэдлийн том систем ажилладгийг л харуулж байна. Хэрэв хадгаламж эзэмшигчид байсан бол аль эрт ил болох байсан. Төрийн мөнгө учраас хэн ч араас нь хашгирахгүй, дуртай үедээ дуртай хүмүүстээ цацаж ирсний л үр дагавар өнөөдөр гарч ирж байгаа юм гэлээ.
Хөгжлийн банкны ил болсон чанаргүй зээлдэгчдийн дунд олон нийтийн танил цөөн хэдэн компани байгаа юм. Дийлэнх компани, хувьцаа эзэмшигчид нь танил бус хэдий ч тэдний ард нэр бүхий улстөрчид, эрх мэдэлтэй хүмүүс байгаа нь эхнээсээ ил болж буй. Тэр үүднээс 1.6 их наяд төгрөгийн чанаргүй зээлийн асуудлыг АТГ-т шилжүүлэн шалгуулах чиглэлийг Ерөнхий сайд гаргаж байгаа гэх мэдээлэл байна.
Б.Энхзаяа
Өдрийн сонин
URL:
