Авлигачдыг бүх чадлаараа эсэргүүцэх нь чухал…

Хятад цэргүүд гудамжаар алхаж эргүүл хийж. Хятад туг энд тэндгүй мандаж . Хятадуудын эсрэг юм дуугарсан хүмүүсийг хятад цагдаа нар олноор нь барьж хорьж хороон. Тэдэнд нуугдах газар ч олдохгүй тэнүүчлэн. Хятадуудын хууль цааз үйлчилж. Бүх л байшингуудын хаяг ханз бичгээр дүүрч . Боловсролд маань ханз бичигээр бичиж уншиж хятадаар ярьж сурахыг шаардаж бүгд л хүссэн хүсээгүй даган Хятадын банкинд оочерлож татвар төлж. Хөдөө гадаа чөлөөтэй явж чадахгүй. Ус голын эрэгт түр амрахын тулд хятад эзэнд нь мөнгө төлөн зөвшөөрөл авах хэрэгтэй болж. Хамаг сайхан охидууд нь хятадуудын эхнэр болж эрлийз хүүхдүүдийг нь олноор төрүүлэн. Чиний хайрласан бүхнийг тэд хүчээр булаан авч эсэргүүцэх үед чинь буудан алж . Хот хөдөөгүй эргэн тойрон хятад улаан ягаан өнгө эрээлжлэн газрууд химийн бодистой ногоогоор дүүрч нялуун үнэр пял хийтэл үнэртэж. Орд газрууд харанхуй там шиг ухуулж агаарт бохирдсон тоос дэгдэн адуу мал бэлчээрлэх ч аргагүй болж хонь малаа барж хот нь харласан айлууд амьдрах аргагүй болцгоон. Залуучууд нь хятадуудад зодуулж гэмтэж бэртээд тэднийг яааж ч чадахгүй зүхэж гаслахаас өөр юу ч хийж чадахгүй . Тийм зүйл нийгэмийг өнөөгийн хүмүүс Монгол түмэн хүсэж байгаа юм уу ? Хятадад эзлэгдэхэд тэднийг өмөөрөөд үхчих гээд байдаг хүмүүс баярлаад цэцэг шидэн угтаж талархаж чадахуу? Хамгийн их баярлах хүмүүс бол одоогийн дэлбэртлээ баяжсан авилгачид , олгиархууд мөн үү? Тэгвэл Хятад Монголыг эзэлсэн дараагаар баян ч байсан ядуу ч байсан бүгд хатуу хяналтанд нь орох бөгөөд Хятад төрийн эсрэг юм дуугарсан байтугай бодсон хүнийг ч устгана.
Их мөнгө хурааж хулгай хийж буй новшнуудаас болж хятадад эзлэгдэнэ гэхээр та нар гайхаж байгаа . Энэ их энгийн ойлголт . Хулгайч дарга нар Монгол түмэнд хүртэх естой их хөрөнгө улс орон хангалттай хөгжих естой асар их мөнгийг өөртөө шингээж улс орныг өрөнд оруулаад байна. Тэгсэн байтал мөнгөгүй болоод байна гээд төр маань гаднаас зээл тусламж хүсэж аваад л байдаг. Улам их өрөнд орцгоож байна. Тэрхүү зээлийн ихэнхийг Хятадууд өгөх ажээ. Тэгснээр хариуд нь хужаа иргэдийгээ олноор нь оруулах зорилготой. Тэд нь Монголыг харх шиг нүхлэнэ. Үүнийг нь эсэргүүцсэн хөдөлгөөнүүд өрнөхийг Хятад дарга нар хүлээж байгаа. Үндэсний үзэлтнүүдэд Хятадууд олноороо зодуулж хөөгдөж эхлэнгүүт иргэдээ хамгаалах нэрээр цэрэг армиа оруулна. Монгол төр байтугай дэлхий ч тэдний эсрэг юм хэлж яаж ч чадахгүй. Захын нэг Хөх хотын цагдаагийн дарга нь гэхэд Монголын хууль хүчний байгууллагуудыг хүссэнээрээ удирдаж манай бүх дарга нар хятадуудаас сүнсээ зайлтал айдгыг нь би мэдэх юм байна. Хятадуудыг үзэн ядах үзэл Монгол залууст хангалттай байгаа ч тэдэнд улс орноороо эзлэгдэх эх үндэс болсон хогын хулгайчуудын эсрэг тэмцэхийг ихэнх нь хүсэхгүй бна. Яагаад гэвэл олон нам хөдөлгөөнөөр ,үзэл суртлаар , шашинаар хэдэн зуун хэсэг хуваагдсан. Тэд ийм байдлаар нэгдэж үнэндээ чадахгүй. Тэр цагуудад өрөө нэхсэн, газрын маань ихэнхийг худалдаад авчихсан, цэргээ оруулсан Хятадууд идэмхий дарга нарын буруу удирдлага пялдаг зангийн буянд Монголд зэвүүн улаан тугаа зоож таньпу захиргаагаа байгуулах болно.
Эрх мэдэлд хүрэх замаар хулгай хийж зүйл бүрээр баяжсан идэмхий худалч түшээд дарга нарын эсрэг тэмцэхгүй юм бол Хятадад эзлэгдэн гэдгийг яагаад ойлгодоггүй юм бэ. Ийм л тавилан биднийг угтах болно. Чиний хайрладаг хүү чинь хятадын армид алба хааж хөөрхөн охин чинь хятад залуугийн тогооны хүн болж өвөр дээр чинь эрлийз ач нар эрхлэж байх болно. Хойч үеийнхэн өнөөгийн арчаагүй үхээнц үеийнхэнд маш их гомдож түүхэндээ хараар бичих нь ойлгомжтой. Тийм зүйлийг хүсэхгүй л байгаа л бол бүгд буруу санаат авилгачдыг бүх чадлаараа эсэргүүцэх нь чухал.
Босоо хөх Монгол
удирдагчдын зөвлөлийн дарга Ц.Баяраа