Ч.Хүрэлбаатар Хаан банкны хувьцааг шалгах ажлын хэсэгт орсон нь ашиг сонирхлын зөрчилтэй юү

УИХ-ын гишүүн, Сангийн сайд асан Ч.Хүрэлбаатар Хаан банкны хувьцаа, хөрөнгө оруулалтын асуудалд онцгой анхаарал хандуулж байгаа. УИХ-аас байгуулагдсан шалгах ажлын хэсгийг ахлахаар болсон. Түүний ийнхүү анхаарал хандуулах болсон шалтгаан нь хувийн ашиг сонирхолтой нь холбоотой. Түүнийг Хаан банкны хувьцаа, арилжааг шалгах ажлын хэсэгт оруулсан нь ашиг сонирхлын зөрчил үүсгэж байна. Хэрхэн ашиг сонирхлын зөрчил үүсэж байгааг баримтаар нотолж болно.

Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар болон Хаан банкны 40 хувийг эзэмшиж байгаа Ц.Баатарсайхан нар бизнесийн нэг ашиг сонирхолтой.Ч.Хүрэлбаатарын төрсөн ах Ч.Гантулга болон Ц.Баатарсайхан нар “Би Жи Пит” нэртэй компанийг 2010 оны нэгдүгээр сарын 27 -нд үүсгэн байгуулжээ. Гадаад худалдаа, машин механизмын тоног төхөөрөмжийн худалдаа, түрээс болон уул уурхайн тоног төхөөрөмж худалдааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг энэ компани бол Ч.Хүрэлбаатар болон Ц.Баатарсайхан нарыг 12 жилийн хугацаанд нэг ашиг сонирхолтой байгаа гэдгийг харуулна.

Энэ мэдээлэл гарч эхэлсний дараа Ч.Хүрэлбаатарын төрсөн ах Ч.Гантулга олон нийтийн сүлжээнд “Би Жи Пит” компаниар нэг ч төгрөгийг ашиг олоогүй гэж мэдэгдсэн. Мөн баримт болгож өнгөрсөн оны арваннэгдүгээр сарын 4-нд Татварын ерөнхий газраас гаргасан албан бичгийг хавсаргажээ. Тус албан бичигт “Би Жи Пит” хэмээх компанийг улсын бүртгэлээс хасах жагсаалтад орсон гэжээ. Тухайн үед Ч.Гантулга болон Ц.Баатарсайхан нарын бизнесийн ашиг сонирхолтой гэдгийг энэ компани нотлоод байсан учир бүртгэлээс хасах арга хэмжээ авчээ. Бүртгэлээс хасах үйл явц нь бүрэн дуусаагүй байсан гэсэн үг. Хамааралтай гэдэг нотолгоогоо хуулийн дагуу, яаруу сандруу устгаж байна гэж ойлгож болно. Гэхдээ X тайлан гаргадаг “Би Жи Пит” компани улсад татвар төлдөггүй ч Ч.Гантулга болон Ц.Баатарсайхан нарт ашгаа өгсөн. Тодруулбал Дундговь аймгийн Баянжаргал сумын нутагт Авдарын говь гэдэг газар 11174.7 га газарт хайгуулын тусгай зөвшөөрөл авч байжээ.

“Би Жи Пит” компани байгуулагдаад гурван сарын дараа хайгуулын тусгай зөвшөөрөл авчээ. Улсад татвар төлөөгүй ч Монгол улсын 33 говийн нэгийг ухах, хайгуул хийх зөвшөөрөл авсан гэсэн үг. Өмнө нь Хотгор шанагийн уурхайг Солонгосчуудад худалдаад олон сая долларын ашиг олж амташсан Ч.Гантулга “Би жи пит” компаниар дамжуулан Ц.Баатарсайхантай хамтарсан байна. Үүнийг бизнесийн ашиг сонирхол гэж нэрлэж болно.

Улсын бүртгэлд байгаа албан ёсны бүртгэлээс гадна үг үйлдлээр нь Ч.Хүрэлбаатар болон Ц.Баатарсайхан нар нэг ашиг сонирхолтой гэдгийг нотолж болно. Тодруулбал, Ч.Хүрэлбаатар 2019 оны нэгдүгээр сарын 25-нд Сангийн сайдаар ажиллаж байхдаа Хаан банкны 60 хувийг эзэмшдэг Савада Хидео руу хууль бус албан бичиг илгээсэн байдаг. Хууль бус гэж тодорхойлох болсон шалтгаан нь 11/386 тоот албан бичиг хоёр өөрөөр бичигдсэн. Нэг нь иргэнийг шагналд тодорхойлох тухай Монголоор бичсэн бол нөгөө нь Хаан банкны 60 хувийг эзэмшигч Савадаа Хидео руу англиар илгээсэн бичиг. Одоо Сангийн яамны архивт зөвхөн Монгол хэлээр бичсэн нь хадгалагддаг. Харин хууль зөрчсөн англи хэл дээрх бичгийг албан тушаалын гэмт хэргээ нуухын тулд устгасан гэсэн үг.

Ноён Савада Хидео руу илгээсэн хууль бус бичигт анхаарал татах хоёр хэсэг байгаа. Нэгдүгээрт, Хаан банкны хувьцаа эзэмшигч “Таван богд” групп компаниас гаргасан Хаан банкны хувьцааг танай болон “Таван богд” группийн хүлээн зөвшөөрөх бүтцийн дагуу худалдан авах саналыг Монгол улсын засгийн газар бүхэлд нь дэмжиж байгаа гэдгийг илэрхийлмээр байна. Хоёрдугаарт, “Дээрх зүйлүүдийг өөрийн анхааралдаа авч бүх талуудыг оролцуулсан Монгол Улсын засгийн газрын хүлээн зөвшөөрсөн харилцан ашигтай нөхцөл байдлыг бий болгоно уу хэмээн танаас хүсэж байна. Үүнтэй холбогдуулан бид “Таван богд” группийг танай компанитай үр дүнтэй хэлэлцээр хийж үргэлжлүүлэхийг хүссэн болно. Уг хүсэлтийн талаар тодруулга авах бол над руу биечлэн хандаж болно” гэжээ. Энэ хоёр хэсэг Ч.Хүрэлбаатарын албан бичгийн гол зорилго. Нэг дэх хэсэгт “Таван богд”-ыг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн. Хоёр дахь хэсэг нь “Шаардлагыг биелүүл. Биелүүлэхгүй бол ямар нэг байдлаар саад болно. Хэрэв ойлгохгүй, тодруулах зүйл байвал биеэр уулз” гээд дарамталсан гэсэн үг.

Ч.Хүрэлбаатарын энэ сүрдүүлгийг Савада Хидео үл тоосон. Үл тоосныхоо хариуг өнөөдөр ч хүртэж байгаа. Тодруулбал, 2019 оноос хойш Хаан банкны 60 хувийн хувьцаагаа зарах гээд чадаагүй. Тодруулбал, “Савада холдингс” компанийн ТУЗ-өөс өөрийн хувьцаагаа Upsilon Fund, meta capital хэмээх хоёр компанид худалдах шийдвэр гаргасан. Монгол банкнаас 2020 оны хоёрдугаар сарын 20-ноос дөрөвдүгээр сарын 20-ны хооронд худалдан авалтыг зохион байгуулахаар товлосон байсан ч тодорхойгүй шалтгаанаар хойшилж нийт 35 удаа хойшилсны эцэст 2021 оны зургадугаар сарын 29- нд худалдан авалт цуцлагдаад ор сураггүй болсон. Магадгүй хувьцаагаа “Таван богд” группт зарах Ч.Хүрэлбаатарын шаардлагыг зөвшөөрсөн бол асуудал аль эрт шийдэгдэх байсан биз.

Төрийн сайдын албан бичгийг хууль бусаар үйлдэж, өөрт хамаарахгүй чиг үүргийн дагуу хөрөнгө оруулагчийг дарамтлахаас өөрөөр Ч.Хүрэлбаатар, Ц.Баатарсайхан нар ашиг сонирхол нэгтэй гэдгийг нотлох шаардлагагүй. Эрүүл ухаанаар, нухацтай бодоод үзэхэд бүх зүйл ойлгомжтой байна. Харин Ч.Хүрэлбаатар Ц.Баатарсайханаар дамжуулсан өөрийн бизнесээ хамгаалж байна уу. Эсвэл Ц.Баатарсайхан УИХ-ын гишүүнийг “бие хамгаалагч” болгон ашигладаг уу. Аль нь ч байсан арилжааны банкны хувьцаа эзэмшилд онцгой анхаарал хандуулж байгаа Ч.Хүрэлбаатар өөрийн ашиг сонирхлыг нэн түрүүнд тавьсан гэдэг нь тодорхой байна.